Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη θα αργήσει να αποκλιμακωθεί περισσότερο από όσο είχαμε αρχικώς προβλέψει, τόνισε κατά τη συνέντευξη που ακολούθησε την ανακοίνωση των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη νομισματική πολιτική η πρόεδρός της, Κριστίν Λαγκάρντ.
“Τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού, οι τιμές της ενέργειας και η έλλειψη εργατικού δυναμικού δημιουργούν “σύννεφα” για την οικονομία για τα επόμενα τρίμηνα. Αναμένουμε περαιτέρω άνοδο του πληθωρισμού από το 3,4% του Σεπτεμβρίου μέσα στο 2021, ενώ αναμένουμε σταδιακή αποκλιμάκωσή του μέσα στο 2022.
Το ζήτημα του πληθωρισμού κατέλαβε μεγάλο κομμάτι της συζήτησής μας, κυρίως όσον αφορά τους παράγοντες που τον κινούν. Δύο είναι οι βασικότεροι: πανδημία και ανάκαμψη, από τη μία πλευρά και τιμές στον κλάδο της ενέργειας, από την άλλη.
Όσον αφορά τον πρώτο, βλέπουμε ελλείψεις σε εξοπλισμό και σε εργατικό δυναμικό, καθώς έχουμε μια αποσύνδεση προσφοράς και ζήτησης, με τη δεύτερη να ξεπερνά την πρώτη.
Στην ενέργεια, υπάρχουν πολλοί παράγοντες – από κλιματικοί, μέχρι συντηρήσεις που λαμβάνουν χώρα στη Νορβηγία, την ζήτηση από την Κίνα και την παροχή ποσοτήτων φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Η αναπροσαρμογή στον ΦΠΑ στη Γερμανία έχει επηρεάσει επίσης τη βάση υπολογισμού των τιμών. Η ανάλυσή μας για την παροδικότητα του πληθωρισμού θεωρούμε ακόμη ότι έχει βάση, έχοντας συζητήσει και ελέγξει ενδελεχώς τα δεδομένα”, υπογράμμισε η κ. Λαγκάρντ.
Σημείωσε ακόμη ότι η ανάκαμψη συνεχίζεται, αν και επιβραδυμένη, με την κατανάλωση να παραμένει ισχυρή.
“Η διευκολυντική νομισματική πολιτική πρέπει και μπορεί να συνεχιστεί, με μετρίως μειωμένες αγορές περιουσιακών στοιχείων. Είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε τη χρήση όλων των εργαλείων μας προκειμένου να πλησιάσουμε τον στόχο για σταθεροποίηση του πληθωρισμού κοντά στο 2%”, είπε.
Τόνισε ακόμη ότι η παραγωγή αναμένεται να έχει ξεπεράσει τα προ πανδημίας επίπεδα μέχρι το τέλος του 2021 για την ζώνη των 19 χωρών του ευρώ.
“Καθώς η ανάκαμψη συνεχίζεται, η επιστροφή της οικονομίας στην προ πανδημίας κατάσταση θα οδηγήσει και σε αύξηση μισθών. Η ανάκαμψη εξαρτάται βασικά από την πορεία της πανδημίας και της εκστρατείας εμβολιασμών. Οι κίνδυνοι πάντως εκτιμώνται ως αρκετά ισορροπημένοι”, είπε η πρόεδρος της ΕΚΤ.
Επιτόκια
Για το ζήτημα μιας πιθανής αύξησης επιτοκίων και το σχετικό χρονοδιάγραμμα, η κ. Λαγκάρντ ξεκαθάρισε: “Δεν συμμεριζόμαστε τις εκτιμήσεις της αγοράς ότι θα χρειαστεί αύξηση επιτοκίων νωρίτερα όσων προβλέπονται στο guidance της ΕΚΤ. Όσον αφορά τις αγορές στο πλαίσιο του PEPP και την επιβράδυνσή τους, δεν πρόκειται για σταδιακή περιστολή (tapering), αλλά για εξισορρόπηση. Το PEPP, όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, θα ολοκληρωθεί μέσα στον Μάρτιο του 2022”.
Η σύγκριση με τις κινήσεις άλλων κεντρικών τραπεζών είναι αδύνατη, καθώς μιλάμε απλούστατα για άλλες οικονομίες, οι οποίες ανταποκρίνονται σε άλλα στοιχεία ανάπτυξης και πληθωρισμού, απάντησε η επικεφαλής της ΕΚΤ σε σχετικό ερώτημα.
