Του Χάρη Φλουδόπουλου
Την ώρα που η ενεργειακή κρίση πυροδοτεί ένα ανεξέλεγκτο πληθωριστικό ντόμινο που απειλεί οικονομίες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί ουσιαστικά άπραγη τις εξελίξεις, με την ελπίδα ότι σύντομα θα υπάρξει αυτόματη αποκλιμάκωση και εξομάλυνση των τιμών της ενέργειας.
Η δογματική εμμονή των Βρυξελλών στο ισχύον προβληματικό μοντέλο αγοράς επιβεβαιώθηκε και στο περασμένο συμβούλιο υπουργών Eνέργειας, όπου, προεξάρχοντος του Βερολίνου, μπήκε μπλόκο στην πρόταση 6 χωρών για μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε άμεση μείωση του ενεργειακού κόστους.Remaining Time-0:00FullscreenMute
Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη στάση των Βρυξελλών, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών αλλά και εκπροσώπων της αγοράς ενέργειας, είναι ότι, με βάση το πιο πιθανό σενάριο, οι υψηλές τιμές ήρθαν για να μείνουν. Ακόμα και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις για αποκλιμάκωση μεταξύ του πρώτου τριμήνου και του πρώτου εξαμήνου του 2022 εκτιμούν ότι οι τιμές της ενέργειας θα σταθεροποιηθούν σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα προ κρίσης κόστη.
Πληθωριστικές πιέσεις
Την ίδια στιγμή που οι Βρυξέλλες αρνούνται να λάβουν ουσιαστικά μέτρα για την κρίση, νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη έρχονται ενώπιον των υπέρμετρα υψηλών λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου. Καθώς, μάλιστα, το ενεργειακό κόστος αποτελεί δομικό στοιχείο του πληθωρισμού, η κρίση πυροδοτεί κύμα ανατιμήσεων σε όλο το φάσμα της οικονομίας, ακόμα και σε είδη πρώτης ανάγκης.
Η πίεση προς τις κυβερνήσεις αυξάνεται από το γεγονός ότι ήδη καταγράφονται πληθωριστικές πιέσεις ανά την Ευρώπη. Σύμφωνα τη Eurostat, ο πληθωρισμός έφτασε τον Νοέμβριο στη Λιθουανία στο 9,3%, στην Εσθονία στο 8,4%, στη Λετονία στο 7,4%, στο Βέλγιο στο 7,1%, στο Λουξεμβούργο στο 6,3%, στη Γερμανία στο 6%, στην Ολλανδία και την Ισπανία στο 5,6%, στην Ιταλία στο 4% και στη Γαλλία στο 3,4%. Στη χώρα μας ο πληθωρισμός Νοεμβρίου εκτοξεύθηκε στο 4,3%. Την ίδια στιγμή, και στη χώρα μας ο πληθωρισμός Νοεμβρίου εκτοξεύθηκε στο 4,3%, προκαλώντας εύλογη ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο αλλά και στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία στην τελευταία της έκθεση επισημαίνει εμφατικά την αρνητική εξέλιξη.
Γερμανικό μπλόκο
Την Πέμπτη, πάντως, χάθηκε μια σημαντική ευκαιρία στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. με την ουσιαστική απόρριψη της πρότασης 6 χωρών (Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Ρουμανία, Μάλτα) για 9 παρεμβάσεις στην αγορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που θα βοηθούσαν στην εκτόνωση της κρίσης. Η κυριότερη πρόταση αφορούσε την αλλαγή του άρθρου 5 της Οδηγίας για τον Ηλεκτρισμό, ούτως ώστε να επιτρέπεται στα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν ρυθμιστικούς μηχανισμούς που θα διασφαλίζουν ότι οι καταναλωτές πληρώνουν τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που αντανακλούν τα κόστη του παραγωγικού μείγματος.
Με απλά λόγια, η πρόταση των 6 ήταν να συνεχίσει να λειτουργεί η αγορά όπως και σήμερα, με την τιμή χονδρικής να προσδιορίζεται από την ακριβότερη μονάδα, ωστόσο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τις μονάδες των πυρηνικών οι πληρωμές να γίνονται βάσει του μειωμένου κόστους που εμφανίζουν οι συγκεκριμένες τεχνολογίες.
