Πολλές εκκρεμότητες έχουν σχέση με τα λογισμικά που δεν έχουν ενεργοποιηθεί, ώστε να υπολογιστούν οι αυξήσεις για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων και συνταξιούχων, ενώ άλλες σχετίζονται με τις αποφάσεις των ανωτάτων δικαστηρίων και πιθανότατα να προκαλέσουν ανατροπές
Λίγο πριν από την εκπνοή του 2021, ο e-ΕΦΚΑ έκλεισε αρκετές εκκρεμότητες σε σχέση με τα αναδρομικά που απορρέουν από το νόμο Βρούτση.
Ωστόσο, αρκετές είναι ακόμα οι ανοιχτές υποθέσεις που θα πρέπει να δρομολογηθούν τη νέα χρονιά.
Ορισμένες έχουν σχέση με τα λογισμικά που δεν έχουν ενεργοποιηθεί, ώστε να υπολογιστούν οι αυξήσεις για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων και συνταξιούχων, ενώ άλλες ανοιχτές υποθέσεις σχετίζονται με τις αποφάσεις των ανωτάτων δικαστηρίων και πιθανότατα να προκαλέσουν ανατροπές.
Πέντε είναι οι βασικότερες εκκρεμότητες με προεξέχουσα τις εκκρεμείς συντάξεις.
1. Εκκρεμείς συντάξεις
Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των εκκρεμών κύριων συντάξεων έπεσε κάτω από τις 100.000. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να εκκαθαριστεί το στοκ έως τον Ιούνιο του 2022, στόχος που αν επιτευχθεί, θα απαλλάξει τη χώρα από το μεγαλύτερο «αγκάθι» στο πλαίσιο της εποπτείας των θεσμών.
Βοηθητικά ως προς την επίσπευση της έκδοσης των συντάξεων θα σταθούν: η επέκταση της ψηφιακής σύνταξης, η ανάληψη των διευθύνσεων από στελέχη της αγοράς και σ’ ένα βαθμό η εμπλοκή των ιδιωτών δικηγόρων και λογιστών, οι οποίοι θα αναλάβουν τους εύκολους φακέλους των υποψήφιων συνταξιούχων.
Τα πρώτα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά. Ο Νοέμβριος αναδείχθηκε μήνας-ρεκόρ για τον e-ΕΦΚΑ, καθώς εκδόθηκαν 25.208 συνταξιοδοτικές αποφάσεις, σημειώνοντας αύξηση 52% σε σχέση με το Νοέμβριο του 2020.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, παρά την αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης (πλησιάζουν τις 200.000), οι ληξιπρόθεσμες κύριες συντάξεις έχουν μειωθεί κατά 50.000 τους τελευταίους 12 μήνες και πλέον ανέρχονται σε 83.090.
2. 50.000 εκκρεμείς συντάξεις παράλληλης ασφάλισης
Πρόκειται συγκεκριμένα για τις προσαυξήσεις στις συντάξεις ασφαλισμένων, που στο μεταξύ οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν λάβει την πρώτη σύνταξή τους από το Μάιο του 2016 και έπειτα. Οι συνηθέστερες περιπτώσεις αφορούν ασφαλισμένους του τέως ΙΚΑ με παράλληλη ασφάλιση στον τέως ΟΑΕΕ και αυτοαπασχολούμενους γιατρούς, μηχανικούς (ασφάλιση στο τέως ΕΤΑΑ) με παράλληλη ασφάλιση στο Δημόσιο.
Σύμφωνα με πηγές του ΕΦΚΑ τον επόμενο μήνα θα ενεργοποιηθεί το κατάλληλο λογισμικό προκειμένου να υπολογιστεί η προσαύξηση της σύνταξης, μαζί και τα αναδρομικά των περίπου 50.000 δικαιούχων.
Οι εν λόγω συντάξεις δεν συνυπολογίζονται στις εκκρεμείς, με δεδομένο ότι οι δικαιούχοι έχουν λάβει την πρώτη τους σύνταξη, δεν παύουν όμως να αποτελούν ένα κρυφό χρέος πολλών ετών που επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ.
Για παράδειγμα, έστω συνταξιούχος μηχανικός του ΤΣΜΕΔΕ και του δημοσίου έχει λάβει μόνο τη σύνταξη του Δημοσίου. Από το ΤΣΜΕΔΕ δικαιούται μία προσαύξηση επί της σύνταξης του ύψους 180 ευρώ το μήνα από τον Φεβρουάριο του 2018. Αν έπαιρνε την προσαύξηση αυτή τον Φεβρουάριο του 2022, θα έπαιρνε μαζί και τα αναδρομικά 4 ετών (ή 48 μηνών), δηλαδή ποσό ύψους 8.640 ευρώ.
3. Τίτλοι κτήσης
Στον αέρα βρίσκονται σχεδόν δύο χρόνια οι αμειβόμενοι με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (ΠΠΥ) -πρώην Τίτλους Κτήσης, πρώην Απόδειξη Επαγγελματικής Δαπάνης, καθώς δεν έχει τεθεί ακόμα σε εφαρμογή η διάταξη για την εισφοροδότηση της εν λόγω αμοιβής.
