Του Λεωνίδα Στεργίου
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε επισήμως την απόφασή της να προχωρήσει στη δεύτερη φάση για την ανάπτυξη και κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ, εξέλιξη που θα φέρει ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητα. Θα περάσουμε σε μια εποχή με άυλα μετρητά, όπου καταναλωτές και επιχειρήσεις θα ανταλλάσσουν κωδικούς ή κάτι σαν ηλεκτρονικά κουπόνια που θα μεταφέρονται από κινητό σε κινητό. Οι συναλλαγές θα είναι άμεσες εντός και εκτός Ευρώπης με αρκετά χαμηλότερο κόστος και χωρίς βαλέρ.
Στόχος του ψηφιακού ευρώ είναι να λειτουργεί παράλληλα με τα μετρητά και έχει ακριβώς την ίδια λειτουργία, δηλαδή “πληρωτέο επί τη εμφανίσει”. Επίσης, θα πρέπει να τηρείται η ανωνυμία. Για να αποφευχθεί η μετατροπή του σε επενδυτικό στοιχείο αλλά και η μετακίνηση καταθέσεων/κεφαλαίων από τα ευρώ στα ψηφιακά ευρώ, εξετάζεται το νέο νόμισμα να έχει διαφορετικό επιτόκιο. Ακόμα, θα έχει συγκεκριμένη νομισματική κυκλοφορία. Ενδεικτικά, η ποσότητα του χρήματος θα πρέπει να είναι τόση ώστε να καλύπτει μεν τις ανάγκες για μετρητά, αλλά να μην επηρεάζει τα επιτόκια, τις ισοτιμίες, τον πληθωρισμό και να μην απειλεί με μετακινήσεις κεφαλαίων από καταθέσεις ευρώ προς το ψηφιακό ευρώ.
Σχεδιασμός
Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται κυρίως δύο λύσεις:
Η πρώτη κάνει χρήση της τεχνολογίας των κρυπτονομισμάτων, η οποία εξασφαλίζει την ανωνυμία για 40.000 συναλλαγές το δευτερόλεπτο, με το 95% αυτών να εκκαθαρίζονται σε 8 δέκατα του δευτερολέπτου. Όμως, η τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων και πιο συγκεκριμένα του mining είναι ενεργοβόρα. Η ενέργεια που θα απαιτηθεί από τα συστήματα της ΕΚΤ ξεπερνά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας όλης της Ελλάδας ή της Πορτογαλίας. Έτσι, προκύπτουν ζητήματα με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Η δεύτερη στηρίζεται αμιγώς στα συστήματα εκκαθάρισης της ΕΚΤ (TIPS) και μπορούν να εξασφαλίσουν 10.000 έως 40.000 ταυτόχρονες συναλλαγές πανευρωπαϊκά, ειδικά εάν υποστηριχθεί από κάποιο σύστημα DLT (που χρησιμοποιείται και από τα κρυπτονομίσματα).
Νέο νόμισμα
Αυτό που προκάλεσε εντύπωση σε αναλυτές και τραπεζίτες στην ανακοίνωση της ΕΚΤ είναι ότι παραλείπεται η αναφορά για το όριο των 3.000 ψηφιακών ευρώ ανά άτομο, όπως είχε αναφερθεί σε προηγούμενες ενημερώσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αν και επισημαίνεται ότι το ψηφιακό ευρώ θα είναι ένα νέο νόμισμα που θα εκδοθεί από την ΕΚΤ και ότι θα πρέπει να προσδιοριστεί η νομισματική του κυκλοφορία, αποφεύγεται η αναφορά του ποσού.
Τράπεζες και αναλυτές, όπως η Morgan Stanley, είχαν εκτιμήσει ότι με το όριο των 3000 ψηφιακών ευρώ και λόγω της ζήτησης για ψηφιακές λύσεις και συναλλαγές, η κυκλοφορία του νέου νομίσματος θα προκαλούσε δυνητικά φυγή καταθέσεων από τις ευρωπαϊκές τράπεζες σε ποσοστό 8%. Όπως εξηγεί η Morgan Stanley, το ποσοστό αυτό είναι μικρό και διαχειρίσιμο για τις μεγάλες τράπεζες και οικονομίες, όχι, όμως, τόσο διαχειρίσιμο για τις μικρότερες, όπως σε Ελλάδα και Πορτογαλία. Πέραν από τις μετακινήσεις καταθέσεων προς το ψηφιακό ευρώ το οποίο θα εκδίδεται και θα εκκαθαρίζεται κατ’ ευθείαν από την ΕΚΤ, η επίπτωση στην κερδοφορία των τραπεζών υπολογίζεται σε 3%, κυρίως λόγω διαφοράς επιτοκίων (καταθέσεων και διατραπεζικής) και προμηθειών στις συναλλαγές. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε μηδενικό κόστος και χρεώσεις στο ψηφιακό ευρώ, κάτι το οποίο θα συμπαρασύρει τις προμήθειες αντίστοιχων υπηρεσιών (online πληρωμές, εμβάσματα, κ.λπ.) καθώς η εκκαθάριση του ψηφιακού ευρώ θα γίνεται στιγμιαία από το ευρωσύστημα και θα καλύπτει και διασυνοριακές συναλλαγές.
