Οι ευρωβουλευτές κατέληξαν σε συμβιβασμό σχετικά με τις πιο αμφιλεγόμενες πτυχές του κανονισμού της ΕΕ που φέρει αυστηρές υποχρεώσεις για τους κολοσσούς του διαδικτύου.
Πιο συγκεκριμένα, ο Νόμος για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) έχει σχεδιαστεί για να ελέγξει τους «ρυθμιστές πρόσβασης», τις διαδικτυακές πλατφόρμες δηλαδή που κατέχουν συστημικό ρόλο στην οικονομία του διαδικτύου. Μέχρι στιγμής, οι ευρωβουλευτές παλεύουν για τις διατάξεις γύρω από το πεδίο εφαρμογής, τις φονικές εξαγορές και τη στοχευμένη διαφήμιση.
Η πρόταση αναμένεται τώρα να εγκριθεί από την επιτροπή εσωτερικής αγοράς και προστασίας των καταναλωτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 22 Νοεμβρίου και στη συνέχεια να ψηφιστεί κατά τη διάρκεια της ολομέλειας του Δεκεμβρίου.
Πεδίο εφαρμογής
Στο πιο βασικό επίπεδο, οι νομοθέτες της ΕΕ διαφωνούσαν σχετικά με το ποιες πλατφόρμες θα πρέπει να στοχεύει ο κανονισμός.
Ο Αντρέας Σβαμπ, ο χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής που ηγείται του εν λόγω φακέλου, τάχθηκε υπέρ ενός στενού πεδίου εφαρμογής που θα περιλαμβάνει μόνο τέσσερις ή πέντε μεγαλύτερες εταιρείες, τις Google, Amazon, Facebook, Apple και Microsoft (GAFAM), ώστε να γίνει η εστίαση στους παίκτες με τη μεγαλύτερη επιρροή.
Αντίθετα, οι προοδευτικές πολιτικές ομάδες πίεσαν για ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, θεωρώντας ότι μπορεί να προκύψουν νέα προβλήματα στο ταχέως μεταβαλλόμενο ψηφιακό περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, τα ποσοτικά όρια για τις εταιρείες αυξήθηκαν ελάχιστα: στα 8 δισ. ευρώ για τον κύκλο εργασιών και στα 80 δισ. ευρώ για την κεφαλαιοποίηση.
Η πρόταση του Σβαμπ, να ληφθούν υπόψιν περισσότερες από μία ψηφιακές αγορές στη λεγόμενη «πλατφόρμα βασικών υπηρεσιών» για τον ορισμό ενός «ρυθμιστή πρόσβασης», απορρίφθηκε. Ως αποτέλεσμα, εταιρείες με έδρα την Ευρώπη, όπως η Booking, είναι πιθανό να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νέου κανονισμού.
Ο αρχικός κατάλογος της πλατφόρμας βασικών υπηρεσιών κάλυπτε το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις πλατφόρμες κοινοποίησης βίντεο, τις μηχανές αναζήτησης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα λειτουργικά συστήματα, το Cloud και τις υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων. Ο κατάλογος διευρύνθηκε για να συμπεριλάβει προγράμματα περιήγησης στο διαδίκτυο, εικονικούς βοηθούς και τις έξυπνες τηλεοράσεις.
Εξαγορές-δολοφόνοι
Μια σημαντική προσθήκη στην πρόταση ήταν οι διατάξεις για τις «φονικές εξαγορές», εξαγορές δηλαδή εταιρειών που αποσκοπούν στην αποκοπή αναδυόμενων ανταγωνιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις για την προσθήκη τέτοιων μέτρων στην DMA, καθώς η νομική βάση του κανονισμού είναι η εσωτερική αγορά και όχι η πολιτική ανταγωνισμού.
Από την άλλη πλευρά, οι υπέρμαχοι της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας – συμπεριλαμβανομένου του πρώην επικεφαλής οικονομολόγου της Επιτροπής για θέματα ανταγωνισμού Τομάσο Βαλέτι- τόνισαν την ανάγκη να συμπεριληφθούν τέτοιες διατάξεις στην DMA, δεδομένου ότι η μεταρρύθμιση του εγχειριδίου του ανταγωνισμού της Ένωσης παρεμποδίζεται από την απαίτηση για ομοφωνία.
