Του Λεωνίδα Στεργίου
Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) έστειλε στις 10 Απριλίου 2021 ένα ερωτηματολόγιο στα εθνικά σχήματα εγγύησης καταθέσεων και επενδύσεων της Ε.Ε. προκειμένου να εντοπίσει τυχόν αδυναμίες και να εισηγηθεί βελτιώσεις στην Κομισιόν, όπως της είχε ζητηθεί από την τελευταία τον περασμένο Φεβρουάριο. Αφού ανέλυσε τις σχετικές οδηγίες, αλλά και τα νέα δεδομένα που στον ευρύτερο χρηματοοικονομικό σύστημα στην Ε.Ε., έδωσε προθεσμία στα εθνικά σχήματα εγγυήσεων να απαντήσουν μέσα σε ένα μήνα, δηλαδή μέχρι τις 10 Μαΐου.
Το μικρό χρονικό διάστημα που δόθηκε στις εθνικές αρχές να απαντήσουν δεν ήταν τυχαίο και η επιλογή αυτή μάλλον δικαίωσε την ΕΒΑ, αφού σχεδόν καμία εθνική αρχή από τις χώρες της Ε.Ε. δεν ήταν σε θέση να προσφέρει ικανοποιητικά στοιχεία, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Η πλειονότητα των απαντήσεων περιείχαν στοιχεία για τα ποσοστά καταθέσεων που καλύπτονται από την εγγύηση των 100.000 ευρώ ανά λογαριασμό και καταθέτη. Καμία, όμως, δεν ήταν σε θέση να απαντήσει σε ποιοτικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα, το πώς έχουν καταχωρηθεί καταθέσεις από ένα πιστωτικό ίδρυμα σε ένα άλλο, ποια νομική διατύπωση έχει χρησιμοποιηθεί από το πιστωτικό ίδρυμα (πχ για λογαριασμό πελάτη, για λογαριασμό πελατών χωρίς να αναφέρονται οι δικαιούχοι των λογαριασμών, κ.ά.).
Η αδυναμία αυτή ήρθε να επιβεβαιώσει την αρχική της παρατήρηση ότι υπήρχε μια ασάφεια μεταξύ δύο άρθρων των σχετικών οδηγιών για τις εγγυήσεις καταθέσεων και επενδύσεων στην Ε.Ε. που οφείλεται κυρίως λόγω την ανάπτυξης των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μεταξύ τραπεζών, επενδυτικών εταιρειών και άλλων εταιρειών του ευρύτερου κλάδου, όπως συστήματα πληρωμών κά.
Όπως παρατήρησε η ΕΒΑ, οι καταθέσεις σε ένα πιστωτικό ίδρυμα από ένα άλλο, ή από μια επενδυτική εταιρεία ή από άλλοι χρηματοοικονομικό οργανισμό εξαιρούνται από την εγγύηση των καταθέσεων. Ειδικά στην περίπτωση καταθέσεων μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων, η Οδηγία αναφέρει ότι η εξαίρεση από τα σχήματα εγγυήσεων ισχύει μόνο όταν οι καταθέσεις γίνονται από τα ίδια τα ιδρύματα και για δικό τους λογαριασμό. Η Οδηγία δεν περιλαμβάνει σε αυτή την εξαίρεση καταθέσεις από άλλους οργανισμούς. Όμως, σε άλλο σημείο γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ του καταθέτη για τον οποίο είναι ξεκάθαρο και εξακριβωμένο ότι είναι δικαιούχος του λογαριασμού και αυτού που δεν είναι ξεκάθαρο. Στην περίπτωση που είναι απόλυτα σαφές ότι ένα πρόσωπο είναι δικαιούχος του λογαριασμού, τότε καλύπτεται από τα σχήματα εγγύησης καταθέσεων, εφόσον έχουν ακολουθεί η σχετικές διαδικασίες ελέγχου ταυτοπροσωπίας, κλπ.
Έτσι, η ΕΒΑ προτείνει στην Κομισιόν να προχωρήσει στις εξής αλλαγές:
Πρώτον, να υπάρξει σαφής διατύπωση για το πότε κάποιος θεωρείται δικαιούχος ενός λογαριασμού και καλύπτεται από τα σχήματα εγγυήσεων καταθέσεων.