Σε ερώτηση Γερμανού δημοσιογράφου για το πότε η ΕΚΤ θα επιστρέψει στην “κανονικότητα”, την οποία όρισε ως συνδεδεμένη με την αύξηση επιτοκίων και την μείωση ή και εξάλειψη των αγορών περιουσιακών στοιχείων, η κ. Λαγκάρντ τόνισε ότι η Τράπεζα δεσμεύεται από το guidance της για το μέλλον και από την αποστολή της, όπως αυτή ορίζεται στις Ευρωπαϊκές Συνθήκες, που είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
Κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού;
Δεν αντιμετωπίζουμε στασιμοπληθωρισμό, μολονότι έχουμε μία μικρή επιβράδυνση της δυναμικής ανάκαμψης, υπογράμμισε η κ. Λαγκάρντ, εκφράζοντας ταυτόχρονα την πεποίθηση ότι οι τιμές της ενέργειας θα αποκλιμακωθούν στις αρχές του 2022, γεγονός που θα απελευθερώσει την αναπτυξιακή δυναμική.
Εξέφρασε τέλος την εκτίμησή της για τον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας (Bundesbank) Γενς Βάιντμαν, ο οποίος αποχωρεί από τη θέση του μετά από 10 χρόνια, σημειώνοντας ότι η απόφασή του ήταν προσωπική και δεν έχει σε τίποτε να κάνει με ζητήματα διαφωνιών στο πεδίο της νομισματικής πολιτικής ή πιέσεων από πλευράς ισχυρών οικονομιών της ευρωζώνης.
Αναλυτικά, στην εισηγητική τοποθέτησή της, η πρόεδρος της ΕΚΤ ανέφερε:
“Η οικονομία της ζώνης του ευρώ συνεχίζει να ανακάμπτει έντονα, αν και η δυναμική της ανάκαμψης έχει μετριαστεί σε ορισμένο βαθμό. Οι καταναλωτές εξακολουθούν να είναι αισιόδοξοι και οι δαπάνες τους παραμένουν ισχυρές. Όμως οι ελλείψεις υλικών, εξοπλισμού και εργατικού δυναμικού δρουν ανασταλτικά για την παραγωγή σε ορισμένους τομείς. Ο πληθωρισμός αυξάνεται, κυρίως λόγω της απότομης ανόδου των τιμών της ενέργειας αλλά και καθώς η ανάκαμψη της ζήτησης είναι ταχύτερη σε σχέση με την περιορισμένη προσφορά. Προβλέπουμε ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί περαιτέρω βραχυπρόθεσμα, αλλά στη συνέχεια θα μειωθεί εντός του επόμενου έτους.
Τα επιτόκια της αγοράς έχουν αυξηθεί μετά την τελευταία μας συνεδρίαση στις αρχές Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, οι συνολικές συνθήκες χρηματοδότησης παραμένουν επί του παρόντος ευνοϊκές για τις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και τον δημόσιο τομέα. Οι ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης είναι απαραίτητες προκειμένου να συνεχιστεί η πορεία ανάκαμψης της οικονομίας και να αντιμετωπιστούν οι αρνητικές επιδράσεις της πανδημίας στην πορεία του πληθωρισμού.
Συνεχίζουμε να κρίνουμε ότι οι ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης μπορούν να διατηρηθούν με έναν μετρίως χαμηλότερο ρυθμό διενέργειας καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP) σε σχέση με το β΄ και το γ΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Επιβεβαιώσαμε επίσης τα άλλα μέτρα που έχουμε λάβει, δηλαδή το επίπεδο των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, την παροχή ενδείξεων για την ενδεχόμενη μελλοντική εξέλιξη αυτών των επιτοκίων, τις αγορές που διενεργούμε στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP), τις πολιτικές επανεπένδυσης και τις πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε σήμερα στις 13.45 (ώρα κεντρικής Ευρώπης). Είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε καταλλήλως όλα τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα.
Θα σας παρουσιάσω τώρα με περισσότερες λεπτομέρειες το πώς περιμένουμε ότι θα εξελιχθεί η οικονομία και ο πληθωρισμός και στη συνέχεια θα αναφερθώ στην αξιολόγησή μας όσον αφορά τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες.
Οικονομική δραστηριότητα
Η οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται έντονα το γ΄ τρίμηνο, έστω και αν η δυναμική της μετριάστηκε σε ορισμένο βαθμό. Εξακολουθούμε να αναμένουμε ότι το προϊόν θα υπερβεί το προ της κρίσης επίπεδό του μέχρι το τέλος του έτους.
