Η Europol, βρίσκεται πολύ κοντά στο να πάρει το πράσινο φως, που της επιτρέπει να εφαρμόσει πρακτικές επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.
Η έγκριση της νέας οδηγίας την Τρίτη (12 Οκτωβρίου) από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) είναι ένα από τα τελευταία βήματα για την Ευρωπόλ να διευρύνει τις αρμοδιότητές της.
«Η ψηφιακή είναι η νέα πραγματικότητα. Η εντολή της Ευρωπόλ έπρεπε να ενημερωθεί για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις που απειλούν την ασφάλεια των Ευρωπαίων », δήλωσε ο Javier Zarzalejos, ευρωβουλευτής που πρωτοστατεί στο όλο εγχείρημα.
Το κύριο καθήκον της Europol συνίσταται στη συλλογή δεδομένων για το διασυνοριακό έγκλημα και στη διάθεσή τους στις εθνικές αρχές για τις έρευνές τους, αλλά ο οργανισμός της ΕΕ έχει επίσης αναπτύξει εμπειρία στην ανάλυση πολύ μεγάλων συνόλων δεδομένων με στόχο τον εντοπισμό εγκληματικών προφίλ.
Μια έρευνα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ) από πέρυσι διαπίστωσε ότι αυτές οι πρακτικές επεξεργασίας δεδομένων υπερέβαιναν την εντολή του οργανισμού – εκτίμηση ότι το διευρυμένο πεδίο εφαρμογής θα ήταν περιττό.
Προβλήματα απορρήτου
Ο ΕΕΠΔ «κάλεσε» τον οργανισμό της ΕΕ τον Σεπτέμβριο του 2020 για τη συλλογή προσωπικών δεδομένων ατόμων που δεν είχαν σχέσεις με εγκληματικές δραστηριότητες.
Στο σχέδιο δράσης της για την αντιμετώπιση των ανησυχιών του επόπτη, η Europol επεσήμανε ιδίως την αναθεώρηση της νομικής της βάσης που θα της επέτρεπε να συνεχίσει τις πρακτικές επεξεργασίας δεδομένων της, κατά παρέκκλιση των γενικών κανόνων της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων.
Ωστόσο, στη γνώμη του για τη μεταρρυθμισμένη εντολή, ο ΕΕΠΔ προειδοποίησε ότι «οι εξαιρέσεις από τους ισχύοντες κανόνες προστασίας δεδομένων, που ισχύουν για την Ευρωπόλ, θα μπορούσαν να γίνουν στην πραγματικότητα ο κανόνας», ανησυχία που συμμερίζονται και άλλοι.
“Αυτή η μεταρρύθμιση προορίζεται να νομιμοποιήσει τις τρέχουσες πρακτικές που ξεπέρασαν το πεδίο εφαρμογής, πώς ξέρουμε ότι δεν θα συμβεί ξανά στο μέλλον;” δήλωσε στο EURACTIV η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Saskia Bricmont .
Ένα βασικό μέρος της πρότασης συνίσταται στο να δοθεί στην Europol η δυνατότητα επεξεργασίας δεδομένων από κάθε είδους ιδιωτικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών διαδικτύου και τρίτων χωρών που επιλέγουν εθελοντικά να τα παράσχουν.
Οι ανησυχίες για την προστασία δεδομένων σημειώνουν ότι ελάχιστα πράγματα μπορεί να κάνει η Ευρωπόλ για να επαληθεύσει την προέλευση αυτών των δεδομένων, τα οποία μπορεί επίσης να προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ που δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα απορρήτου.
Ο Φιλελεύθερος ευρωβουλευτής Dragoș Tudorache υποστήριξε ότι «η νέα εντολή θέτει αυστηρούς κανόνες που καθορίζουν το περιορισμένο εύρος και διάρκεια για τέτοια επεξεργασία δεδομένων, διευκρινίζοντας ότι αυτή η επεξεργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί με μοναδικό σκοπό τον προσδιορισμό εάν αυτά τα δεδομένα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα και εντολή της Ευρωπόλ”.
Μεγάλα δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη
Η νέα εντολή θα επισημοποιήσει την Europol ως επεξεργαστή τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων για να συνεχίσει την δημιουργία αλγορίθμων και την ανάπτυξη νέων εργαλείων για την επιβολή του νόμου. Για το σκοπό αυτό, ανατίθεται στην Europol μια ευρεία εντολή για την έρευνα και την καινοτομία που θα επιτρέψει στον οργανισμό της ΕΕ να προσδιορίσει τα σχετικά θέματα για τα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ.
“Η αυξανόμενη χρήση και ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης δεδομένων από την Ευρωπόλ είναι πολύ ανησυχητική και μπορεί να εμπλέκει και να παραβιάζει θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη, στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων”, δήλωσε ο Laure Baudrihaye-Gérard, είπε στο EURACTIV o νομικός διευθυντής στο Fair Trials.
Οι δυνητικά διακριτικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα, καθώς αυτές οι τεχνολογίες τείνουν να αναπαράγουν προκαταλήψεις εγγενείς στα σύνολα δεδομένων, επηρεάζοντας δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες ομάδες.
Για την Chloé Berthélémy, σύμβουλο πολιτικής στα European Digital Rights (EDRi), μια διεθνή ομάδα υπεράσπισης, η εντολή αναδιατύπωσης έρχεται σε αντίθεση με ένα ψήφισμα που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα, το οποίο αντιτίθεται στη χρήση προγνωστικών μοντέλων για την επιβολή του νόμου.
Ωστόσο, ο εισηγητής Zarzalejos υποστήριξε ότι οι δύο εκθέσεις δεν έρχονται σε αντίθεση. «Η ικανότητα της αστυνομίας να επεξεργάζεται μεγάλα σύνολα προσωπικών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων και προφίλ, είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση του εγκλήματος», είπε ο νομοθέτης.