Υπάρχουν όμως και κάποια πρακτικά ζητήματα. Σύμφωνα με πηγές από τη Φρανκφούρτη, το όριο των 3000 ψηφιακών ευρώ το χρόνο ανά πολίτη δημιουργούσε διάφορα τεχνικά και νομισματικά ζητήματα. Ένα απλό τεχνικό θέμα ήταν το εξής: υποθέτουμε ότι κάποιος έχει στο ηλεκτρονικό του πορτοφόλι 2.700 ψηφιακά ευρώ και ένας άλλος του χρωστάει 500 ευρώ. Ο τελευταίος δεν μπορεί να επιστρέψει στον πρώτο τα 500 ευρώ σε ψηφιακό νόμισμα διότι θα ξεπεραστεί το όριο των 3.000 ευρώ. Συνεπώς, είτε θα πρέπει να του επιστρέψει 300 ψηφιακά ευρώ και 200 ευρώ ή να βρεθεί μία άλλη λύση που θα συνδέει τον λογαριασμό των ψηφιακό ευρώ με εκείνον των σημερινών ευρώ.
Χρήση από καταναλωτές
Η λύση εξαρτάται από τον τελικό σχεδιασμό και τη μορφή που θα έχει το ψηφιακό ευρώ και από την τεχνολογία στην οποία θα βασιστεί. Η επιλογή εξαρτάται από τη δυνατότητα παράλληλων συναλλαγών πανευρωπαϊκώς, την εξοικονόμηση ενέργειας και με το ζήτημα της ανωνυμία.
Η δυσκολία της βέλτιστης λύσης ξεκινά από την περιγραφή του ψηφιακού ευρώ. Το ψηφιακό ευρώ δεν αποτελεί μία ηλεκτρονική μέθοδος πληρωμής. Θα είναι νόμισμα με ισοτιμία (1 προς 1 με το ευρώ) και να μην αποτελεί επενδυτικό μέσο. Παράλληλα, θα πρέπει να είναι δωρεάν (όπως τα μετρητά -πέραν της ονομαστικής αξίας) και περιβαλλοντικά φιλικό.
Συναλλαγές
Το επόμενο ζήτημα σχετίζεται με την ανωνυμία. Όπως μια συναλλαγή μετρητά είναι ανώνυμη, έτσι θα πρέπει να ισχύει με το ψηφιακό ευρώ. Όμως, όπως συμβαίνει και στα μετρητά, η απόκτησή τους (π.χ. από ανάληψη σε ΑΤΜ κ.λπ.) μπορεί να αποκαλυφθεί εφόσον υπάρξει έρευνα και εισαγγελική άδεια. Το ίδιο ισχύει όταν καταθέτουμε τα μετρητά σε έναν λογαριασμό. Ανωνυμία υπάρχει στο ενδιάμεσο και όσο τα μετρητά κινούνται εκτός τραπεζικού συστήματος.
Ανάλογη θα είναι η λύση για το ψηφιακό ευρώ. Το σχέδιο που μοιάζει περισσότερο με τις συναλλαγές με μετρητά είναι αυτό που προβλέπει offline πληρωμές. Δηλαδή, η ΕΚΤ θα εκδίδει κάτι σαν κωδικούς που θα “φορτώνονται” στο ψηφιακό πορτοφόλι του καταναλωτή. Με την επίδειξη του κωδικού αυτού θα γίνεται η πληρωμή και η αντίστοιχη αξία θα αφαιρείται. Η απόκτηση των κωδικών ή η φόρτιση των πορτοφολιών θα γίνεται από τις εμπορικές τράπεζες, όπως γίνεται και σήμερα με την απόκτηση μετρητών (π.χ. ΑΤΜ, ταμείο κ.λπ.). Εναλλακτικά, θα υπάρξουν online συναλλαγές με απευθείας αλληλοχρέωση και εκκαθάριση από την ΕΚΤ από τον έναν λογαριασμό στον άλλον. Σημειώνεται ότι και στις offline συναλλαγές η ανταλλαγή των κωδικών και, κατά συνέπεια, οι πληρωμές θα γίνονται στιγμιαία. Η διαφορά είναι ότι στις online πληρωμές, θα μπορεί να ανιχνευτούν τα στοιχεία των συναλλασσομένων σε κάθε στάδιο ευκολότερα. Από την άλλη, λύνονται προβλήματα, όπως εκείνου με το παράδειγμα που αναφέρθηκε με το όριο των 3.000 ευρώ, καθώς μπορεί το ψηφιακό πορτοφόλι να συνδεθεί και με έναν λογαριασμό ευρώ.
Όλα αυτά θα λυθούν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, δηλαδή μέχρι τα μέσα του 2023, όταν θα ξεκινήσει η τελική φάση για την έκδοση και την κυκλοφορία του ευρώ στα μέσα του 2026.
https://www.capital.gr/oikonomia/3572120/pos-allazei-i-zoi-mas-me-to-psifiako-euro