Η διάταξη περιλαμβανόταν στο νομοσχέδιο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά», το οποίο ψηφίστηκε το Σεπτέμβριο, αλλά το σχετικό λογισμικό, παρότι έχουν περάσει πέντε μήνες, δεν έχει ακόμα παραδοθεί στον ΕΦΚΑ.
Το πρόβλημα είναι οξύτερο γιατί οι εισφορές θα πρέπει να καταβληθούν αναδρομικά όχι από το Σεπτέμβριο του 2021 αλλά από το 2020, καθώς η εφαρμογή της διάταξης εκκρεμεί εδώ και δύο χρόνια, από το νόμο Βρούτση.
Σύμφωνα με τη διάταξη έχει τεθεί ανώτατο όριο τα 210 ευρώ στο ποσό της παρακρατούμενης εισφοράς. Δηλαδή, η εισφορά αντιστοιχεί στην πρώτη μηνιαία ασφαλιστική κατηγορία των μη-μισθωτών και είναι 155 ευρώ για την κύρια ασφάλισης και 55 ευρώ για υγειονομική περίθαλψη ανά ΠΠΥ, ρύθμιση που στοχεύει στον περιορισμό της υπέρμετρης παρακράτησης εισφορών από ΠΠΥ, ενώ ταυτόχρονα διευκολύνει πρόσωπα με παραστατικά χαμηλής αξίας να δημιουργήσουν χρόνο ασφάλισης.
Η ρύθμιση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων των αμειβομένων με ΠΠΥ εκκρεμεί εδώ και δύο χρόνια, δημιουργώντας αναδρομικές οφειλές. Δηλαδή, η επεξεργασία θα ξεκινήσει από τα παραστατικά που εκδόθηκαν από 1η Ιανουαρίου 2020 προκειμένου να εναρμονιστεί η παρακράτηση εισφορών μέσω παραστατικών με το σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων.
Επιπλέον, η εκκαθάριση των εισφορών από παραστατικά που έχουν εκδοθεί το διάστημα από 01.02.2019 έως 31.12.2019 θα πραγματοποιηθεί με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς ο νόμος του 2017 δεν εφαρμόστηκε.
4. Οι «ουρές» των αναδρομικών
Τους πρώτους μήνες του 2022 αναμένεται να πληρωθούν οι «ουρές» των αναδρομικών που αφορούν σε περίπου 28.000 δικαιούχους, καθώς σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ ουσιαστικά εκκαθαρίστηκε το σύνολο των αρχείων που εκκρεμούσαν εδώ και 26 μήνες.
Οι αυξήσεις και τα αναδρομικά απορρέουν από το νόμο Βρούτση, αλλά δεν αφορούν μόνο αυξήσεις λόγω βελτίωσης των συντελεστών. Αφορούν αναδρομικά από τη μείωση του πέναλτι των εργαζόμενων συνταξιούχων, αυξήσεις συντάξεων χηρείας, επαναχορήγηση αναπηρικών συντάξεων, ακόμα και αναδρομικά από τη 13η σύνταξη που δεν είχαν δοθεί σε κάποιους το Δεκέμβριο του 2019.
Οι εναπομείναντες είναι περίπου 26.000 παλαιοί συνταξιούχοι με ελλιπή καταχωρημένα στοιχεία στα αρχεία, τα οποία αναζητούνται. Σύμφωνα με πηγές του ΕΦΚΑ ίσως οι εν λόγω συνταξιούχοι θα χρειαστεί να προσκομίσουν έγγραφα προκειμένου να πάρουν τα αναδρομικά τους.
Περίπου 2.000 κληρονόμοι αποθανόντων δικαιούχων αναδρομικών οι οποίοι καλούνται από τον ΕΦΚΑ να υποβάλλουν αίτηση στην πλατφόρμα του φορέα για τους κληρονόμους η οποία παραμένει ανοικτή.
5. Η απόφαση του ΣτΕ για τα αναδρομικά των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα
Το Ελεγκτικό συνέδριο με την απόφασή του έδωσε τέλος στις προσδοκίες των συνταξιούχων του δημοσίου για την επιστροφή αναδρομικών, κρίνοντας ότι το 2016 ο νόμος Κατρούγκαλου με τον επανυπολογισμό νομιμοποίησε τις περικοπές που είχαν γίνει στις συντάξεις έως το 2014.
Ωστόσο, η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας για τα αναδρομικά των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα δεν έχει ακόμα εκδοθεί αν και η δίκη διεξήχθη τον περασμένο Ιανουάριο.
Οι διεκδικήσεις αφορούν την επιστροφή αναδρομικών σε 350.000 συνταξιούχους από τις μνημονιακές περικοπές σε δώρα και επικουρικές συντάξεις και το κόστος ανέρχεται σε 2-2,5 δισ. ευρώ.
Η εν λόγω απόφαση θα κρίνει αν η κυβέρνηση οφείλει να καταβάλλει νέο γύρο αναδρομικών, σε ποιο ύψος και σε ποιους συνταξιούχους. Το δικαστήριο καλείται να αποφασίσει αν και κατά πόσο ήταν νόμιμη και συνταγματική η απόφαση της κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι, να πληρώσει τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων και να «σβήσει» τα αναδρομικά των επικουρικών και των Δώρων.