Δεύτερον, να υπάρξει σαφής διατύπωση για την περίπτωση που πιστωτικά ιδρύματα ή άλλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμού καταθέτουν χρήματα για λογαριασμό πελατών τους σε άλλα ιδρύματα ή οργανισμούς. Για παράδειγμα, είναι διαφορετικό να συγκεντρώνει ένας χρηματοοικονομικός οργανισμός τα χρήματα των πελατών τους σε έναν λογαριασμό που ανήκει στον οργανισμό και στη συνέχεια να κατατίθεται σε άλλη τράπεζα. Εδώ, καταθέτης είναι ο άλλος χρηματοοικονομικός οργανισμός που δεν καλύπτεται από την οδηγία για τις εγγυήσεις. Επίσης, στην περίπτωση που ο οργανισμός δίνει στοιχεία για τα χρήματα ανά πελάτη, παίζει ρόλο η διατύπωση. Για παράδειγμα, άλλον να αναφέρεται ο πελάτης ως δικαιούχος των χρημάτων και άλλο όταν αναφέρεται ως κατάχος/δικαιούχος του λογαριασμού. Συνεπώς, δεν αρκεί μόνο η αναφορά των δικαιούχων των χρημάτων αλλά και των στοιχείων των λογαριασμών που κατέχουν.
Τρίτον, αποσαφήνιση των περιπτώσεων που ένας καταθέτης ή επενδυτής έχει σπάσει σε πολλούς λογαριασμός τα χρήματά του εντός του ίδιου ιδρύματος ή και σε άλλα, αλλά τελικά διαπιστώνεται συσχέτιση των στοιχείων μεταξύ των διαφορετικών λογαριασμών. Διευκρινίζεται ότι στο σημείο αυτό η ΕΒΑ δεν προτείνει κάποιο μέτρο ώστε να μην αποζημιώνονται οι καταθέτες αυτοί, αλλά να γίνει πιο σαφές το πλαίσιο πανευρωπαϊκά διότι μπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις που κάποιοι δεν θα καλυφθούν από την εγγύηση και άλλοι που θα καλυφθούν για συνολικά ποσά άνω των 100.000 ευρώ.
Τέταρτον, εναρμόνιση της νομοθεσίας μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε., τόσο ως προς τις διατυπώσεις όσο και προς τα στοιχεία και τον τρόπο που θα πρέπει να τα συλλέγουν και να τα παρακολουθούν οι τοπικές αρχές. Από την έρευνα της ΕΒΑ προέκυψε μεγάλη διαφοροποίηση τόσο ως προς τα στοιχεία που συγκεντρώνει κάθε αρχή όσο ως προς τον τρόπο που παρουσιάζονται, το βάθος των λεπτομερειών, αλλά και της ανάλυσης που γίνεται.
Ενδεικτικά, η ΕΒΑ αναφέρει ότι κάποιες εθνικές αρχές ανέφεραν δυσκολίες στη συλλογή ακριβών ποιοτικών δεδομένων ή να προσφέρουν αξιόπιστες εκτιμήσεις διότι:
-Δεν υπήρχε διαθέσιμη ποιοτική ανάλυση
-Το χρονικό διάστημα του ενός μηνός που δόθηκε ήταν πολύ μικρό
-Δεν υπήρχε σαφής ορισμός για τα “ταυτοποιήσιμα κεφάλαια πελατών”.
Μολονότι, ούτε ο τρόπος παρουσίασης και συλλογής στοιχείων είναι κοινός μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε., η ανάλυση της ΕΒΑ κατέληξε, μεταξύ άλλων, στα εξής συμπεράσματα:
-Σε 24 χώρες, οι καταθέσεις μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων τελικά κάλυπταν τα κεφάλαια των πελατών τους με την εγγύηση. Σε 3 χώρες, όχι.
-Σε 21 χώρες καλύπτονταν οι καταθέσεις πελατών από επενδυτικό κεφάλαιο σε πιστωτικό ίδρυμα, στις υπόλοιπες 6 όχι.
-Σε 16 χώρες καλύπτονταν τα κεφάλαια επενδυτών που κατατέθηκαν από οργανισμούς πληρωμών.
-Σε 13 χώρες καλύπτονταν από καταθέσεις που έγιναν από οργανισμός e-money.
-Σε 13 χώρες τα κεφάλαια πελατών που κατατέθηκαν από άλλο χρηματοοικονομικό οργανισμό σε πιστωτικό ίδρυμα καλύπτονταν, σε 9 χώρες όχι, σε μία χώρα δεν μπορούσε να γίνει τέτοιου είδους κατάθεση, ενώ σε δύο άλλες, οι αρχές δεν ήταν σίγουρες για το αν καλύπτονται οι πελάτες από την εγγύηση.
Γενικά, πάντως, οι καταθέσεις μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων κάλυπταν τους πελάτες από τα σχήματα εγγυήσεων. Πρόβλημα στην ερμηνεία υπήρχε όταν η ανάλυση ανά πελάτη, δεν γινόταν με τη σωστή διατύπωση, δηλαδή γινόταν ανά δικαιούχο λογαριασμού και όχι ως απόλυτο δικαιούχο των χρημάτων.
