Ενεργή συμμετοχή στον τρόπο που θα επενδύονται τα χρήματα του ατομικού κουμπαρά, θα μπορούν να έχουν οι ασφαλισμένοι στο νέο επικουρικό ταμείο. Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου για επενδύσεις, επιλογές ανά τριετία, έλεγχο και θεματοφυλακή.
Τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών επενδυτικών προφίλ θα έχουν οι ασφαλισμένοι του νέου επικουρικού ταμείου, ενώ το σχέδιο νόμου που έχει ήδη τεθεί σε δημόσια διαβούλευση προβλέπει ακόμη και τον συνδυασμό προγραμμάτων από τα προκαθορισμένα, πάντα βέβαια μεταξύ των προσφερόμενων.
Η επιλογή θα μπορεί να γίνεται με μία αίτηση αλλά και δήλωση στην οποία ρητά θα αναφέρεται ότι η επιλογή πραγματοποιείται παρά το γεγονός και με πλήρη γνώση ότι δεν ανταποκρίνεται στην αξιολόγηση και στον προσδιορισμό των ατομικών επενδυτικών χαρακτηριστικών τους, για κάθε έννομη συνέπεια έναντι του Ταμείου που απορρέει από την επιλογή τους αυτή.
Μάλιστα, οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να αλλάξουν επενδυτικό πρόγραμμα με αίτησή τους. Η αίτηση αλλαγής επενδυτικού προγράμματος μπορεί να υποβάλλεται ανά 3 έτη. Ειδικά η πρώτη αλλαγή από το προκαθορισμένο σε άλλο επενδυτικό πρόγραμμα της επιλογής του ασφαλισμένου μπορεί να διενεργηθεί άπαξ, οποτεδήποτε εντός της πρώτης τριετίας.
Το σχέδιο νόμου θα μείνει σε δημόσια διαβούλευση έως τις 13 Ιουλίου. Κατά το ίδιο διάστημα, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει προγραμματίσει συναντήσεις με τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, προκειμένου το σχέδιο νόμου να κατατεθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί εντός του μήνα.
Στόχος του σχεδίου νόμου με τίτλο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά» είναι, σύμφωνα με την έκθεση συνεπειών που το συνοδεύει (παράλληλα με τις 3 οικονομικές μελέτες), η «διασφάλιση στους εργαζόμενους ενός βιοτικού επιπέδου, το οποίο δεν απομακρύνεται ουσιωδώς από αυτό που είχαν κατά τον εργασιακό τους βίο, καθώς και την εξασφάλιση ενός βιώσιμου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, με την εισαγωγή και εφαρμογή στην επικουρική ασφάλιση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών».
Στην πράξη, ρυθμίζεται το δεύτερο σκέλος της δημόσιας υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης, της επικουρικής ασφάλισης, με βάση το οικονομικό σύστημα κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα προκαθορισμένων εισφορών για το σύνολο των ασφαλιστέων προσώπων που υπάγονται σε αυτή και ιδρύεται Ταμείο για τη διαχείριση της λειτουργίας της νέας επικουρικής ασφάλισης υπό τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ).
Επενδυτικές επιλογές και ισχυρή εποπτεία
Οι εισφορές των ασφαλισμένων και των εργοδοτών καταβάλλονται μηνιαίως και εισπράττονται για λογαριασμό του ΤΕΚΑ από τον e-ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τις διαδικασίες που εφαρμόζονται για την είσπραξη των εισφορών του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του φορέα αυτού και στη συνέχεια αποδίδονται, μέσα σε ένα μήνα, στο νέο Ταμείο. Εάν οι εισφορές καταβληθούν εκπρόθεσμα, θα βαρύνονται με τους τόκους και τις προσαυξήσεις που προβλέπονται για τις ασφαλιστικές εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης και οι απαιτήσεις θα εισπράττονται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων από το ΚΕΑΟ.
Για κάθε ασφαλισμένο του ΤΕΚΑ δημιουργείται ατομικός λογαριασμός, στον οποίο απεικονίζονται λογιστικά τουλάχιστον οι καταβλητέες εισφορές, οι καταβληθείσες εισφορές, οι οφειλόμενες εισφορές αλλά και οι αποδόσεις από την επένδυση των καταβληθεισών εισφορών καθώς και οι κρατήσεις.
Τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου θα επενδύονται και η διοίκηση του ΤΕΚΑ θα πρέπει να μεριμνά για την επαρκή διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου και την επιλογή ποιοτικών επενδύσεων που προσιδιάζουν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μελλοντικών συνταξιοδοτικών παροχών.
