ΑΠΟΦΑΣΗ
Biancardi κατά Ιταλίας της 25.11.2021 (αρ. προσφ. 77419/16)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα στη λήθη. Αποτυχία αφαίρεσης υλικού από ιστότοπο εφημερίδας και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ποινική διαδικασία.
Ο προσφεύγων, πρώην αρχισυντάκτης διαδικτυακής εφημερίδα, κρίθηκε υπαίτιος σε αστική δίκη επειδή διατήρησε στον ιστότοπο της εφημερίδας του ένα άρθρο το οποίο αναφέρονταν σε καυγά σε εστιατόριο, δίνοντας λεπτομέρειες για τη σχετική ποινική διαδικασία. Τα εθνικά δικαστήρια επισήμαναν ειδικότερα ότι ο προσφεύγων δεν αφαίρεσε τις σχετικές ετικέτες (tags) στο εν λόγω άρθρο, δηλαδή τη δυνατότητα που έχει ο καθένας να πληκτρολογήσει σε μια μηχανή αναζήτησης το όνομα του εστιατορίου ή του ιδιοκτήτη του και να έχει πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με την ποινική διαδικασία, παρά το αίτημα του ιδιοκτήτη να αφαιρεθεί το άρθρο. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιώματός του να μεταδίδει πληροφορίες σύμφωνα με το άρθρο 10 (ελευθερία της έκφρασης) και ότι τα 5.000 ευρώ που είχε διαταχθεί να καταβάλει ως αποζημίωση σε κάθε ενάγοντα αποτελούσαν υπερβολικό ποσό.
Το ΕΔΔΑ συμμερίστηκε την άποψη της κυβέρνησης ότι όχι μόνο οι πάροχοι μηχανών αναζήτησης στο Διαδίκτυο θα έπρεπε να υποχρεωθούν να αφαιρέσουν υλικό αλλά το ίδιο και οι διαχειριστές εφημερίδων ή δημοσιογραφικών αρχείων προσβάσιμων μέσω του Διαδικτύου, όπως ο προσφεύγων.
Το ΕΔΔΑ συμφώνησε με τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων ότι η παρατεταμένη και εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ποινική διαδικασία αναφορικά με τον ιδιοκτήτη του εστιατορίου είχαν παραβιάσει το δικαίωμά του στη φήμη. Ως εκ τούτου, το δικαίωμα του προσφεύγοντος να μεταδίδει πληροφορίες βάσει της Σύμβασης δεν είχε παραβιαστεί και πολύ περισσότερο δεδομένου ότι στην πραγματικότητα δεν είχε κληθεί να αφαιρέσει το άρθρο από το Διαδίκτυο.
Αυτή ήταν η πρώτη υπόθεση στην οποία το Δικαστήριο εξέτασε κατά πόσον η αστική ευθύνη ενός δημοσιογράφου για την αποτυχία αφαίρεσης ετικετών και πληροφοριών που δημοσιεύονταν στο Διαδίκτυο ήταν συμβατή με το άρθρο 10 της Σύμβασης.
Μη παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης (άρθρο 10 της ΕΣΔΑ).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 10
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Alessandro Biancardi, είναι Ιταλός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1972 και ζει στην Πεσκάρα (Ιταλία). Ήταν αρχισυντάκτης διαδικτυακής εφημερίδας.
Τον Μάρτιο του 2008 δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με έναν διαπληκτισμό, και τη χρήση μαχαιριού, σε εστιατόριο. Το άρθρο ανέφερε τα ονόματα των εμπλεκομένων, δηλαδή την οικογένεια – δύο αδέρφια και τους αντίστοιχους γιους – που ήταν ιδιοκτήτες του εστιατορίου. Ανέφερε επίσης ότι ο λόγος της συμπλοκής πιθανότατα σχετιζόταν με οικονομική διαφωνία για την ιδιοκτησία ενός κτιρίου και έδινε λεπτομέρειες για τον κατ’ οίκον περιορισμό και/ή κράτηση μελών της οικογένειας. Τα εθνικά δικαστήρια επισήμαναν ειδικότερα ότι ο προσφεύγων δεν αφαίρεσε τις σχετικές ετικέτες (tags) στο εν λόγω άρθρο, δηλαδή τη δυνατότητα που έχει ο καθένας να πληκτρολογήσει σε μια μηχανή αναζήτησης το όνομα του εστιατορίου ή του ιδιοκτήτη του και να έχει πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με την ποινική διαδικασία, παρά το αίτημα του ιδιοκτήτη να αφαιρεθεί το άρθρο.