Σύμφωνα με τον τελικό συμβιβασμό, η Επιτροπή θα μπορούσε να επιβάλει προσωρινούς περιορισμούς για εξαγορές σε πλατφόρμες που έχουν συστηματικά παραβιάσει τις υποχρεώσεις τους.
«Κατά αυτό τον τρόπο, η Επιτροπή θα μπορούσε να λάβει υπόψη διάφορα στοιχεία, όπως: πιθανές επιπτώσεις στο δίκτυο, ενοποίηση δεδομένων και πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ή εάν και πότε η απόκτηση στόχων με συγκεκριμένους πόρους δεδομένων μπορεί να θέσει σε σημαντικό κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα των αγορών μέσω οριζόντιων, κάθετων ή συσσωρευμένων επιπτώσεων», αναφέρει η αιτιολογική σκέψη 64.
Στοχευμένη διαφήμιση
Ένα άλλο αμφιλεγόμενο σημείο ήταν η πρόταση για την απαγόρευση της στοχευμένης διαφήμισης. Η πρωτοβουλία προωθήθηκε από έναν διακομματικό συνασπισμό προοδευτικών ευρωβουλευτών που θεωρούν ότι οι στοχευμένες διαφημίσεις βασίζονται στην παρεμβατική παρακολούθηση των χρηστών προς όφελος λίγων εταιρειών.
Οι περισσότεροι φιλελεύθεροι και συντηρητικοί ευρωβουλευτές υποστήριξαν ότι μια συνολική απαγόρευση θα ήταν δυσανάλογη και θα έβλαπτε τις μικρές επιχειρήσεις που προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με τους πελάτες τους μέσω ψηφιακών μέσων.
Η ολική απαγόρευση εισήχθη τελικά μόνο για τους «γνωστούς» στην πλατφόρμα ως ανηλίκους, απαλλάσσοντας την πλατφόρμα από την ευθύνη σε περίπτωση που ένας χρήστης λέει ψέματα για την ηλικία του.
Για τους ενήλικες, το κείμενο επιτρέπει τις στοχευμένες διαφημίσεις βάσει της ρητής συγκατάθεσης του χρήστη. Περιορίζει επίσης την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων που σχετίζονται με την πολιτική, τη θρησκεία, τη φυλή, τη συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλες ευαίσθητες πληροφορίες, όπως οι συνθήκες υγείας και ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Μη συμμόρφωση
Τα μέτρα για το καθεστώς μη συμμόρφωσης βάσει του άρθρου 16 είναι αυτά που τρομάζουν πλέον τους διαδικτυακούς γίγαντες. Αυτά δίνουν στην Επιτροπή την ελευθερία να επιβάλει διαρθρωτικά μέτρα ή διορθωτικά μέτρα συμπεριφοράς, τα οποία στις πιο ακραίες περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τη διάσπαση της πλατφόρμας σε ξεχωριστές οντότητες.
Το καθεστώς μη συμμόρφωσης θα εξετάζεται μετά από δύο παραβάσεις, ενώ μετά την πρώτη παράβαση θα μπορούσαν να επιβληθούν κάποια διορθωτικά μέτρα συμπεριφοράς.
Το καθεστώς κυρώσεων έχει επίσης αυστηροποιηθεί από τους ευρωβουλευτές. Το ελάχιστο πρόστιμο ορίστηκε στο 4% του ετήσιου κύκλου εργασιών, το οποίο θα μπορούσε να φτάσει το μέγιστο 20%.
Πρόσθετα μέτρα
Το συμβιβαστικό κείμενο εισάγει τη διαλειτουργικότητα των βοηθητικών υπηρεσιών, μεταξύ άλλων για συσκευές, υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφήνοντας στην Επιτροπή να καθορίσει τα τεχνικά πρότυπα.
Ενισχύει τις διατάξεις κατά της σύνδεσης διαφορετικών υπηρεσιών μεταξύ τους, πρακτική γνωστή και ως ομαδοποίηση. Η απαγόρευση της αυτοαναφοράς επεκτάθηκε σε όλες τις υπηρεσίες, όχι μόνο σε εκείνες που παρέχουν κατάταξη.
Οι χρήστες θα μπορούν επίσης να απεγκαθιστούν εφαρμογές και να αλλάζουν τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις, καθώς και να μεταφέρουν τα δεδομένα που παράγουν σε διαφορετική πλατφόρμα.
