Τα θεμελιωμένα δικαιώματα συνταξιοδότησης και ο χρόνος άσκησης τους – Οι κυβερνητικές προτροπές για την ανακοπή του κύματος φυγής
Κώστας Παπαδής
Το δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης, μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε το αποφασίσουν οι ασφαλισμένοι, χωρίς περιορισμούς – και μετά το 2021.
Αυτό προκύπτει από την τελευταία εγκύκλιο του υφυπουργού Εργασίας κ. Π. Τσακλόγλου, ενώ με οδηγίες του προς ασφαλισμένους το υπουργείου προτρέπει να μην «βιάζονται να βγουν στην σύνταξη». Το υπουργείο προσπαθεί να ανακόψει το «κύμα φυγής» προς τη σύνταξη και διαβεβαιώνει ότι δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή το 2022 για όσους έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα.
Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος με 16 ερωτοαπαντήσεις ξεκαθαρίζει το τοπίο για τα πλασματικά έτη ασφάλισης, τον τρόπο και τον χρόνο εξαγοράς τους και το καθεστώς συνταξιοδότησης προ και μετά του 2022.
1. Υπάρχει περιορισμός στην άσκηση του δικαιώματος για αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης;
Το δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών ετών προκειμένου να κατοχυρώσει ο ασφαλισμένος νωρίτερα δικαίωμα συνταξιοδότησης, ή να αυξήσει το ποσό της σύνταξής του, παραμένει «ενεργό» και μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2021.
2. Πότε θα πρέπει να προχωρήσει ο ασφαλισμένος στην αναγνώριση;
Οι ασφαλισμένοι δε χρειάζεται να σπεύσουν να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη καθώς η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, προγενέστερα ή μεταγενέστερα του έτους, του οποίου τις προϋποθέσεις επιθυμούν να κατοχυρώσουν και το αργότερο μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης.
3. Τι αλλάζει με την πρόσφατη εγκύκλιο Τσακλόγλου;
Διαπιστώνεται ότι από 18.07.2018 δεν υφίσταται πλέον διαφοροποίηση μεταξύ των ασφαλισμένων του e-ΕΦΚΑ ως προς το χρόνο υποβολής αιτήσεως αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης και των συνεπειών αυτής και, έκτοτε, είναι δυνατή η θεμελίωση ή κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε μικρότερο ηλικιακό όριο με την αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης, περιλαμβανομένου και του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας.
4. Δηλαδή, σε πρακτικό επίπεδο;
Για όλους τους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ, η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε. Ο αναγνωριζόμενος με την αίτηση αυτή χρόνος ασφάλισης μπορεί να αναχθεί σε οποιοδήποτε προηγούμενο έτος, προς θεμελίωση ή κατοχύρωση των τότε ισχυουσών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης.
5. Και με τις εκκρεμείς συντάξεις τι γίνεται;
Όλα αυτά ισχύουν και για τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης.
6. Γιατί το υπουργείο Εργασίας επανέρχεται συνεχώς στο θέμα της συνταξιοδότησης και των πλασματικών ετών ασφάλισης;
Προκειμένου να αντιμετωπίσει το μεγάλο κύμα εξόδου προς τη συνταξιοδότηση που κορυφώνεται μέχρι το τέλος του έτους.
7. Ποια είναι η προτροπή;
Οι ασφαλισμένοι να μην βιαστούν να φύγουν προς τη συνταξιοδότηση. Οι οδηγίες που δίνονται μέσω της εγκυκλίου έρχονται αφενός συμπληρωματικά σε πρόσφατες και παλαιότερες οδηγίες του Υπουργείου προς τους ασφαλισμένους, σχετικά με την άσκηση θεμελιωμένου ή κατοχυρωμένου δικαιώματος συνταξιοδότησης ακόμα και μετά την 31η Δεκεμβρίου 2021. Το υπουργείο παροτρύνει τους ασφαλισμένους, που με χρήση πλασματικών ετών ασφάλισης μπορούν να θεμελιώσουν ή κατοχυρώσουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης σε μικρότερο ηλικιακό όριο, να μην βιαστούν να υποβάλουν την αίτηση αναγνώρισης ή και την αίτηση συνταξιοδότησης, αφού μπορούν να υποβάλουν από κοινού αυτές τις αιτήσεις, ακόμη και μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2021.
8. Ποιες ήταν οι πρόσφατες – προ μηνός – οδηγίες του υπουργείου Εργασίας προς τους ασφαλισμένους;
Διαβεβαίωνε ότι με την έλευση του 2022 δεν πρόκειται να επέλθει «καμία αλλαγή στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης» και ως εκ τούτου δεν υπάρχει λόγος οι ασφαλισμένοι να επισπεύσουν την άσκηση του δικαιώματός τους.
