Θανάσιμος τραυματισμός αμέτοχου πολίτη που επήλθε από πυροβολισμούς αστυνομικού οργάνου κατά τη διάρκεια συμπλοκής. Χρήση όπλου από αστυνομικό όργανο. Ανθρωποκτονία από αμέλεια. Αποκλειστική υπαιτιότητα του αστυνομικού οργάνου. Ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου λόγω παράνομης πράξης του αστυνομικού οργάνου η οποία τελούσε σε αιτιώδη συνάφεια με τον θάνατο του θανόντος. Επιδίκαση εύλογων ποσών χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης στους εγγύτερους και στενώς συνδεδεμένους συγγενείς του θανόντος. Απόρριψη έφεσης του Δημοσίου. Δεν τίθεται ζήτημα υπέρβασης των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και παράβασης της αρχής της αναλογικότητας. Το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης δεν συναρτάται, κατ’ αρχήν, προς τη συγκεκριμένη κάθε φορά περιουσιακή και δημοσιονομική κατάσταση του Δημοσίου, ούτε το περιουσιακό και οικονομικό μέγεθος του Δημοσίου επιδρά στον καθορισμό του ύψους της.
Αριθμός απόφασης : 3527/2020
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τμήμα 11ο Τριμελές
Αποτελούμενο από τις : Αλεξάνδρα Κόζαρη, Πρόεδρο Εφετών Δ.Δ., Βασιλική Μπούρα (Εισηγήτρια) και Ελένη Κουτρούμπα, Εφέτες Διοικητικών Δικαστηρίων, και Γραμματέα τη Μάρθα Παπανδρεάδη, δικαστική υπάλληλο,
συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 11 Νοεμβρίου 2019, για να δικάσει τη με αριθμό καταχώρησης ./29-1-2018 έφεση
τ ο υ Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπουμένου από τον Υπουργό Οικονομικών, που εδρεύει στην Αθήνα (οδός Καραγεώργη Σερβίας αρ. 10), το οποίο δεν παραστάθηκε
κ α τ ά τ ω ν : 1) . χήρας ., το γένος ., ενεργούσας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, ., κατοίκων αμφοτέρων Βύρωνα Αττικής (οδός .), 2) ., κατοίκου Βύρωνα Αττικής (οδός .), 3) ., κατοίκου Βύρωνα Αττικής (οδός .), 4) …, κατοίκου Βύρωνα Αττικής (οδός …), 5) …, κατοίκου Ιταλίας και 6) …, κατοίκου Ιταλίας, οι οποίοι παραστάθηκαν με τον πληρεξούσιο δικηγόρο Μιχάλη Δημητρακόπουλο, που κατέθεσε την προβλεπόμενη από το άρθρο 133 παρ. 2 του Κ.Δ.Δ. δήλωση.
Μετά τη συνεδρίαση, το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Αφού μ ε λ έ τ η σ ε τη δικογραφία και
σ κ έ φ θ η κ ε σύμφωνα με το νόμο
Η κ ρ ί σ η τ ο υ ε ί ν α ι η ε ξ ή ς :
1. Με την κρινόμενη έφεση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται κατά νόμο η καταβολή παραβόλου, ζητείται παραδεκτώς η εξαφάνιση της 17554/2017 εν μέρει οριστικής απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, ως προς το οριστικό κεφάλαιό της, κατά το μέρος που με αυτήν έγινε δεκτή η από 1-11-10 αγωγή των ήδη εφεσιβλήτων και αναγνωρίστηκε η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής μέχρι την πλήρη εξόφληση : 1) στην πρώτη των ανωτέρω το ποσό των 100.000 ευρώ για την ίδια και το ποσό των 80.000 ευρώ για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, 2) σε καθένα από τους δεύτερο και τρίτη εξ αυτών το ποσό των 80.000 ευρώ, 3) στην τέταρτη το ποσό των 50.000 ευρώ και 4) σε καθένα από τους πέμπτο και έκτη το ποσό των 10.000 ευρώ. Τα εν λόγω ποσά επιδικάστηκαν στους εφεσίβλητους ως αποζημίωση, λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από το θάνατο του συγγενούς τους …, ο οποίος, κατά τους ισχυρισμούς τους, ήταν απότοκος παρανόμων πράξεων και παραλείψεων των οργάνων του ήδη εκκαλούντος Ελληνικού Δημοσίου. Η έφεση αυτή νομίμως συζητήθηκε παρά την απουσία του εκκαλούντος, καθώς αυτό είχε κλητευθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως για τη δικάσιμο της 18ης-3-19, κατά την οποία η συζήτηση της υπόθεσης είχε αναβληθεί για την παρούσα δικάσιμο, χωρίς νέα κλήτευση των διαδίκων (σχ. το από 5-12-18 αποδεικτικό επίδοσης της κλήσης του Γραμματέα ΔΕΑ Νικήτα Δεναξά και τα οικεία πρακτικά).