Στο πλαίσιο αυτό, το σχέδιο νόμου ορίζει ότι πρέπει να αποφεύγονται η υπέρμετρη εξάρτηση από συγκεκριμένο στοιχείο ή εκδότη ή όμιλο επιχειρήσεων, καθώς και η υπέρμετρη συσσώρευση κινδύνων στο χαρτοφυλάκιο συνολικά.
Στην πράξη, το ΤΕΚΑ θα παρέχει στους ασφαλισμένους ένα προκαθορισμένο επενδυτικό πρόγραμμα κύκλου ζωής, το οποίο θα αξιολογείται από το Δ.Σ. ως το πλέον ενδεδειγμένο για τον μέσο ασφαλισμένο. Με την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του νέου Ταμείου, οι ασφαλισμένοι θα κατατάσσονται αυτόματα στο προκαθορισμένο επενδυτικό πρόγραμμα.
Μάλιστα, το νομοσχέδιο ορίζει ότι το Ταμείο μπορεί να παρέχει στους ασφαλισμένους περισσότερα του ενός επενδυτικά προγράμματα κύκλου ζωής με διαφοροποιημένο επενδυτικό κίνδυνο σε σχέση με το προκαθορισμένο.
Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέξουν το διαφορετικό επενδυτικό πρόγραμμα ή συνδυασμό προγραμμάτων από το προκαθορισμένο υποβάλλοντας μια απλή αίτηση, αφού συμπληρώσουν και υποβάλουν ηλεκτρονικά ερωτηματολόγιο αξιολόγησης και προσδιορισμού ατομικών επενδυτικών χαρακτηριστικών που διατίθεται από το Ταμείο, με βάση το οποίο προτείνεται το πλέον κατάλληλο επενδυτικό πρόγραμμα για τον ενδιαφερόμενο ασφαλισμένο.
Το ΤΕΚΑ θα διαχειρίζεται το ίδιο τις επενδύσεις του και θα προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες οργάνωσης και στελέχωσης προς τον σκοπό αυτό. Βέβαια, με απόφαση του Δ.Σ., θα καθορίζονται οι συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις, ώστε το Ταμείο να συνάπτει συμβάσεις διαχείρισης μέρους των περιουσιακών του στοιχείων και με εξωτερικούς διαχειριστές επενδύσεων.
Ο Διαχειριστής Επενδύσεων θα είναι αρμόδιος για τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου του ΤΕΚΑ, σύμφωνα με την καθορισμένη επενδυτική στρατηγική, με σκοπό την επίτευξη των βέλτιστων δυνατών αποδόσεων για τις επενδύσεις του.
Στις αρμοδιότητες του Διαχειριστή Επενδύσεων περιλαμβάνονται:
α) Η λήψη και η διαβίβαση εντολών του Ταμείου σχετικά με ένα ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά μέσα και η εκτέλεση των εντολών αυτών για λογαριασμό του Ταμείου.
β) Η διαπραγμάτευση για την κατάρτιση συναλλαγών σε ένα ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά μέσα.
γ) Η έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και η χρηματοοικονομική ανάλυση σχετικά με συναλλαγές σε χρηματοπιστωτικά μέσα κ.λπ.
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, το ΤΕΚΑ θα διορίζει έναν ή περισσότερους θεματοφύλακες για τη φύλαξη των στοιχείων του ενεργητικού του.
Όπως άλλωστε ορίζει το σχέδιο νόμου, το νέο Ταμείο υπάγεται στην εποπτεία του υπουργείου Εργασίας, καθώς και της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για τα θέματα της αρμοδιότητάς τους.
Σκοπός του Ταμείου και υπακτέα πρόσωπα
Το νέο Ταμείο έχει ως σκοπό τη χορήγηση επικουρικής σύνταξης στους ασφαλισμένους του, ήτοι όλα τα πρόσωπα -ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας- που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 1.1.2022 και εφεξής εργασία ή απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία υφίσταται υποχρέωση υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.
Η υποχρεωτική υπαγωγή αφορά, συνεπώς, κατ’ αρχάς τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, ανεξαρτήτως ηλικίας. Εξαιρούνται από την υποχρεωτική ασφάλιση στο Ταμείο τα πρόσωπα, τα οποία υπάγονται με βάση γενική ή ειδική διάταξη σε καθεστώς επικουρικής ασφάλισης άλλων φορέων, όπως ιδίως των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.), της Τράπεζας της Ελλάδος, του Ενιαίου Δημοσιογραφικού Οργανισμού Επικουρικής Ασφαλίσεως και Περιθάλψεως (ΕΔΟΕΑΠ) κ.λπ.
