της Katharine Rooney*
Όσον αφορά τον κόσμο της εργασίας, ο COVID-19 μας έδωσε ένα σημαντικό μάθημα: η ετοιμότητα είναι το παν.
Σε μια νέα έκθεση, «Η νέα Φύση της Εργασίας: 30 σημεία που πρέπει να λάβουμε υπόψιν για ένα καλύτερο μέλλον», το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) μελετά πώς οι εξελίξεις στον χώρο της εργασίας μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που εξελίσσεται και η κοινωνία.
Ένα βασικό εύρημα; Ότι η ετοιμότητα σε περιπτώσεις κρίσεων είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο γιατί θα επιτρέπει τη γρήγορη αντίδραση σε εξωτερικές κρίσεις, αλλά γιατί θα διασφαλίζεται επιπλέον ότι οποιαδήποτε απαραίτητη προσαρμογή θα συμπεριλαμβάνει το σύνολο του δυναμικού μιας εταιρίας.
Παρακάτω ακολουθούν πέντε επιπλέον στοιχεία που αντλήσαμε από την έκθεση.
1.Η πανδημία ανέδειξε τη σημασία που πρέπει να δώσουμε στην ευημερία
Η τηλεργασία «έχει θολώσει» τα όρια μεταξύ ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής για πολλούς ανθρώπους: εντατικοποίηση των συζητήσεων γύρω από την ισορροπία εργασίας – ιδιωτικής ζωής και σχετικά με το πρόσθετο άγχος στην καθημερινότητα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες, οι οποίες έχουν βιώσει υψηλότερα επίπεδα άγχους κατά τη διάρκεια της πανδημίας- σύμφωνα με έρευνα του γαλλικού διεθνούς οργανισμού Focus 2030.
Σε έκθεση για τους κινδύνους εξαιτίας του COVID-19 που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2020, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ σημείωσε ότι έως και το 70% των εργαζομένων θεωρούσαν ότι οι περιορισμοί εξαιτίας του COVID διαμόρφωσαν την πιο πιεστική περίοδο στην καριέρα τους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί από εμάς επανεξετάζουμε τις προτεραιότητές μας σχετικά με τη δουλειά.
Στο μεταξύ, η πανδημία έχει επιδεινώσει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες, καθιστώντας δυσκολότερη την πρόσβαση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων στην υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και αναφορικά με τις ευκαιρίες εργασίας.
Τον Μάιο του 2021, η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας συνέστησε στις κυβερνήσεις να εντάξουν μια στρατηγική για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας προκειμένου να βρίσκονται σε ετοιμότητα για έκτακτες συνθήκες, όπως η πανδημία.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στη σωματική και ψυχική υγεία πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψιν από τους εργοδότες όταν επαναπροσδιορίσουν μελλοντικά τα μοντέλα εργασίας τους, όπως προτείνει η έκθεση του UNDP.
2.Η ψηφιακή τεχνολογία θα αλλάξει για πάντα τον τρόπο που δουλεύουμε
Βρισκόμαστε τώρα ήδη στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, με τεχνολογίες αιχμής όπως: η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και το «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (IoT) που αλλάζουν τον τρόπο που εργαζόμαστε. Έως το 2025, σύμφωνα με την έκθεση «Το μέλλον των Επαγγελμάτων» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, οι άνθρωποι και οι μηχανές θα ξοδεύουν σχεδόν ίσο χρόνο σε έργα στα εργασιακά περιβάλλοντα.
Αυτό συνάδει με την έκθεση του UNDP, η οποία υποδηλώνει ότι οι θέσεις που συνδυάζουν τις ανθρώπινες και μηχανικές δεξιότητες θα απαιτήσουν προσεκτική εξέταση των πρωτοκόλλων για την αλληλεπίδραση του ανθρώπου και της μηχανής (όπως η διασφάλιση ότι τα συστήματα AI είναι απαλλαγμένα από κάθε είδους προκατάληψη).
Καθώς πολλές δραστηριότητες αναλαμβάνονται πλέον όλο και περισσότερο από μηχανές, θα δημιουργηθεί η ανάγκη για τους ανθρώπους να αναπτύξουν νέες δεξιότητες (όπως η ενσυναίσθηση και η δημιουργικότητα) προκειμένου να προσαρμοστούν στις αλλαγές σε κλάδους όπου απαιτούνται επιπλέον γνώσεις- όπως σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και στην ανάπτυξη προϊόντων.