2. Από το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ) προκύπτει ότι το Δημόσιο οφείλει να αποκαταστήσει τη ζημία, η οποία προκαλείται από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του κατά την ενάσκηση της εξουσίας που τους έχει ανατεθεί. Περαιτέρω, κατά την έννοια του ιδίου άρθρου, το Δημόσιο υποχρεούται, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, σε αποκατάσταση κάθε θετικής και αποθετικής ζημίας, τα Δικαστήρια δε της ουσίας, δύνανται, επιπλέον, να επιδικάσουν εις βάρος του εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ή, σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου, λόγω ψυχικής οδύνης, κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 932 του Αστικού Κώδικα. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, που προβλέπεται ειδικότερα στο άρθρο 932 εδ. γ’ του Α.Κ., αποσκοπεί στην ηθική παρηγορία και την ψυχική ανακούφιση των μελών της οικογένειας του θανόντος, όσο αυτό είναι δυνατόν, από τον ψυχικό πόνο που δοκιμάζουν κατά το χρόνο του θανάτου του (Σ.τ.Ε. 2986/2009, 1405/2013). Με τη διάταξη του άρθρου 932 εδ. γΝ του Α.Κ. δεν ορίζεται μεν ευθέως ο κύκλος των προσώπων που μπορεί να ζητήσει χρηματική ικανοποίηση, κατά την αληθή της όμως έννοια, η οποία απορρέει από το σκοπό θεσπίσεώς της, στην οικογένεια του θανόντος περιλαμβάνονται οι εγγύτεροι συγγενείς του και στενώς συνδεόμενοι μ’ αυτόν, οι οποίοι δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του, ενώ είναι αδιάφορο αν συζούσαν μαζί του ή διέμεναν χωριστά. Υπό την έννοια δε αυτή, μεταξύ των προσώπων τούτων, εκτός του ή της συζύγου και των εξ αίματος συγγενών κατ’ ευθεία γραμμή και εκ πλαγίου έως και δευτέρου βαθμού, περιλαμβάνονται και οι εξ αγχιστείας πρώτου βαθμού (πεθερός, πεθερά, νύφη, γαμπρός) {βλ. ΑΠ 21/2000 Ολομ., 723/2002, 434, 1752/2005, 1735/2006, 260, 775/2011, 1503, 1723/2012, 675/2013, ΣτΕ, 3552/2014, 2210/2017}.
3. Ο Ν. 3169/2003 «Οπλοφορία, χρήση πυροβόλων όπλων από αστυνομικούς, εκπαίδευσή τους σε αυτά και άλλες διατάξεις» (Α’ 189) ορίζει, στο άρθρο 3, ότι: «1. Ο αστυνομικός επιτρέπεται κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του να προτάσσει το πυροβόλο όπλο, εφόσον συντρέχει κίνδυνος ένοπλης επίθεσης σε βάρος αυτού ή τρίτου. 2. Ο αστυνομικός επιτρέπεται να κάνει χρήση πυροβόλου όπλου, εφόσον αυτό απαιτείται για την εκπλήρωση του καθήκοντός του και συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: α. Έχουν εξαντληθεί όλα τα ηπιότερα του πυροβολισμού μέσα, εκτός αν αυτά δεν είναι διαθέσιμα ή πρόσφορα στη συγκεκριμένη περίπτωση…. β. Έχει δηλώσει την ιδιότητά του και έχει απευθύνει σαφή και κατανοητή προειδοποίηση για την επικείμενη χρήση πυροβόλου όπλου, παρέχοντας επαρκή χρόνο ανταπόκρισης, εκτός αν αυτό είναι μάταιο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες ή επιτείνει τον κίνδυνο θανάτου ή σωματικής βλάβης. γ. Η χρήση πυροβόλου όπλου δεν συνιστά υπερβολικό μέτρο σε σχέση με το είδος της απειλούμενης βλάβης και την επικινδυνότητα της απειλής. 3….. 4. Ο εκφοβιστικός πυροβολισμός ή ο πυροβολισμός κατά πραγμάτων επιτρέπεται, ιδίως σε περιπτώσεις κινδύνου από ζώο ή προειδοποίησης για πυροβολισμό εναντίον ανθρώπου, εφόσον έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να μην πληγεί άνθρωπος από αστοχία ή εξοστρακισμό του βλήματος…. 5. Ο πυροβολισμός ακινητοποίησης επιτρέπεται, αν αυτό απαιτείται: α. Για την απόκρουση ένοπλης επίθεσης, εφόσον η επίθεση άρχισε ή επίκειται, ώστε κάθε καθυστέρηση αντίδρασης να καθιστά αναποτελεσματική την άμυνα. β. Για την αποτροπή επικείμενης τέλεσης ή εξακολούθησης κοινώς επικίνδυνου κακουργήματος ή κακουργήματος που τελείται με χρήση ή απειλή σωματικής βίας. γ. Για τη σύλληψη καταδικασθέντος ή υποδίκου ή καταδιωκομένου που καταλαμβάνεται να τελεί επΝ αυτοφώρω κακούργημα ή πλημμέλημα, εφόσον αντιδρά στη σύλληψή του και υπάρχει άμεσος κίνδυνος να κάνει χρήση όπλου. δ…. ε….