του Παναγιώτη Στάθη
Σε ευρεία αναμόρφωση του νέου Ποινικού Κώδικα που ψηφίστηκε το 2019 από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δια χειρός της Επιτροπής υπό τον καθηγητή Λάμπρο Μαργαρίτη και με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, Κώστα Τσιάρα, προχώρησε η κυβέρνηση αυστηροποιώντας τις ποινές αλλά κυρίως αυξάνοντας το χρόνο έκτισης τους για τα βαριά αδικήματα του ποινικού Δικαίου.
Οι αλλαγές αφορούν πάνω από 174 άρθρα του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ενώ έγιναν και προσθήκες (νομοτεχνικές) της τελευταίας στιγμής:
Προσθήκες
– Η πρώτη αφορά παρέμβαση στο θέμα της ενδοοικογενειακής βίας . Το γεγονός δηλαδή ότι αξιόποινη πράξη θα είναι από τούδε και στο εξής η παραβίαση απόφασης και πολιτικού δικαστηρίου που απαγορεύει την προσέγγιση και επικοινωνία μεταξύ προσώπων, η οποία συνήθως αφορά περιπτώσεις ενδοικογενειακής βίας.
Η σημαντική νομοτεχνική βελτίωση καθιερώνει απειλή φυλάκισης έως 3 χρόνια ή χρηματική ποινή για αυτές τις περιπτώσεις. Συνήθως οι αποφάσεις αυτές εκδίδονται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (π.χ απαγόρευση να πλησιάσει το θύμα σε 150 μέτρα κλπ) αλλά το αξιόποινο είχε εξαλειφθεί, συνεπώς η όποια παραβίαση από τον δράστη δεν είχε ποινικό αντίκρισμα.
– Η δεύτερη αφορά αυστηροποίηση του πλαισίου για την κατοχή μολότοφ λίγες ημέρες πριν τον εορτασμό του Πολυτεχνείου και αποτελεί σαφές μήνυμα, καθώς μετά την ψήφισή του θα μπορεί να εφαρμοστεί αμέσως.
Με την νέα διάταξη μετατρέπεται σε κακούργημα η κατοχή μολότοφ στη διάρκεια πορειών ή δημόσιας συνάθροισης, ανεξάρτητα αν ο δράστης διαπράττει το αδίκημα της διατάραξης κοινής ειρήνης, όπως προέβλεπε ο προηγούμενος ποινικός κώδικας που ψηφίστηκε το 2019. Η διάταξη επιβάλλει κάθειρξη έως 10 χρόνια σε όποιον κατέχει μολότοφ σε δημόσιες συναθροίσεις, πορείες κλπ.
– Η τρίτη αφορά την πρόβλεψη ότι με φυλάκιση έως 3 χρόνια ή χρηματική ποινή θα τιμωρείται ο γονέας που παραβιάζει την συμβολαιογραφική πράξη συναινετικού διαζυγίου με την οποία καθορίστηκαν οι όροι για την επικοινωνία του παιδιού. Ουσιαστικά διευρύνονται οι υποθέσεις που ποινικοποιούνται διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων αλλά και των συμφωνηθέντων ενώπιον συμβολαιογράφου.
Έτσι η συμβολαιογραφική πράξη με την οποία συμφωνήθηκε η επικοινωνία των ανήλικων τέκνων αποτελεί ίσης αξίας παράβαση με την παραβίαση δικαστικής απόφασης, γεννώντας πλημμεληματική παράβαση, με ποινή έως τρία έτη φυλάκιση.
Οι αλλαγές
– Για την βαριά εγκληματικότητα, όπως ανθρωποκτονία, βιασμός, θανατηφόρος ληστεία η προβλεπόμενη ποινή θα είναι πλέον μόνον η ισόβια κάθειρξη, χωρίς να υφίσταται η διαζευκτικότητα ισοβίου ή πρόσκαιρης κάθειρξης, όπως ισχύει σήμερα.