Τον Σεπτέμβριο του 2010 ένας από τους αδελφούς και το εστιατόριό του έστειλαν εξώδικη πρόσκληση στον προσφεύγοντα ζητώντας να αφαιρεθεί το άρθρο από το Διαδίκτυο, χωρίς αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου, προσέφυγαν στα εθνικά δικαστήρια.
Τον Ιανουάριο του 2013 το περιφερειακό δικαστήριο έκρινε ότι δεν χρειαζόταν να εξεταστεί το αίτημα για την αφαίρεση του άρθρου από το Διαδίκτυο, καθώς ο προσφεύγων είχε στο μεταξύ αφαιρέσει τις ετικέτες από το άρθρο. Έκρινε ωστόσο ότι η εύκολη πρόσβαση μέσω Διαδικτύου σε πληροφορίες για την ποινική διαδικασία από τον Μάρτιο 2008 έως τον Μάιο 2011, όταν ο προσφεύγων αφαίρεσε τις ετικέτες από το άρθρο, είχε παραβιάσει το δικαίωμα των προσφευγόντων στο σεβασμό της φήμης τους. Σημείωσε ιδίως ότι η παράλειψη του προσφεύγοντος να αφαιρέσει τις σχετικές ετικέτες στο άρθρο, σήμαιναν ότι ο καθένας μπορούσε να έχει πρόσβαση στα ευαίσθητα δεδομένα της διαδικασίας εισάγοντας απλώς τα ονόματα των εναγόντων στη μηχανή αναζήτησης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση για όλους τους ανωτέρω λόγους, τον Ιούνιο του 2016.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι η απαίτηση από τον προσφεύγοντα να αφαιρέσει οριστικά το άρθρο δεν αποτέλεσε το επίμαχο ζήτημα ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Η ουσία της υπόθεσης ήταν η μη αφαίρεση από τον προσφεύγοντα των σχετικών ετικετών και πληροφοριών σχετικά με τον ιδιοκτήτη του εστιατορίου και την απόφασή του να διατηρήσει το άρθρο εύκολα προσβάσιμο.
Ούτε υπήρξε καμία παρέμβαση σχετικά με την ανωνυμοποίηση του διαδικτυακού άρθρου στην εν λόγω υπόθεση. Από εκείνο το σημείο αναφοράς, το Δικαστήριο συνέχισε σημειώνοντας ότι το άρθρο είχε παραμείνει στο διαδίκτυο και ήταν εύκολα προσβάσιμο για οκτώ μήνες, παρά το αίτημα να αφαιρεθεί. Επιπλέον, σύμφωνα με το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο, το δικαίωμα του προσφεύγοντος να μεταδίδει πληροφορίες περιορίστηκε με την πάροδο του χρόνου, λαμβάνοντας υπόψη ότι το δικαίωμα του προσφεύγοντος στο σεβασμό της φήμης τρίτων ενισχύθηκε.
Επιπλέον, οι πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν σχετικά με ποινικές διαδικασίες κατά ιδιώτη, κρίθηκαν ευαίσθητες. Τέλος, το Δικαστήριο δεν έκρινε ότι η αυστηρότητα της κύρωσης – αστική και ποινική ευθύνη – και το ποσό της αποζημίωσης που καθορίστηκε, ήταν υπερβολικά.
Ως εκ τούτου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματα των εθνικών αρχών δικαιολογημένα περιόριζαν την ελευθερία της έκφρασης του προσφεύγοντος- πολύ περισσότερο δεδομένου του γεγονότος ότι δεν υποχρεώθηκε να αφαιρέσει οριστικά το άρθρο από το Διαδίκτυο.
Συνεπώς, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10.