στ….ζ… 6. Ο πυροβολισμός εξουδετέρωσης επιτρέπεται, αν αυτό απαιτείται: α. για την απόκρουση επίθεσης ενωμένης με επικείμενο κίνδυνο θανάτου ή βαριάς σωματικής βλάβης ανθρώπου, β…. 7. Πυροβολισμός ακινητοποίησης ή εξουδετέρωσης απαγορεύεται: α. εφόσον υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πληγεί τρίτος από αστοχία ή εξοστρακισμό του βλήματος, β. εναντίον ενόπλου πλήθους, εφόσον υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πληγούν άοπλοι, γ… δ…. 8. Όταν οι αστυνομικοί ενεργούν ως ομάδα, για τη χρήση πυροβόλου όπλου, απαιτείται προσταγή του επικεφαλής αυτής, εκτός αν ο αστυνομικός δέχεται επίθεση, από την οποία απειλείται βαριά σωματική βλάβη ή θανάτωσή του. 9. Αντισυνταγματική ή προδήλως παράνομη διαταγή ανωτέρου για χρήση πυροβόλου όπλου δεν αίρει τον άδικο χαρακτήρα της πράξης του αστυνομικού. 10……
4. Στην προκειμένη περίπτωση, από την επανεξέταση των στοιχείων της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Στις 16.2.2010, συγκροτημένη ομάδα του Τμήματος Εγκλημάτων κατά της Ιδιοκτησίας και Εγκλημάτων κατά της Ζωής της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής (Δ.Α.Α.), αποτελούμενη από 22 μέλη με επικεφαλής τον …, Αστυνόμο Α’, πραγματοποιούσε έρευνα στην ευρύτερη περιοχή του Βύρωνα Αττικής, προκειμένου να εντοπίσει τον …, γεννημένο το έτος 1980 στην Αλβανία, ο οποίος ήταν δραπέτης από 27.11.2009 των φυλακών Λάρισας, όπου εξέτιε ποινές πολυετούς κάθειρξης και μαζί με συνεργούς του διέπραττε ένοπλες ληστείες σε τράπεζες, καταστήματα κ.λπ., χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό. Οι αστυνομικοί ήταν επιβιβασμένοι σε διάφορα συμβατικά οχήματα, μοτοσυκλέτες και αυτοκίνητα και η έρευνα επικεντρωνόταν στην περιοχή του Βύρωνα, καθώς εκεί διέμενε στο παρελθόν ο ., ενώ υπήρχε και η πληροφορία ότι ένα ερυθρό Ι.Χ.Ε. αυτοκίνητο περνούσε συχνά από την Πλατεία . στην ίδια περιοχή. Στις 16:10′ περίπου εντοπίστηκε το με αριθμό κυκλοφορίας ΖΧΕ-. Ι.Χ.Ε. αυτοκίνητο μάρκας TOYOTA AYGO, χρώματος ερυθρού, με δύο επιβάτες, να κινείται σε οδούς της περιοχής του Βύρωνα, περιμετρικά της πλατείας .. Από τον έλεγχο που διενεργήθηκε διαπιστώθηκε ότι για το όχημα αυτό είχε δηλωθεί κλοπή στις 27.1.2010 στο Τμήμα Ασφαλείας Αχαρνών Αττικής. Αμέσως, οι αστυνομικοί που μετείχαν στην επιχείρηση ενημέρωσαν το κέντρο ασυρμάτου της ασφάλειας, προκειμένου μέσω αυτού να ενημερωθούν και οι λοιποί αστυνομικοί που επιχειρούσαν στην περιοχή για τον εντοπισμό και τη σύλληψη των κακοποιών. Το εν λόγω όχημα, κινούμενο συνεχώς, εισήλθε στην οδό . με κατεύθυνση τη συμβολή της με την οδό …, σε μικρή δε απόσταση το ακολουθούσαν δύο συμβατικά οχήματα της αστυνομίας με τον ανθυπαστυνόμο …, τον ανθυπαστυνόμο …, τον υπαρχιφύλακα …, τον αρχιφύλακα …, τον ανθυπαστυνόμο … και τον υπαρχιφύλακα …, ενώ στη συμβολή των ανωτέρω οδών βρισκόταν ο επικεφαλής της επιχείρησης αστυνόμος Α’ …, με τρεις ακόμα αστυνομικούς. Την ίδια στιγμή, το με αριθμό κυκλοφορίας ΥΒΜ-. Ι.Χ.Φ. με οδηγό τον … και συνεπιβάτη τον … διέσχισε τη διασταύρωση των ως άνω οδών και εισήλθε στην (διπλής κατεύθυνσης) οδό ., με κατεύθυνση την οδό .. Εν συνεχεία, ο .. στάθμευσε το εν λόγω όχημα πλησίον της ευρισκόμενης στο ύψος του αριθμού . της οδού … πολυκατοικίας, που διαθέτει πυλωτή, εντός της οποίας βρίσκονταν σταθμευμένα αυτοκίνητα και, αφού διέσχισε την οδό ., εισήλθε στην αποθήκη υδραυλικών που διατηρούσε και που βρισκόταν στη συμβολή των οδών …. Ο … παρέμεινε έξω από το αυτοκίνητο για να τακτοποιήσει τα εργαλεία, τα οποία βρίσκονταν στην καρότσα του φορτηγού. Τη στιγμή που ο … έφθασε μπροστά στην αποθήκη του, αντιλήφθηκε το με αριθμό κυκλοφορίας ΖΧΕ . Ι.Χ.