ΑΡΙΘΜΟΣ 537/2021
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Διανομή ακινήτου. Αυτούσια διανομή. Απαραίτητα κατά νόμο στοιχεία της βάσης της αγωγής, με την οποία ζητείται η διανομή κοινού πράγματος.
– Κατά το άρθρο 800 ΑΚ, η διανομή γίνεται αυτουσίως, αν το αντικείμενο ή τα αντικείμενα που πρόκειται να διανεμηθούν είναι δυνατόν, χωρίς μείωση της αξίας, να διαιρεθούν σε ομοειδή μέρη ανάλογα προς τις μερίδες των κοινωνών. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 480 § 1 ΚΠολΔ, το Δικαστήριο αποφασίζει την αυτούσια διανομή, αν είναι δυνατή η διαίρεση του διανεμητέου σε μέρη ανάλογα προς τις μερίδες των κοινωνών, δίχως να μειώνεται η αξία του. Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό με αυτήν του άρθρου 481 § 1 ΚΠολΔ, κατά την οποία το δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένο να διατάξει απόδειξη, αν κρίνει ότι η αυτούσια διανομή είναι προδήλως δυνατή, αδύνατη ή ασύμφορη, συνάγεται ότι, η κρίση περί αδυνάτου ή ασυμφόρου της αυτούσιας διανομής ή αντιθέτους περί του δυνατού αυτής είναι κρίση πραγματικών γεγονότων και γι’ αυτό είναι αναιρετικώς ανέλεγκτη (ΑΠ 1104/2008). Επομένως, αν η παραπάνω διαίρεση του διανεμητέου είναι ανέφικτη, δηλαδή αν το κοινό αντικείμενο δεν μπορεί να διαιρεθεί με βάση τον προορισμό, που έχει από τη φύση του, κατά τις αντιλήψεις που επικρατούν στις συναλλαγές, δεν διατάσσεται η αυτούσια διανομή του. Αν η διανομή με τους παραπάνω τρόπους είναι ανέφικτη ή ασύμφορη, το Δικαστήριο διατάζει την πώληση του διανεμητέου επικοίνου με πλειστηριασμό, κατ’ άρθρο 484 ΚΠολΔ, λαμβάνοντας υπόψη του, εκτός από τις μερίδες των κοινωνών, το είδος, τις διαστάσεις, καθώς και το εμβαδόν του διανεμητέου. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο τρόπος λύσεως της κοινωνίας, δηλαδή αν η λύση θα γίνει με αυτούσια διανομή ή με πώληση με πλειστηριασμό, ανήκει στην κυριαρχική εξουσία του Δικαστηρίου (ΑΠ 913/2011). Στην εξουσία του δικαστηρίου, επίσης, εναπόκειται να κρίνει, αν θα διαταχθεί ή όχι πραγματογνωμοσύνη, προκειμένου περί αυτούσιας διανομής (ΑΠ 1053/1993). Εξάλλου, από τις ίδιες ως άνω διατάξεις καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 480Α του ίδιου κώδικα προκύπτει ότι, το δικαστήριο για να διατάξει την αυτούσια διανομή κοινού οικοπέδου, στο οποίο υπάρχει οικοδομή, με σύσταση χωριστής ιδιοκτησίας, πρέπει να είναι δυνατή η διαίρεσή του σε μέρη ανάλογα με τις μερίδες των κοινωνών, δίχως να μειώνεται η αξία του ή να κρίνεται εφικτή, και μόνο κατόπιν σχετικής αίτησης του κοινωνού, και χωρίς να αντιβαίνει στο συμφέρον των λοιπών συγκυριών η σύσταση χωριστής ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους ή μέρη ορόφων, κατ’ άρθρο 480Α § 1 (οριζόντια ιδιοκτησία) – (ΑΠ 913/2011).
Το αίτημα δε για αυτούσια διανομή με σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας μπορεί να υποβληθεί και με τις προτάσεις οποιουδήποτε από τους συγκύριους διαδίκους κατά την πρώτη στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο συζήτηση της αγωγής περί διανομής, διαφορετικά είναι απορριπτέο ως απαράδεκτο (ΑΠ 1588/2008) αφού το δικαστήριο δεν έχει την δυνατότητα να επιλέξει αυτεπαγγέλτως τον εν λόγω τρόπο διανομής, αλλά επιλαμβάνεται σχετικώς μόνον κατόπιν ρητού αντίστοιχου, και με τις (πρωτόδικες) προτάσεις υποβαλλόμενου, αιτήματος κοινωνού, το οποίο και ως προς την άσκησή του υπόκειται στους περιορισμούς της διάταξης του άρθρου 269 ΚΠολΔ (ΑΠ 1588/2008), ενώ το εν λόγω αίτημα μπορεί να υποβληθεί παραδεκτά στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο, αν ο διάδικος δικάσθηκε ερήμην στον πρώτο βαθμό και για το λόγο αυτόν έγινε δεκτή η έφεσή του και εξαφανίσθηκε η απόφαση (ΑΠ 913/2011).
– Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1113, 795, 798, 799 ΑΚ, 478 επομ. ΑΚ, 118 αριθ. 4 και 916 παρ Ια ΚΠολΔ προκύπτει ότι τα απαραίτητα κατά νόμο στοιχεία της βάσης της αγωγής, με την οποία ζητείται η διανομή κοινού πράγματος, είναι η συγκυριότητα του ενάγοντος, η μεταξύ αυτού και του εναγομένου κοινωνία, η ακριβής περιγραφή του διανεμητέου ακινήτου, η μη συμφωνία του εναγομένου για εξώδικη διανομή και σχετικό αίτημα (ΑΠ 1427/2011). Δεν είναι όμως αναγκαίο να εκτίθεται στην αγωγή και ο τρόπος, με τον οποίο ο ενάγων και ο εναγόμενος έγιναν συγκύριοι, εκτός αν ο εναγόμενος αμφισβητώντας τη νομιμοποίηση της αγωγής, ισχυρισθεί ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα κυριότητας επί του διανεμητέου, ούτε ο ενάγων ούτε ο εναγόμενος, οπότε υποχρεούται ο ενάγων, με τις προτάσεις της πρώτης συζήτησης, να καθορίσει και τον τρόπο, με τον οποίο οι διάδικοι έγιναν συγκύριοι του διανεμητέου (ΑΠ 1283/2013). Επίσης, δεν είναι αναγκαίο να εκτίθενται στην αγωγή, αναφορικά με την περιγραφή του διανεμητέου ακινήτου, οι πλευρικές του διαστάσεις και ο καθ’ όρια προσανατολισμός του, ούτε να κατονομάζονται οι ιδιοκτήτες των ομόρων ακινήτων (ΑΠ 164/2014).