Ο αντίκτυπος της πανδημίας στην οικονομία έχει εξασθενήσει αισθητά με την άρση των περιορισμών ως αποτέλεσμα των επιτυχημένων υγειονομικών μέτρων και του μεγάλου αριθμού των εμβολιασμένων. Αυτό στηρίζει τις καταναλωτικές δαπάνες, ιδίως στους τομείς της ψυχαγωγίας, της εστίασης, των ταξιδιών και των μεταφορών. Όμως η άνοδος των τιμών της ενέργειας ενδέχεται να μειώσει την αγοραστική δύναμη τους επόμενους μήνες.
Η ανάκαμψη της εγχώριας και της παγκόσμιας ζήτησης στηρίζει επίσης την παραγωγή και τις επιχειρηματικές επενδύσεις. Ωστόσο, οι ελλείψεις υλικών, εξοπλισμού και εργατικού δυναμικού δρουν ανασταλτικά για τον τομέα της μεταποίησης. Οι χρόνοι παράδοσης παραγγελιών είναι πλέον σημαντικά μεγαλύτεροι και το κόστος των μεταφορών και οι τιμές της ενέργειας έχουν αυξηθεί απότομα. Αυτοί οι περιορισμοί σκιάζουν τις προοπτικές για τα επόμενα τρίμηνα.
Η αγορά εργασίας συνεχίζει να βελτιώνεται. Η ανεργία μειώθηκε και ο αριθμός των συμμετεχόντων σε προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης έχει υποχωρήσει σημαντικά από το ανώτατο επίπεδο που καταγράφηκε το προηγούμενο έτος. Αυτό στηρίζει την προοπτική για υψηλότερα εισοδήματα και αυξημένες δαπάνες. Όμως τόσο ο αριθμός των συμμετεχόντων στο εργατικό δυναμικό όσο και οι πραγματικές ώρες εργασίας στην οικονομία εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδά τους.
Για να διατηρηθεί η ανάκαμψη, η νομισματική πολιτική θα πρέπει να συνεχίσει να συμπληρώνεται με στοχευμένα και συντονισμένα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης. Αυτά τα μέτρα θα βοηθήσουν επίσης την οικονομία να προσαρμοστεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν δρομολογηθεί. Η αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος Next Generation EU και της δέσμης “Fit for 55” θα συμβάλει σε μια ισχυρότερη, πιο πράσινη και πιο ομοιόμορφη ανάκαμψη στις χώρες της ζώνης του ευρώ.
Πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός αυξήθηκε σε 3,4% τον Σεπτέμβριο. Αναμένουμε ότι θα αυξηθεί περισσότερο το τρέχον έτος. Όμως, ενώ η φάση υψηλότερου πληθωρισμού που διανύουμε επί του παρόντος θα διαρκέσει περισσότερο από ό,τι αναμενόταν αρχικά, περιμένουμε ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί εντός του επόμενου έτους.
Η επιτάχυνση του πληθωρισμού αντανακλά σε μεγάλο βαθμό συνδυασμό τριών παραγόντων. Πρώτον, οι τιμές της ενέργειας – ιδίως όσον αφορά το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια – έχουν αυξηθεί απότομα. Τον Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός της ενέργειας αντιπροσώπευε περίπου το 50% του συνολικού πληθωρισμού. Δεύτερον, οι τιμές αυξάνονται επίσης επειδή η ζήτηση που σχετίζεται με την επανεκκίνηση της οικονομίας ανακάμπτει και αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι η προσφορά. Αυτή η δυναμική είναι ιδιαίτερα αισθητή στις τιμές των καταναλωτικών υπηρεσιών, καθώς και στις τιμές των αγαθών που επηρεάζονται εντονότερα από ελλείψεις στην πλευρά της προσφοράς. Και τέλος, οι επιδράσεις της βάσης σύγκρισης σε σχέση με τη λήξη της μείωσης του ΦΠΑ στη Γερμανία εξακολουθούν να συντελούν στην άνοδο του πληθωρισμού.
Αναμένουμε ότι η επίδραση και των τριών αυτών παραγόντων θα εξασθενήσει στη διάρκεια του 2022 ή ότι δεν θα συμπεριλαμβάνεται στον υπολογισμό του δωδεκάμηνου πληθωρισμού. Καθώς η ανάκαμψη συνεχίζεται, η σταδιακή επάνοδος της οικονομίας σε λειτουργία πλήρους χρήσης του παραγωγικού δυναμικού της θα στηρίξει την άνοδο των μισθών με την πάροδο του χρόνου. Οι βασιζόμενοι στις αγορές και σε έρευνες δείκτες των πιο μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό έχουν πλησιάσει περισσότερο στο 2%. Αυτοί οι παράγοντες θα στηρίξουν τον υποκείμενο πληθωρισμό και την επάνοδο του πληθωρισμού στον στόχο μας μεσοπρόθεσμα.