Ε. να σταθμεύει πρόχειρα μπροστά από αυτήν. Στο αυτοκίνητο αυτό επέβαιναν δύο άτομα, ο … και ο … ή … ή … ή …, οι οποίοι, καθώς είχαν αντιληφθεί ότι τους παρακολουθούσε η αστυνομία και τους είχε εγκλωβίσει στην οδό …, εξήλθαν του οχήματος και επιχείρησαν να διαφύγουν πεζή σε διαφορετικές κατευθύνσεις (ο … κατευθύνθηκε προς την οδό . και ο … προς την οδό .). Ο …, πυροβολώντας κατά των αστυνομικών, οι οποίοι ανταπέδωσαν τα πυρά, τραυματίστηκε και ακινητοποιήθηκε στην οδό . από τους αστυνομικούς. Ο …, ανοίγοντας πυρ κατά των αστυνομικών, εισήλθε σε αρτοποιείο που βρίσκεται στον οικοδομικό αριθμό . της οδού …. Αμέσως, το αρτοποιείο περικυκλώθηκε από τους αστυνομικούς και η υπάλληλος …, που βρισκόταν εντός αυτού, έπειτα από παρότρυνση του υπαρχιφύλακα …, που βρισκόταν εξωτερικά του αρτοποιείου, βγήκε έξω τρέχοντας, διέσχισε το οδόστρωμα της ., ανέβηκε στο πεζοδρόμιο που βρίσκεται δεξιά του ρεύματος προς την οδό . και, περνώντας από την πυλωτή της πολυκατοικίας του οικοδομικού αριθμού ., εισήλθε στην είσοδο της πολυκατοικίας, προκειμένου να προστατευθεί. Τη στιγμή που η . ανέβηκε στο πεζοδρόμιο, είδε δεξιά της τον ., που προσπαθούσε να καλυφθεί στο πίσω μέρος του φορτηγού του . από την πλευρά του συνοδηγού, και του έκανε νόημα να κινηθεί προς την πυλωτή. Εν τω μεταξύ, ο ., πυροβολώντας συνεχώς κατά των αστυνομικών, τραυμάτισε στο δεξί πόδι τον …, που έπεσε στο οδόστρωμα. Αμέσως, οι υπόλοιποι αστυνομικοί, για να καλύψουν το συνάδελφό τους, ξεκίνησαν δεύτερο κύκλο πυροβολισμών, κατά τον οποίο ο . έριξε 3 χειροβομβίδες. Κατά τη διάρκεια των πυροβολισμών, οι αστυνομικοί καλύπτονταν πίσω από τα αυτοκίνητα, που ήταν σταθμευμένα στην οδό .., ενώ ο υπαρχιφύλακας … είχε καλυφθεί πίσω από τα αυτοκίνητα, που βρίσκονταν εντός της πυλωτής της πολυκατοικίας του οικοδομικού αριθμού .. Όταν ξεκίνησε ο δεύτερος κύκλος των πυροβολισμών και της ρίψης των χειροβομβίδων, ο . που βρισκόταν πίσω από το φορτηγό του ., επιχείρησε να εισέλθει στην πυλωτή, όπου είχε διαφύγει η . Με την κίνησή του όμως αυτή, βρέθηκε στο κέντρο των διασταυρούμενων πυροβολισμών, με αποτέλεσμα να δεχθεί, μεταξύ άλλων, μία βολίδα επί του αριστερού κλάδου της κάτω γνάθου, μία βολίδα υποδερμικά επί της πρόσθιας επιφάνειας του αριστερού ημιθωρακίου, μία βολίδα εντός των μαλακών μορίων μεταξύ της αριστερής μασχάλης και έξω επιφάνειας του αριστερού ημιθωρακίου και μία βολίδα ισοϋψώς του αυχένα του αριστερού μηριαίου οστού. Σύμφωνα δε με τα διαλαμβανόμενα στην ./15.4.2010 έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής του Ιατροδικαστή Α’ Τάξεως και Προϊστάμενου της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών Δρ. …, κατά τη νεκροψία που διενεργήθηκε στις 17.2.2010, από το σύνολο των νεκροψιακών και νεκροτομικών ευρημάτων προέκυψε ότι ο … «εδέχθη τους πυροβολισμούς εκ των οπίσω και δεξιά προς τα πρόσω και αριστερά, και εκ μακράς αποστάσεως» και ότι η αιτία του θανάτου του ήταν «τραύματα κεφαλής, θώρακος, κοιλίας και λεκάνης δια βλημάτων πυροβόλου όπλου προκληθέντα (ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ)…». Επίσης, σύμφωνα με την .-θ’/28.5.2010 έκθεση εργαστηριακής εξέτασης, οι 4 βολίδες πυροβόλου όπλου, οι οποίες εξήχθησαν κατά τη νεκροψία-νεκροτομή, είχαν βληθεί από το με αριθμό ΕΑ-. ημιαυτόματο πιστόλι USP COMPACT-HP του υπαρχιφύλακα …, ο οποίος είχε πυροβολήσει με αυτό 17 φορές, ενώ δεν κατέστη δυνατόν να διαπιστωθεί από ποιο όπλο προήλθαν τα υπόλοιπα διαμπερή τραύματα. Όπως προέκυψε από την από 17.2.2010 έκθεση αυτοψίας και κατάσχεσης, ο … πυροβόλησε εναντίον των αστυνομικών με το 69664 πιστόλι μάρκας CZ 99 13 φορές και έριξε 5 χειροβομβίδες, από τις οποίες οι 2 εξερράγησαν, ενώ, όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά του, παραδόθηκε στους αστυνομικούς, ο δε … πυροβόλησε 6 φορές με το υπ’ αριθμ…. ημιαυτόματο πιστόλι μάρκας CZ 99. Στο χώρο της πυλωτής, όπου βρισκόταν ο υπαρχιφύλακας …, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 5 βολίδες προερχόμενες από το όπλο του . και 2 βολίδες προερχόμενες από το ημιαυτόματο πιστόλι του .. Αποτέλεσμα της συμπλοκής ήταν να