Παράλληλα αυστηροποιούνται οι ποινές για τα αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής που τελούνται είτε σε βάρος ενηλίκων είτε σε βάρος ανηλίκων.
Βιαστές ανηλίκων
Για τους ανήλικους, η αυστηροποίηση συνίσταται τόσο στην αναδιαμόρφωση και διεύρυνση των ηλικιακών ορίων, όσο και στην τυποποίηση ως κακουργημάτων συγκεκριμένων αδικημάτων.
Πλέον, για την αποπλάνηση ανηλίκων, την αιμομιξία κ.α. η προβλεπόμενη ποινή θα είναι κάθειρξη έναντι της φυλάκισης. Επιπλέον, προβλέπεται ρητά για πρώτη φορά η περίπτωση βιασμού σε βάρος ανηλίκου με ποινή την ισόβια κάθειρξη.
Περισσότερο χρόνο στις φυλακές
Παράλληλα, οι ρυθμίσεις του υπουργείο Δικαιοσύνης αναμορφώνουν το πλαίσιο για τις υπό όρους απολύσεις με στόχο να αποτραπούν περιπτώσεις γρήγορων αποφυλακίσεων κατάδικων για σοβαρά αδικήματα.
– Συγκεκριμένα, εισάγονται αντικειμενικά κριτήρια ως προς τον υπολογισμό του κατώτατου ορίου έκτισης της ποινής είτε με ευεργετικό υπολογισμό στα 4/5 από τα 3/5 είτε με πραγματική έκτιση αυξάνοντας τα κατώτατα όρια τόσο για την ποινή της κάθειρξης στα 3/5 της ποινής, αντί 2/5 που ισχύει σήμερα.
– Παράλληλα για την ποινή της ισόβιας κάθειρξης αυξάνεται ο ελάχιστος χρόνος παραμονής από τα 16 στα 18 έτη.
– Για μείζονος απαξίας αδικήματα δεν θα υφίσταται η δυνατότητα κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι) ενώ ταυτόχρονα τίθενται στον φυσικό δικαστή ενδεικτικά κριτήρια, τα οποία οφείλει να λάβει υπόψη του ώστε αιτιολογημένα να καταλήξει στην απόφαση περί πραγματικού ή μη σωφρονισμού του καταδικασθέντος και κατ΄ επέκταση στην απόλυση αυτού υπό τον όρο της ανάκλησης.
Ενδεικτικά για τα αδικήματα: εμπορίας ναρκωτικών, κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής , τα εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής κλπ, προκειμένου να θεμελιωθεί δικαίωμα αίτησης απόλυσης υπό όρο από τον καταδικασθέντα θα απαιτείται ελάχιστος χρόνος πραγματικής παραμονής του στο σωφρονιστικό κατάστημα που θα αντιστοιχεί στα 3/5 της επιβληθείσας ποινής, αντί των 2/5 που ισχύει σήμερα, ενώ σε περίπτωση εκτίσεως της ποινής με ευεργετικό υπολογισμό για τα ανωτέρω εγκλήματα θα απαιτείται ως ελάχιστος χρόνος που αντιστοιχεί στα 4/5 της επιβληθείσης ποινής, αντί των 3/5 που ισχύει σήμερα.
Παράλληλα, για όσους καταδικάζονται για ανθρωποκτονία, θανατηφόρο ληστεία, θανατηφόρο βιασμό, η μοναδική ποινή είναι πλέον η ισόβια κάθειρξη, ενώ για όσους εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης για τα ανωτέρω αδικήματα, ο χρόνος πραγματικής έκτισης εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων αυξάνεται από τα 16 έτη που ισχύει σήμερα στα 18 έτη.
Ελληνικό #metoo;
Αλλάζει ο χρόνος έναρξης της παραγραφής των εγκλημάτων κατά της προσωπικής ελευθερίας, της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, όταν τελούνται σε βάρος ανηλίκων, ώστε να ξεκινά η προθεσμία της παραγραφής τους από την ενηλικίωση του ανηλίκου με παρέκταση ενός επιπλέον έτους εφόσον πρόκειται για πλημμέλημα ή τριών επιπλέον ετών εφόσον πρόκειται για κακούργημα (όπως ισχύει ήδη) .