Αξιολόγηση κινδύνων
Η ανάκαμψη συνεχίζει να εξαρτάται από την πορεία της πανδημίας και την περαιτέρω πρόοδο των εμβολιασμών. Θεωρούμε ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές είναι σε γενικές γραμμές ισορροπημένοι. Βραχυπρόθεσμα, τα φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς και η άνοδος των τιμών της ενέργειας αποτελούν τους βασικούς κινδύνους για τον ρυθμό της ανάκαμψης και τις προοπτικές για τον πληθωρισμό. Αν οι ελλείψεις στην πλευρά της προσφοράς και οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας διαρκέσουν περισσότερο, θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την ανάκαμψη. Ταυτόχρονα, αν επίμονα φαινόμενα συμφόρησης οδηγήσουν σε υψηλότερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις των μισθών ή αν η οικονομία επανέλθει ταχύτερα σε λειτουργία πλήρους χρήσης του παραγωγικού δυναμικού της, οι πιέσεις στις τιμές θα μπορούσαν να γίνουν εντονότερες. Ωστόσο, η οικονομική δραστηριότητα θα μπορούσε να υπερβεί τις προσδοκίες μας αν οι καταναλωτές αποκτήσουν περισσότερη εμπιστοσύνη και αποταμιεύουν λιγότερο από ό,τι αναμένεται επί του παρόντος.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
Η ανάπτυξη και η μεσοπρόθεσμη δυναμική του πληθωρισμού εξακολουθούν να εξαρτώνται από τις ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης για όλους τους τομείς της οικονομίας. Τα επιτόκια της αγοράς έχουν αυξηθεί. Εντούτοις, οι συνθήκες χρηματοδότησης για την οικονομία παραμένουν ευνοϊκές, και μάλιστα επειδή τα επιτόκια τραπεζικών χορηγήσεων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά εξακολουθούν να βρίσκονται σε ιστορικώς χαμηλά επίπεδα. Αν και τον Σεπτέμβριο σημειώθηκε κάποια επιτάχυνση, οι χορηγήσεις προς τις επιχειρήσεις εξακολουθούν να είναι συγκρατημένες. Αυτό συνεχίζει να αντανακλά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις γενικά χρειάζονται λιγότερη εξωτερική χρηματοδότηση, εφόσον διαθέτουν υψηλά ταμειακά διαθέσιμα και παρακρατούν ολοένα περισσότερο τα κέρδη τους. Οι χορηγήσεις προς τα νοικοκυριά εξακολουθούν να είναι ισχυρές, επηρεαζόμενες από τη ζήτηση στεγαστικών δανείων. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις που διενεργήσαμε, τα πιστοδοτικά κριτήρια σταθεροποιήθηκαν και στηρίχθηκαν – για πρώτη φορά από το 2018 – από τη μείωση των εκτιμήσεων των τραπεζών όσον αφορά τους κινδύνους. Αντιθέτως, οι τράπεζες υιοθετούν ελαφρώς περισσότερο επιφυλακτική προσέγγιση όσον αφορά τα δάνεια για την αγορά κατοικίας, εφαρμόζοντας αναλόγως αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια για αυτά. Οι ισολογισμοί των τραπεζών εξακολουθούν να στηρίζονται από τις ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης και παραμένουν εύρωστοι.
Συμπεράσματα
Για να ανακεφαλαιώσουμε, η οικονομία της ζώνης του ευρώ συνεχίζει να ανακάμπτει έντονα, αν και με πιο συγκρατημένο ρυθμό. Η άνοδος των τιμών της ενέργειας, η ανάκαμψη της ζήτησης και τα φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς ωθούν επί του παρόντος τον πληθωρισμό προς τα πάνω. Ενώ θα χρειαστεί μεγαλύτερο από ό,τι αναμενόταν χρονικό διάστημα έως ότου μειωθεί ο πληθωρισμός, αναμένουμε ότι αυτοί οι παράγοντες θα εξασθενήσουν εντός του επόμενου έτους. Συνεχίζουμε να προβλέπουμε ότι ο πληθωρισμός μεσοπρόθεσμα θα παραμείνει σε επίπεδο κάτω από τον στόχο του 2% που έχουμε θέσει. Τα μέτρα πολιτικής μας, συμπεριλαμβανομένων των αναθεωρημένων ενδείξεων που παρέχουμε για τη μελλοντική εξέλιξη των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, είναι καίριας σημασίας για να βοηθήσουν την οικονομία να προχωρήσει προς μια διαρκή ανάκαμψη και, τελικά, για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον στόχο μας μεσοπρόθεσμα”.
Γ.Δ. Παυλόπουλος