τραυματιστεί θανάσιμα ο … του . και της ., γεννημένος στις 4.1.1985 στην πόλη Νάρτα της Αλβανίας, και να τραυματιστεί ο υπαρχιφύλακας …, ο ανθυπαστυνόμος … και ο αρχιφύλακας …, καθώς και ο .. Στην ένορκη εξέταση που διενεργήθηκε στις 17.2.2010 και στις 17.3.2010 και στην από 16.10.2011 ένορκη διοικητική εξέταση, ο υπαρχιφύλακας … κατέθεσε ότι κατά τη χρονική στιγμή κατά την οποία ανταπέδιδε τα πυρά στον …, εντελώς ξαφνικά και αναπάντεχα πετάχτηκε μέσα στη γραμμή πυρός ένας άνδρας κινούμενος από αριστερά προς τα δεξιά, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί και να πέσει μέσα στην πυλωτή, ότι η εμφάνιση αυτού του άνδρα μπροστά του κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πυρών με τον κακοποιό ήταν για αυτόν ένα γεγονός, το οποίο δεν μπορούσε να προβλέψει όσο και αν επέτεινε την προσοχή του, γιατί αφενός ήταν αδύνατον να διανοηθεί την παρουσία κάποιου ατόμου στο χώρο αυτό, καθώς από τους πυροβολισμούς και τις χειροβομβίδες που έριχνε ο . η ατμόσφαιρα ήταν καθαρά πολεμική και αφετέρου, τόσο αυτός, όσο και οι λοιποί αστυνομικοί είχαν επιβεβαιώσει, πριν από την έναρξη της συμπλοκής, ότι στο χώρο αυτό δεν βρισκόταν κανείς άλλος εκτός από τους ίδιους. Στην ένορκη διοικητική εξέταση, ο ιατροδικαστής … ανέφερε ότι το σώμα του … διαπέρασαν συνολικά 11 βλήματα πυροβόλου όπλου, ότι είναι δυνατόν σε πολλαπλούς πυροβολισμούς μία βολίδα να προκαλέσει πάνω από ένα τραύμα, ότι, πέραν των τεσσάρων τυφλών τραυμάτων, που ταυτοποιήθηκαν επιστημονικά, θα μπορούσαν να επιφέρουν τον θάνατο και άλλα διαμπερή τραύματα, ιδίως αυτά της κεφαλής και του θώρακος και αυτό που προκάλεσε διαμπερή τρώση της καρδίας και τρώσεις των πνευμόνων, ότι όλα τα περιγραφόμενα στην έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής τραύματα προκλήθηκαν εν ζωή και ότι δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί ούτε η σειρά πρόκλησης αυτών, καθόσον όλα προκλήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, αλλά ούτε και η ακριβής απόσταση, όλα, πάντως, υπερέβαιναν το ένα (1) μέτρο. Εν συνεχεία, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του επικεφαλής της επιχείρησης … και κατά του …. Κατά την απολογία του ενώπιον του ΣΤ’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών ο … κατέθεσε, μεταξύ άλλων, ότι δεν στόχευε τον ., αλλά ο τελευταίος βρέθηκε ανάμεσα στους πυροβολισμούς που αυτός αντήλλασσε με τον . από την κάλυψή του στην πυλωτή της πολυκατοικίας του αριθμού . της οδού . και ότι όλα έγιναν σε κλάσματα δευτερολέπτου, καθώς όλοι οι αστυνομικοί πυροβολούσαν ταυτόχρονα. Ακολούθησε η 10930/7.3.2015 απόφαση του ΣΤ’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία οι … και … κρίθηκαν ένοχοι για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και καταδικάστηκε ο καθένας σε ποινή φυλάκισης ενός έτους με τριετή αναστολή. Ειδικότερα, η αμελής συμπεριφορά που αποδόθηκε στον … ήταν ότι διέταξε τους υφισταμένους του αστυνομικούς να προχωρήσουν σε επιχείρηση σύλληψης, αν και οι συνθήκες χαρακτηρίζονταν ως άκρως ακατάλληλες και ότι κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής των πυροβολισμών δεν φρόντισε να ελέγξει εάν υπήρχε κάποιος πολίτης στην οδό …, μολονότι μπορούσε να εποπτεύει το χώρο από την οδό …. Η αμελής συμπεριφορά που αποδόθηκε στον … συνίστατο στην παράλειψή του να αντιληφθεί εγκαίρως τον … και στο γεγονός ότι πυροβολούσε αδιακρίτως προς τον ., με το προπεριγραφόμενο τραγικό αποτέλεσμα.