Προσοχή όμως. Η υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου είναι αποκλειστική, με την έννοια ότι δεν επιτρέπεται παράλληλη υπαγωγή στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.
Δίνεται βέβαια η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου, όσων είναι ήδη ασφαλισμένοι -υποχρεωτικά ή προαιρετικά- στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΦΚΑ, εφόσον έχουν γεννηθεί από 1.1.1987 και εξής.
Το δικαίωμα υπαγωγής μπορεί να ασκηθεί εντός δύο ετών και συγκεκριμένα από 1.1.2023 μέχρι και 31.12.2024. Στα προαιρετικά υπακτέα πρόσωπα ανήκουν, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ υπάγονται οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση άλλου φορέα επικουρικής ασφάλισης. Προβλέπεται, επίσης, ότι η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης, κυρίως την υποχρεωτική καταβολή εισφορών.
Μάλιστα, το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα, από την 1η.1.2021, να υποβάλλουν αίτηση προαιρετικά στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην επικούρηση. Στη συνέχεια, από την 1η.1.2022 τα πρόσωπα αυτά, εφόσον έχουν συμπληρώσει τα 35 έτη ηλικίας, θα υπάγονται στην επικουρική ασφάλιση του ΕΦΚΑ.
Πόροι του ΤΕΚΑ είναι:
- τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές των ασφαλισμένων και των εργοδοτών,
- οι αποδόσεις από τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου,
- λοιπά έσοδα, πόροι, περιουσιακά στοιχεία που προβλέπονται από τη νομοθεσία και οι πρόσοδοί τους,
- πόροι προερχόμενοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση και
- επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Εργασίας για την κάλυψη της δαπάνης που αφορά στις πάσης φύσεως αποδοχές των οργάνων διοίκησης του Ταμείου και του προσωπικού που υπηρετεί σε αυτό με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, ειδικά για την πρώτη 5ετία λειτουργίας του.
Δικαιώματα
Οι ασφαλισμένοι του ΤΕΚΑ που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης σε αυτό τουλάχιστον 15 ετών δικαιούνται ισόβια μηνιαία επικουρική σύνταξη γήρατος, εφόσον συνταξιοδοτηθούν από τον φορέα κύριας ασφάλισής τους.
Ειδικά για τους ασφαλισμένους αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες για την καταβολή της επικουρικής σύνταξης γήρατος πρέπει επιπλέον να έχουν καταβληθεί πλήρως ή να έχουν ρυθμιστεί οι ασφαλιστικές τους εισφορές προς το Ταμείο, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 3863/2010 (Α’ 115).
Η επικουρική σύνταξη γήρατος υπολογίζεται με βάση τις τεχνικές παραμέτρους που ισχύουν κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης στο Ταμείο ή κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά περίπτωση.
Το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης γήρατος των ασφαλισμένων που πληρούν τις προϋποθέσεις υπολογίζεται με βάση το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού κάθε ασφαλισμένου κατά την κατάργησή του, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τον πίνακα θνησιμότητας που στηρίζεται σε εγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες και το προεξοφλητικό επιτόκιο.
Από 1η.1.2022 ο χρόνος ασφάλισης που θα έχει διανυθεί στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ και στους λοιπούς φορείς επικουρικής ασφάλισης συνυπολογίζεται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σύμφωνα με τον παρόντα νόμο.
Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται διακριτά για το σύνολο του χρόνου που έχει διανυθεί σε κάθε φορέα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις για κάθε φορέα και για κάθε χρονικό διάστημα. Κάθε φορέας απονέμει στον δικαιούχο το ποσό σύνταξης που αναλογεί στον χρόνο που διανύθηκε σε αυτόν.
Το δικαίωμα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης μπορεί να ασκηθεί περισσότερες από μία φορές. Κατά το διάστημα της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν μηνιαίως την εκάστοτε ισχύουσα νόμιμη ασφαλιστική εισφορά, υπολογιζόμενη επί του ποσού που αντιστοιχεί στον κατώτατο µισθό υπαλλήλων.
Οι ασφαλισμένοι που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον 12 ετών στο ΤΕΚΑ, μπορούν να καταβάλουν εφάπαξ το σύνολο των εισφορών που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα που υπολείπεται.
Στους ασφαλισμένους που δεν έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον 15 ετών στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, επιστρέφεται κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης ποσό ίσο με τις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές στο Ταμείο σε πραγματικές τιμές.
