Πρέπει να αποποιηθώ εκ μέρους του ανήλικου τέκνου μου. Τι πρέπει να κάνω;
A. Πρέπει να αποποιηθώ εκ μέρους του ανήλικου τέκνου μου. Τι πρέπει να κάνω;
Η διαδικασία αποποίησης κληρονομιάς με χρέη πρέπει να γίνει, εμπρόθεσμα, από τους γονείς για τα ανήλικα τέκνα τους, με ειδική άδεια προς τούτο με την έκδοση δικαστικής απόφασης.
Αρμοδιότητα δικαστηρίου για την αποποίηση της κληρονομιάς του ανήλικου: Η αίτηση για την έκδοση της απόφασης κατατίθεται από τους γονείς του ανηλίκου στη γραμματεία του κατά τόπο αρμόδιου Ειρηνοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου κατοικεί ο ανήλικος, με τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα (άρθρο 56 παράγραφος 1 εδάφιο α ΑΚ).
Προθεσμία αποποίησης κληρονομιάς όταν πρόκειται για ανήλικο: Η αποποίηση της κληρονομιάς, όπως για τους ενήλικες, έτσι και για τους ανηλίκους, μπορεί και πρέπει επί ποινή ακυρότητας να γίνει μέσα σε αποκλειστική προθεσμία που προβλέπεται στη διάταξη του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα, η οποία ορίζει ότι η προθεσμία αυτή κατά κανόνα είναι τετράμηνη, με εξαίρεση δύο περιπτώσεις, στις οποίες η προθεσμία είναι ενός έτους και ειδικότερα α) αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή β) αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή (δηλαδή έμαθε ότι έγινε κληρονόμος) όταν διέμενε στο εξωτερικό.
Έναρξη προθεσμίας αποποίησης κληρονομιάς: Σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα, η προθεσμία αποποίησης κληρονομιάς αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή και το λόγο της, ενώ σε επαγωγή από διαθήκη (αν δηλαδή ο κληρονόμος κληρονομεί δυνάμει διαθήκης) η προθεσμία αρχίζει μετά τη δημοσίευση της διαθήκης. Εάν η κληρονομιά επάγεται σε πρόσωπο ανίκανο για δικαιοπραξία, η γνώση της επαγωγής και του λόγου της ελέγχεται στο πρόσωπο του νομίμου αντιπροσώπου. Ειδικότερα, σε περίπτωση ανηλίκου που τελεί υπό γονική μέριμνα το στοιχείο της γνώσης, προκειμένου να αρχίσει να τρέχει η αποκλειστική προθεσμία της αποποίησης, κρίνεται στο πρόσωπο των γονέων του. Δηλαδή, η τετράμηνη προθεσμία ξεκινά από τότε που οι γονείς του ανήλικου έμαθαν ότι το τέκνο τους κατέστη κληρονόμος. Προσοχή επομένως στο σύνηθες λάθος όταν κληρονόμος είναι ανήλικος, αφού το γεγονός αυτό δεν μεταβάλει την τετράμηνη προθεσμία, ούτε αυτή άρχεται από την ενηλικίωση του ανηλίκου, όπως εσφαλμένα πιστεύουν πολλοί.
Από την κατάθεση της αίτησης για παροχή άδειας αποποίησης ανηλίου αναστέλλεται η τετράμηνη προθεσμία από τη σημείο εκείνο, μέχρι την έκδοση της απόφασης, οπότε και συνεχίζεται. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην χαθεί η προθεσμία, ιδίως γιατί μπορεί να υπάρξει καθυστέρηση ενημέρωσης για την έκδοση της απόφασης ή καθαρογραφής της.
Παρέλευση άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας: Αν παρέλθει η τετράμηνη προθεσμία τότε θεωρείται ότι η κληρονομιά έγινε αποδεκτή από τα τέκνα. Αποποίηση κληρονομιάς μετά την παρέλευση της τετράμηνης προθεσμίας είναι άκυρη.
Ακύρωση με δικαστική απόφαση της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς, λόγω ουσιώδους πλάνης:
Αν ο ανήλικος καταστεί οριστικός κληρονόμος της κληρονομίας, λόγω παρέλευσης από τους γονείς του άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας για αποποίησή της , τότε η αποδοχή αυτή της κληρονομιάς είναι πλασματική, εφόσον δεν οφείλεται πραγματικά στη βούληση του ανηλίκου να γίνει κληρονόμος, αλλά σε έκπτωση από το δικαίωμα αποποίησης, λόγω παρέλευσης της τετράμηνης προθεσμίας. Στην περίπτωση αυτή, έστω και εκ των υστέρων, υπάρχει η δυνατότητα ακύρωσης της αποδοχής κληρονομιάς του ανηλίκου, εάν η παρέλευση άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας οφείλεται σε ουσιώδη πλάνη των γονέων του. Η πλάνη είναι ουσιώδης, όταν αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την όλη δικαιοπραξία, ώστε, αν το πρόσωπο γνώριζε την πραγματική κατάσταση, δεν θα επιχειρούσε την δικαιοπραξία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 1857 εδ. β’ περ. 1, γ’ και δ’ του ίδιου Αστικού Κώδικα, η αποδοχή της κληρονομίας που οφείλεται σε πλάνη κρίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις για τις δικαιοπραξίες. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και σε αποδοχή που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας για αποποίηση. Κατά τα άρθρα πάλι 140 και 141 ΑΚ, αν κάποιος καταρτίζει δικαιοπραξία και η δήλωσή του δεν συμφωνεί, από ουσιώδη πλάνη, με τη βούλησή του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας.
Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι η αποδοχή της κληρονομίας, που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποίησης, μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης, όταν η αποδοχή, που συνάγεται με τον τρόπο αυτό κατά πλάσμα του νόμου, δεν συμφωνεί με τη βούλησή του, από ουσιώδη πλάνη, δηλαδή από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της καταστάσεως, που διαμόρφωσε τη βούλησή του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, ώστε αν ο κληρονόμος γνώριζε την αληθινή κατάσταση, ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποιήσεως. Η εσφαλμένη δε γνώση ή άγνοια, που δημιουργεί τη μεταξύ βουλήσεως και δηλώσεως διάσταση, η οποία, όταν είναι ουσιώδης, θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δηλώσεως λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των προαναφερθεισών νομικών διατάξεων για αποδοχή της κληρονομίας.
Αρμοδιότητα δικαστηρίου ακύρωσης της αποδοχής κληρονομιάς λόγω ουσιώδους πλάνης
Η αγωγή ασκείται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, το οποίο συνεδριάζει σύμφωνα με την τακτική διαδικασία, ως διαφορά μη αποτιμητή σε χρήμα και στρέφεται, σύμφωνα με την ορθότερη άποψη, κατά διασταλτική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 155 ΑΚ, κατά του αμέσως έλκοντος έννομο κληρονομικό συμφέρον από την έκπτωση αυτού, που ακυρωσίμως -δηλαδή συνεπεία πλάνης – αποδέχτηκε και που στη συνέχεια θα αποποιηθεί, δηλαδή κατ’ εκείνου, στον οποίο θα επαχθεί η κληρονομία μετά την αποδοχή της αγωγής και την αποποίηση του ενάγοντος στην περί ακυρώσεως δίκη.