5. Με την αγωγή που άσκησαν ενώπιον του πρωτοδίκου δικαστηρίου οι ήδη εφεσίβλητοι, ήτοι η σύζυγος του … …, ενεργώντας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της …, οι γονείς του …, η αδελφή του… και ο πεθερός και η πεθερά του …, υποστήριξαν ότι αποκλειστικά υπαίτιοι για το θάνατο του οικείου τους ήταν οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στην επιχείρηση εντοπισμού του …, η οποία μετατράπηκε τελικά σε επιχείρηση σύλληψης των δύο πιο επικίνδυνων κακοποιών στη χώρα. Και τούτο, διότι οι ανωτέρω δεν έλαβαν τα απαραίτητα για την ασφαλή πραγματοποίηση της εν λόγω επιχείρησης μέτρα και, συγκεκριμένα, δεν μερίμνησαν ώστε να έχει αποκλειστεί η περιοχή στην οποία αυτή έλαβε χώρα, ή, έστω, να έχουν ειδοποιηθεί σχετικά οι περίοικοι και να έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας τους. Οι παραλείψεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση σύγχυσης και την αδιάκριτη ρίψη πυροβολισμών προς κάθε κατεύθυνση. Όπως προέκυψε δε από την ιατροδικαστική έρευνα και τη διεξαχθείσα νεκροψία-νεκροτομή, το σώμα του κατά τραγικό τρόπο φονευθέντος οικείου τους έφερε 4 τυφλά τραύματα και 5 διαμπερή, δηλαδή συνολικά 9, σε κεφάλι και θώρακα, όλα από σφαίρες των 9 χιλιοστών, προερχόμενες από πιστόλια που χρησιμοποιούν οι αστυνομικοί, τις περισσότερες εκ των οποίων δέχθηκε στην αριστερή πλευρά του σώματός του από τον αστυνομικό που πυροβολούσε τον …, ενώ και η διενεργηθείσα βαλλιστική εξέταση πιστοποίησε ότι οι 4 βολίδες που ανευρέθησαν στο σώμα του πυροδοτήθηκαν από όπλα αστυνομικών. Οι εφεσίβλητοι προέβαλαν ότι, από την παραπάνω παράνομη και αποκλειστικά υπαίτια συμπεριφορά των αστυνομικών υπαλλήλων του Ελληνικού Δημοσίου και τον απότοκο αυτής θάνατο του οικείου τους, υπέστησαν υλικές και ηθικές ζημίες, την αποκατάσταση των οποίων ζήτησαν, σύμφωνα με τα ειδικότερα αναφερόμενα στην αγωγή τους. Συγκεκριμένα, η πρώτη εξ αυτών ζήτησε να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει στην ίδια και στο ανήλικο τέκνο της, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής και μέχρι την εξόφληση, τα ποσά πού αντιπροσωπεύουν τη ζημία που υπέστησαν από τη στέρηση της διατροφής τους από το θανόντα σύζυγο και πατέρα τους, αρχικά για το χρονικό διάστημα από 1.3.2010 (δηλ. από τον επόμενο του θανάτου του μήνα) μέχρι 31.10.2010 (δεδομένου ότι η αγωγή ασκήθηκε την 1η-11-2010), ήτοι : α) ποσό 3.440 ευρώ (8 μήνες Χ 430 ευρώ μηνιαίως) για την ίδια και β) ποσό 2.880 ευρώ (8 μήνες Χ 360 ευρώ μηνιαίως) για το ανήλικο τέκνο της. Εν συνεχεία, κατά τούς ισχυρισμούς τους, με δεδομένο ότι ο … κατά την ημέρα του θανάτου του ήταν 25 ετών, υγιέστατος και άρτιας σωματικής κατάστασης, θα ζούσε, σύμφωνα με τους νόμους των πιθανοτήτων, μέχρι το έτος 2060 (οπότε θα γινόταν 75 ετών) και θα εργαζόταν, παρέχοντας στη σύζυγο και στο τέκνο του ανάλογη με την κοινωνική θέση, την περιουσία και τους πόρους του μηνιαία διατροφή, ύψους 430 και 360 ευρώ, αντιστοίχως, επί χρονικό διάστημα 50 ετών για τη σύζυγο και 19 ετών για τον ανήλικο υιό του …, από τον χρόνο κατάθεσης της αγωγής και εφεξής. Συνεπώς, η διατροφή αυτή ανερχόταν, για την …, στο συνολικό ποσό των 258.000 ευρώ (430 ευρώ Χ 12 μήνες Χ 50 έτη) και για το ανήλικο τέκνο της στο συνολικό ποσό των 82.080 ευρώ (360 ευρώ Χ 12 μήνες Χ 19 έτη). Τα ανωτέρω ποσά, που αντιπροσωπεύουν την αποζημίωση για τη στέρηση της μελλοντικής τους διατροφής, ζήτησαν να τους επιδικαστούν ως εφάπαξ κεφάλαιο, διότι συνέτρεχε σπουδαίος λόγος, σύμφωνα με τα άρθρα 928 και 930 παρ.1 εδ. β’ του Α.Κ., άλλως, επικουρικώς, να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελλ. Δημοσίου να τα καταβάλλει σε μηνιαίες χρηματικές δόσεις, ανερχόμενες σε 430 ευρώ για την … και σε 360 ευρώ για το ανήλικο τέκνο της, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση της πληρωμής κάθε δόσης μέχρι την εξόφλησή της. Τέλος, οι εφεσίβλητοι υποστήριξαν ότι ο βίαιος και απροσδόκητος θάνατος του προσφιλέστατου συζύγου, πατέρα, υιού, αδελφού και γαμπρού τους, ο οποίος επήλθε από την προαναφερόμενη υπαίτια συμπεριφορά των αστυνομικών υπαλλήλων, τους προκάλεσε βαθύτατο ψυχικό πόνο και, συνεπώς, συνέτρεχε νόμιμη περίπτωση να επιδικαστεί σε αυτούς, που αποτελούν την κατά το άρθρο 932 του Α.Κ. «οικογένεια» του θύματος, χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης.