9. Δηλαδή ποιο καθεστώς διατηρούν οι ασφαλισμένοι που θεμελίωσαν δικαίωμα;
«Όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα εντός του 2021, μπορούν να το ασκήσουν οποτεδήποτε χωρίς κανένα περιορισμό». Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει κανένας λόγος να σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν έως το τέλος του έτους, καθώς αυτό μπορούν να το πράξουν οποτεδήποτε εκείνοι κρίνουν. Έτσι δεν θα στερηθούν και την αυξημένη ανταπόδοση που θα λάβουν για κάθε χρόνο που θα μένουν επιπλέον στην εργασία τους.
10. Ποιο είναι το ισχύον καθεστώς συνταξιοδότησης για όλους αυτούς;
Το καθεστώς που είναι τώρα και θα παραμείνει σε ισχύ προβλέπει τα εξής: Όσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 18/08/2015 μπορούν να υποβάλλουν οποτεδήποτε το αίτημα συνταξιοδότησης τους – και μετά την 01/01/2022 – χωρίς κανένα περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης. Παράδειγμα: Ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που μέχρι 31/12/2012 είχε 5.500 ημέρες ασφάλισης και ήταν 57 ετών, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε, αφού θεμελίωσε δικαίωμα πριν την 18/08/2015.
11. Και η επόμενη κατηγορία ασφαλισμένων;
Όσοι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μεταξύ 19/8/2015 έως 31/12/2021 μπορούν να ασκήσουν και αυτοί οποτεδήποτε το δικαίωμα τους, – και μετά την 1/1/2022 – και συγκεκριμένα όταν συμπληρώσουν το νέο (μεταβατικό) όριο ηλικίας. Παράδειγμα (κατοχύρωση μέχρι 31.12.2021, άσκηση μετά την 01.01.2022): Ασφαλισμένη μητέρα στο ΙΚΑ που κατά το έτος 2012 έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί, και συμπληρώνει το 60ό έτος της ηλικίας το έτος 2019. Δικαιούται πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 64 ετών και 5 μηνών. Το δικαίωμα το κατοχυρώνει το 2019 και το θεμελιώνει το 2023. Το δικαίωμα δεν χάνεται και μπορεί να ασκηθεί μετά το 2023.
12. Ναι αλλά τι γίνεται με όσους δεν θεμελιώνουν δικαίωμα;
Οι ασφαλισμένοι που δεν θεμελίωσαν ή δεν κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν τις 31/12/2021, δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και συνταξιοδοτούνται από 01/01/2022 με τους εξής βασικούς κανόνες: Στο 67ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης ή τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιες (4.500) ημέρες ασφάλισης.
Στο 62ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον σαράντα (40) έτη ασφάλισης ή δώδεκα χιλιάδες (12.000) ημέρες ασφάλισης.
Στο 62ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται.
Συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.)
Τα πλασματικά έτη και πως εξαγοράζονται
13. Ποιες είναι οι περιπτώσεις αναγνώρισης και εξαγοράς πλασματικών ετών;
Στρατιωτική θητεία ασφαλισμένου, εξαγορά όλου του χρόνου υπηρεσίας.
Γονική άδεια ανατροφής, εξαγορά όλου του χρόνου.
Εκπαιδευτική άδεια, εξαγορά έως δύο έτη.
Χρόνος σπουδών, εξαγορά του χρόνου σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών της σχολής.
Πλασματικός χρόνος τέκνων. Εξαγορά μέχρι πέντε ετών
Κενά διαστήματα ανεργίας, όπως και χρόνος κύησης και λοχείας. Όλος ο χρόνος χωρίς εξαγορά.
Τακτική ανεργία ΟΑΕΔ, έως 300 ημέρες χωρίς εξαγορά.
14. Πώς γίνεται η αναγνώριση πλασματικών ετών;
Η αναγνώριση γίνεται με την καταβολή από τον ασφαλισμένο του συνόλου των εισφορών κλάδου σύνταξης (εργοδότη και ασφαλισμένου) για κάθε μήνα αναγνωριζόμενου χρόνου ασφάλισης, στο ποσοστό που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης εξαγοράς.
15. Με βάση ποιες αποδοχές υπολογίζονται οι εισφορές;
Με τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης που προηγείται του μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς.
16.Πως καταβάλλεται το ποσό της εξαγοράς;
Η καταβολή του ποσού γίνεται: πρώτον, εφάπαξ, μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης με έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Εξαγορά χρόνου που υπολείπεται του ενός έτους δεν τυγχάνει έκπτωσης.
Δεύτερον, σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με τον αριθμό των μηνών που αναγνωρίζονται (τόσες δόσεις όσοι οι μήνες που αναγνωρίζονται).
Τρίτον, σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξησης του ποσού της σύνταξης, το ποσό εξαγοράς παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη – και μέχρι την εξόφληση – ποσό ίσο με το 25% του ποσού της σύνταξης.