3.Όσον αφορά τα νέα μοντέλα εργασίας, ακόμα είμαστε σε στάδιο προσαρμογής
Ο κόσμος της εργασίας δεν επικεντρώνεται πλέον στα παραδοσιακά πρότυπα απασχόλησης. Εκτιμάται ότι το 70% της νέας αξίας που θα δημιουργηθεί στην οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία θα βασίζεται σε ψηφιοποιημένα επιχειρηματικά μοντέλα, αν και σχεδόν ο μισός πληθυσμός του κόσμου δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Επίσης, πολλοί ακολουθούν το μονοπάτι της εργασίας μέσω διαδικτυακών πλατφορμών. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αξία της gig economy αναμένεται να φτάσει τα 455 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2023.
Αυτό επιφέρει νέες προκλήσεις, όπως την έλλειψη εργασιακής ασφάλειας και κοινωνικής προστασίας.
Το UNDP πιστεύει ότι στο μέλλον θα δούμε ένα μείγμα βέλτιστων πρακτικών από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, με νέα δίκτυα κοινωνικής προστασίας προσαρμοσμένα στα αναδυόμενα μοντέλα εργασίας και στις βελτιωμένες ψηφιακές υποδομές.
4.Οι κατάλληλες συνθήκες εργασίας μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση της ένταξης
Ένα πιθανό μειονέκτημα της τεχνολογικής προόδου είναι ότι θα μπορούσε να εμβαθύνει τις ανισότητες, σύμφωνα με την έκθεση του UNDP.
Για παράδειγμα, σημειώνεται στην έκθεση ότι: «Οι γυναίκες έχουν λιγότερο χρόνο για περεταίρω εξειδίκευση, εξάσκηση και για αναζήτηση εργασίας επειδή ξοδεύουν πολύ περισσότερο χρόνο από τους άνδρες σε άμισθη εργασία στον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης».
Κρίνεται απαραίτητο να αντιμετωπισθούν τα κενά δεξιοτήτων και καινοτομίας μέσω μιας διαδικασίας δια βίου μάθησης, μέσω της εργασιακής εμπειρίας και της ενεργής συμμετοχής του προσωπικού στις διαδικασίες διαμόρφωσης του τρόπου με τον οποίο οι οργανισμοί δημιουργούν προστιθέμενη αξία σε συνδυασμό με τα τυπικά προσόντα.
Οι κανονισμοί εργασίας χωρίς αποκλεισμούς – από τους πιο γενικούς μέχρι και αυτούς που έχουν σχεδιαστεί για συγκεκριμένες εργασίες, ακόμη και στους χώρους της εικονικής πραγματικότητας για τον περιορισμό του αποκλεισμού εργαζομένων – πρόκειται επίσης να γίνουν συνηθισμένοι, καθώς προσαρμοζόμαστε στη ζωή μετά την πανδημία.
5.Η επιχειρηματικότητα μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε τις εμπορικές μας συναλλαγές
Με τις τεχνολογίες όπως το crowdfunding, το blockchain και οι διαδικτυακές τραπεζικές συναλλαγές που εκδημοκρατίζουν την πρόσβαση σε επενδύσεις, υπάρχει τώρα χώρος για ανατρεπτικές ιδέες- σύμφωνα με το UNDP.
Προβλέπεται ότι οι start-ups θα δείξουν τον δρόμο για την υιοθέτηση νέων οργανωτικών δομών και πρακτικών, όπως έχουν ήδη κάνει με τα ψηφιακά εργαλεία συνεργασίας.
To UNDP βλέπει επίσης σημαντικό ρόλο και σε μεγαλύτερες και πιο παραδοσιακές εταιρίες, καθώς θα υποστηρίζουν μια «κουλτούρα καινοτομίας» με τα χαρακτηριστικά της δημιουργικής σκέψης, της αυτονομίας, της ενεργητικότητας, της επίγνωσης της αγοράς και της ανάληψης κινδύνων.
Όποιο και αν είναι το μέλλον της εργασίας, το UNDP κρίνει ένα ζήτημα ως αδιαπραγμάτευτο: «Οι παρεμβάσεις μας θα πρέπει να εστιάζουν στην επίλυση των προβλημάτων του μέλλοντος με προνοητικότητα και με τους ανθρώπους στο επίκεντρο του μετασχηματισμού».