Συγκεκριμένα, ζήτησαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελλ. Δημοσίου να καταβάλει νομιμοτόκως στην πρώτη από αυτούς το ποσό των 500.000 ευρώ, καθώς και το ποσό των 400.000 ευρώ για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, σε καθένα από τους δεύτερο, τρίτη και τέταρτη το ποσό των 400.000 ευρώ και σε καθένα από τους πέμπτο και έκτη το ποσό των 100.000 ευρώ. Προς απόδειξη των ισχυρισμών τους, οι εφεσίβλητοι επικαλέστηκαν και προσκόμισαν, μεταξύ άλλων : 1) αντίγραφο της .’/28.5.2010 έκθεσης εργαστηριακής εξέτασης του Αστυνόμου Β’ …, εμπειρογνώμονα-εξεταστή πυροβόλων όπλων και ιχνών εργαλείων, της Δ.Ε.Ε. του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, στην οποία αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και ότι «ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΒΟΛΙΔΕΣ [αφαιρέθηκαν από το σώμα του TODI….. οι βολίδες αυτές και η βολίδα από την οποία προέρχεται το πειστήριο μεταλλικό θραύσμα «ΠΟΠ-.» έχει βληθεί από την κάννη του ανωτέρω εξετασθέντος ΕΑ… ημιαυτόματου πιστολίου USP . [του Υπαρχιφύλακα …]…», 2) αντίγραφο της ./15.4.2010 ιατροδικαστικής έκθεσης νεκροψίας-νεκροτομής του …, 3) αντίγραφο του από 17.2.2010 πρόχειρου σχεδιαγράμματος του …, Αστυνόμου Β’, όπου αποτυπώνεται ο τόπος της συμπλοκής στην οδό … και … στο Βύρωνα, 4) αντίγραφα του από 17.2.2010 μερικού πρόχειρου σχεδιαγράμματος και του από 17.2.2010 υπομνήματος πρόχειρου σχεδιαγράμματος του ως άνω Αστυνόμου Β’, όπου αποτυπώνεται η πιθανή θέση του αστυνομικού … εντός της πυλωτής της πολυκατοικίας [επί της οδού …] και η πιθανή πορεία του … από το με αριθμό κυκλοφορίας ΥΒΜ . φορτηγό αυτοκίνητο μέχρι το σημείο που βρέθηκε εντός της πυλωτής, 5) αντίγραφο της από 17.2.2010 έκθεσης αυτοψίας και κατασχέσεως του Υπαστυνόμου Α’ … και του Υπαστυνόμου Β’ …, στην οποία περιγράφεται ο τόπος της συμπλοκής με παράλληλη φωτογράφιση και σήμανση των στοιχείων, αναφέρεται δε, μεταξύ άλλων, ότι : «… Το πτώμα ήταν σε πρηνή στάση και το κεφάλι του ήταν προς την είσοδο της πολυκατοικίας, ενώ τα πόδια του προς το δρόμο…. έφερε εννέα εμφανή τραύματα από πυροβόλο όπλο. Σύμφωνα με μάρτυρες, ο . κατέληξε στο σημείο όπου βρέθηκε νεκρός, κινούμενος από τη δεξιά πλευρά του ΥΒΜ-. αυτοκινήτου, μέσα στην πιλοτή, όπως φαίνεται στο συνημμένο σχεδιάγραμμα… Γίνεται μνεία ότι καθ’ υπόδειξη των μαρτύρων, κατά το χρόνο θανάτου τον ., η θέση του Υπαρχιφύλακα … πιθανόν ήταν εντός της πιλοτής, μπροστά από το υπ’ αριθ. ΥΡΥ-. Ι.Χ.Ε. αυτοκίνητο SMART …..», 6) αντίγραφα των από 17.2.2010 εκθέσεων ένορκης εξέτασης των αστυνομικών που συμμετείχαν στην επιχείρηση, της υπαλλήλου του αρτοποιείου … και του υιού του ιδιοκτήτη της αποθήκης υδραυλικών και εργοδότη του . …, 7) αντίγραφο της 10930/2015 απόφασης του ΣΤ’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, 8) εκκαθαριστικά σημειώματα φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων της Δ.Ο.Υ. Βύρωνος οικονομικών ετών 2011, 2012 και 2013, καθώς και αντίγραφα των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού του φόρου οικονομικών ετών 2014 και 2015 της …, σύμφωνα με τα οποία κατά τα ως άνω οικονομικά έτη τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματά της από μισθωτές υπηρεσίες ανέρχονταν στα ποσά των 6.569, 10.961,47, 11.402,44, 11.485,56 και 11.788 ευρώ, αντιστοίχως, 9) αντίγραφο της από 15.5.2008 αναγγελίας πρόσληψης στον ΟΑΕΔ, σύμφωνα με την οποία ο … προσέλαβε στις 8.5.2008 τον … ως ανειδίκευτο εργάτη, 10) βεβαίωση του …, σύμφωνα με την οποία ο … εργάσθηκε στην επιχείρησή του από τις 8.5.2008 έως την ημέρα του θανάτου του με ημερήσιες αποδοχές 34 ευρώ, 11) το ./19.4.2013 πιστοποιητικό γάμου της πρώτης των εφεσιβλήτων με τον θανόντα, το οποίο εκδόθηκε από το Ληξιαρχείο της Κοινότητας Κέντερ της Δημοκρατίας της Αλβανίας και έχει νομίμως μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα, 12) το ./19.4.2013 πιστοποιητικό γέννησης, στις 29.10.2008, του …, που εκδόθηκε από το Ληξιαρχείο της Κοινότητας Κέντερ και έχει νομίμως μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα και 13) πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, νομίμως μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα, που αφορούν στην οικογενειακή κατάσταση των … και …, πατέρα και πεθερού του θανόντος, αντιστοίχως.
6. Από την πλευρά του το Ελλ. Δημόσιο, με την έκθεση των επί της αγωγής απόψεων και με το υπόμνημα που κατέθεσε, αρνήθηκε την ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ των ενεργειών των αστυνομικών οργάνων και του θανάτου του …, υποστήριξε ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε συνυπαιτιότητά του κατά ποσοστό 95% και αμφισβήτησε τον τρόπο υπολογισμού, από τους εφεσίβλητους, των αιτηθέντων ποσών της αποζημίωσης λόγω στέρησης διατροφής και της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, χαρακτηρίζοντας αυτά υπέρογκα και αναπόδεικτα.