Πρακτικά, η πρόταση των 6 θα οδηγούσε σε άμεση μείωση του χονδρεμπορικού κόστους του ρεύματος κατά 30%-40%, όφελος που οι εταιρείες προμήθειας θα μπορούσαν να μετακυλίσουν στους καταναλωτές. Ωστόσο η πρόταση δεν πέρασε, με πρωτοβουλία της Γερμανίας, πίσω από την οποία στοιχήθηκαν ακόμα 8 χώρες του Βορρά (Αυστρία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Λετονία, Ολλανδία). Το μπλοκ των Βορείων ουσιαστικά συντάσσεται με τον Ευρωπαίο ρυθμιστή ACER, που υπάγεται στην Κομισιόν και ο οποίος έχει τοποθετηθεί εναντίον οποιασδήποτε αλλαγής στο μοντέλο της αγοράς ηλεκτρισμού, καθώς κάτι τέτοιο θα υπονόμευε τη διαδικασία ενοποίησης της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού που στηρίζεται στο λεγόμενο “target model”.
Αυξήσεις
Σε κάθε περίπτωση, ήδη οι καταναλωτές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται, μέσω των υψηλών λογαριασμών ρεύματος, τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης. Νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αγρότες και βιομηχανίες λαμβάνουν λογαριασμούς ρεύματος σε πολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με πέρυσι, για ίδιες καταναλώσεις. Σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπων της βιομηχανίας, ήδη καταγράφεται 4πλασιασμός των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και 5πλασιασμός των τιμών του φυσικού αερίου. Η βιομηχανία κάνει λόγο για αύξηση του συνολικού κόστους παραγωγής κατά 20% έως 40% ανάλογα με τον κλάδο, που δεν μπορεί να μετακυλιστεί σε ολόκληρη στην κατανάλωση, αλλά ούτε και να απορροφηθεί. Για τη βιομηχανία, αλλά και συνολικά για τις επιχειρήσεις, τα τρέχοντα επίπεδα τιμών θεωρούνται μη βιώσιμα.
Ωστόσο οι προβλέψεις για το πότε θα υπάρξει αποκλιμάκωση παραμένουν δυσοίωνες: οι διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου, που είχαν φτάσει έως και τα 116 ευρώ/MWh, βρίσκονται αυτή την περίοδο στα 90-95 ευρώ/MWh.
Όσο η χειμερινή ζήτηση παραμένει ισχυρή, δύσκολα θα υπάρξει αποκλιμάκωση, ενώ την άνοιξη προβλέπεται ότι οι τιμές θα παραμείνουν υψηλές λόγω της ζήτησης για να πληρωθούν οι άδειες αποθήκες αερίου. Πάντως, οι εκτιμήσεις των ειδικών συγκλίνουν στο ότι ακόμα και μετά την αποκλιμάκωση δεν πρόκειται να δούμε ξανά τις χαμηλές τιμές του παρελθόντος (18 ευρώ/MWh τον περασμένο Ιανουάριο), καθώς η αγορά θα ισορροπήσει στα επίπεδα των 50-60 ευρώ /MWh. Αυτό σημαίνει για τον ηλεκτρισμό τιμές χονδρικής στα επίπεδα των 150 ευρώ/MWh, από τα 200-300 ευρώ/MWh που είναι σήμερα.
Αιτίες
Σε κάθε περίπτωση, η ενεργειακή κρίση δείχνει ότι οι Βρυξέλλες άφησαν ανοχύρωτες τις ευρωπαϊκές οικονομίες απέναντι σε κερδοσκοπικά παιχνίδια αλλά και σε πολιτικές σκοπιμότητες.
Η γρήγορη και χωρίς επαρκή προετοιμασία εγκατάλειψη του άνθρακα και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια έχει ως αποτέλεσμα να μεγαλώνει η εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο, σε μια χρονική συγκυρία που οι ενδογενείς πηγές εξαντλούνται και αυξάνονται οι εισαγωγές από τρίτες χώρες και κατά κύριο λόγο από τη Ρωσία. Φύγαμε από το πετρέλαιο για να μην είμαστε έρμαια του ΟΠΕΚ και καταλήξαμε σε μια αγορά που πρακτικά είναι μονοπώλιο μίας χώρας, της Ρωσίας, αναφέρουν πηγές της αγοράς, επισημαίνοντας και τη γεωπολιτική διάσταση της ενεργειακής κρίσης.
https://www.capital.gr/oikonomia/3599849/oi-kautes-times-tis-energeias-ilthan-gia-na-meinoun