– Επιπλέον τα αδικήματα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο και της προσβολής της γενετήσιας ευπρέπειας για τους ανήλικους θα διώκονται πλέον αυτεπάγγελτα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η ασφυκτική τρίμηνη προθεσμία για την καταγγελία τους. Η αιμομιξία αναβιβάζεται σε κακούργημα και το αδίκημα της τέλεσης γενετήσιων πράξεων με ανήλικους (αποπλάνηση) θα τιμωρείται ως κακούργημα σε όλες τις μορφές του.
– Τέλος αλλάζει ο τρόπος εξέτασης των ενηλίκων θυμάτων τέτοιων αξιόποινων πράξεων, ώστε σε συνδυασμό με την δυνατότητα της κατά προτεραιότητα εκδίκασής τους να αποφεύγεται η δευτερογενής θυματοποίησή τους.
Το αδίκημα της κλοπής
Αυξάνεται η προβλεπόμενη ποινή για το αδίκημα της κλοπής το οποίο τιμωρείται σήμερα με φυλάκιση έως 3 ετών και πλέον η τιμώρησή του θα αφορά ποινή φυλάκισης που πρακτικά σημαίνει ότι στον δράστη αυτού του εγκλήματος μπορεί να επιβληθεί, ανάλογα με τις συνθήκες τέλεσης, την αξία του κλοπιμαίου αντικειμένου κλπ. φυλάκιση έως πέντε ετών.
– Για το έγκλημα της υπεξαίρεσης αυξάνεται το κατώτατο όριο της προβλεπόμενης ποινής στην περίπτωση κατά την οποία το αντικείμενό της υπεξαίρεσης είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας και έτσι αντί για φυλάκιση και χρηματική ποινή, θα προβλέπεται φυλάκιση τουλάχιστον 3 μηνών και χρηματική ποινή.
Δηλαδή η ποινή φυλάκισης που θα δύναται να επιβάλλει το Δικαστήριο στην επιβαρυντική περίσταση του χαρακτηρισμού του υλικού αντικειμένου της υπεξαίρεσης ως ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, θα ξεκινάει από το όριο των τριών μηνών και θα μπορεί να ανέλθει έως τα 5 έτη, ανάλογα με την κρίση του Δικαστηρίου, ενώ με τον ισχύοντα ΠΚ η επιβλητέα ποινή μπορεί να κυμανθεί από 10 ημέρες που είναι το κατώτατο όριο του είδους της ποινής (πλημμέλημα) έως τα 5 έτη.
Τοκογλυφία
Στο έγκλημα της τοκογλυφίας, προβλέπεται αύξηση του κατώτατου και ανώτατου ορίου της ποινής με την απειλούμενη ποινή να κυμαίνεται από 6 μήνες έως 5 έτη στην πλημμεληματική μορφή του αδικήματος ενώ πλέον προστίθεται και κακουργηματική μορφή αυτού που θα τιμωρείται με κάθειρξη πέντε έως 8 ετών και με χρηματική ποινή.
Βία σε εργασιακό χώρο
Για το αδίκημα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο, το οποίο σήμερα διώκεται κατ΄ έγκληση, προβλέπεται η αυτεπάγγελτη δίωξη.
Με την προτεινόμενη αλλαγή, για την κίνηση της ποινικής δίωξης από τον εισαγγελέα, αρκεί η καταγγελία στην αρχή της αξιόποινης πράξης εντός πέντε ετών δίχως να απαιτείται πλέον, η τήρηση της διαδικαστικής προϋπόθεσης της υποβολής της εγκλήσεως εντός τριμήνου.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο οι εργαζόμενοι θα έχουν στη διάθεσή τους τον απαιτούμενο χρόνο να καταγγείλουν τις σε βάρος τους αξιόποινες συμπεριφορές εργοδοτών ή συναδέλφων τους.