7. Μετά τη συζήτηση της αγωγής, οι εφεσίβλητοι κατέθεσαν την από 23.1.2017 αντίκρουση των ισχυρισμών του Ελλ. Δημοσίου, προσκομίζοντας, το πρώτον, τα εξής στοιχεία: α) εκκαθαριστικό σημείωμα οικονομικού έτους 2009 της Δ.Ο.Υ. Βύρωνα, καθώς και αντίγραφα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος οικονομικών ετών 2009 και 2010 του …, σύμφωνα με τα οποία το καθαρό εισόδημά του από μισθωτές υπηρεσίες ανερχόταν στα ποσά των 6.000 και 9.667,68 ευρώ, αντιστοίχως, ενώ η σύζυγός του … δεν είχε δηλώσει κανένα εισόδημα, β) αντίγραφο βεβαίωσης δηλωθείσας περιουσιακής κατάστασης της …, σύμφωνα με την οποία δεν είχε στην κυριότητά της κανένα ακίνητο, γ) την ./23.1.2017 βεβαίωση του Διευθυντή του Τοπικού Υποκαταστήματος Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Παγκρατίου, σύμφωνα με την οποία η AMA… είναι συνταξιούχος λόγω θανάτου του συζύγου της από 4.3.2010, με μηνιαίο ποσό σύνταξης 264,38 ευρώ (μικτά) Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και 48,06 ευρώ (μικτά) Ε.Τ.Ε.Α.Μ., δ) αντίγραφα φύλλων πληρωμής συντάξεων Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και Ε.Τ.Ε.Α.Μ. μηνός Ιανουαρίου 2017, από τα οποία προκύπτει ότι η ανωτέρω, κατά τον μήνα αυτό, έλαβε σύνταξη από το Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. ποσού 248,52 ευρώ (καθαρά) και από το Ε.Τ.Ε.Α.Μ. 45,18 ευρώ (καθαρά) και ε) αντίγραφο της από 22.9.2016 απόφασης του ΚΠΑ2 ΟΑΕΔ Καισαριανής, με την οποία αποφασίστηκε η συνέχιση της επιδότησης της …, για το χρονικό διάστημα από 6.9.2016 έως 30.6.2017 και για 246 ημέρες.
8. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη : α) τις ειδικότερες συνθήκες, υπό τις οποίες διαδραματίστηκε το ζημιογόνο γεγονός και τις ενέργειες των αστυνομικών κατά την εξέλιξη της επιχείρησης για τη σύλληψη των καταζητούμενων κακοποιών, β) την ./15.4.2010 έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής του Ιατροδικαστή …, σύμφωνα με την οποία η αιτία θανάτου του … ήταν τα τραύματα κεφαλής, θώρακος, κοιλίας και λεκάνης, που προκλήθηκαν δια βλημάτων πυροβόλου όπλου, καθώς και την .-Θ’/28.5.2010 έκθεση εργαστηριακής εξέτασης, σύμφωνα με την οποία οι 4 βολίδες πυροβόλου όπλου, οι οποίες εξήχθησαν κατά τη νεκροψία-νεκροτομή από το σώμα του ανωτέρω είχαν βληθεί από το ημιαυτόματο πιστόλι του υπαρχιφύλακα … και γ) την ένορκη κατάθεση του … κατά τη διενέργεια της Ε.Δ.Ε., καθώς και την απολογία του κατά τη δημόσια συνεδρίαση του ΣΤ’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με το περιεχόμενο που προπαρατέθηκε, έκρινε ότι η ενέργεια του αστυνομικού … (ανταπόδοση πυροβολισμών), που είχε ως συνέπεια το θανάσιμο τραυματισμό του … από τουλάχιστον τέσσερις σφαίρες τον πυροβόλου όπλου του ήταν παράνομη, διότι θα μπορούσε να αποτραπεί, αν ο αστυνομικός επεδείκνυε επιμέλεια και σύνεση. Και ναι μεν, όπως τονίζεται στην εκκαλούμενη απόφαση, η χρήση του υπηρεσιακού όπλου του ανωτέρω δεν συνιστούσε, στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπερβολικό μέτρο σε σχέση με το είδος της απειλούμενης βλάβης και την επικινδυνότητα της απειλής, αλλά επιβαλλόταν, ως το πλέον πρόσφορο, δεδομένων των εξαιρετικά ιδιαζουσών συνθηκών υπό τις οποίες εξελίχθηκε η αστυνομική επιχείρηση, ωστόσο αυτός όφειλε να βεβαιωθεί ότι στο οπτικό πεδίο που ήλεγχε δεν διερχόταν κάποιος πολίτης, ενώ η σχετικά μικρή απόσταση που τον χώριζε από τον … του επέτρεπε να αντιληφθεί την ύπαρξή του και να αποφύγει τον πυροβολισμό. Συνεπώς, ανεξαρτήτως του αν τα αστυνομικά όργανα ενήργησαν, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την προβαλλόμενη από μέρους των κακοποιών αντίσταση, μέσα στα όρια της νόμιμης διοικητικής δράσης τους, δηλαδή της διαφύλαξης της κοινωνικής γαλήνης και της προστασίας των πολιτών, εν προκειμένω έλαβε χώρα παράνομη πράξη του αστυνομικού οργάνου, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του …, και, ως εκ τούτου, στοιχειοθετείται ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου, κατ’ άρθρο 105 του Εισ.Ν.Α.Κ.
9. Εν συνεχεία, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, εξετάζοντας την ασκηθείσα αγωγή κατά το μέρος αυτής που αφορούσε στο αίτημα της πρώτης των ήδη εφεσιβλήτων για καταβολή σε αυτήν, για τον εαυτό της ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, ως αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής από το θανάσιμα τραυματισθέντα σύζυγό της, των προαναφερομένων ποσών, αφού έλαβε υπόψη ότι η ανωτέρω, για την απόδειξη του ύψους της συνεισφοράς του θανόντος σύζύγου της στη διατροφή αυτής και του ανηλίκου τέκνου της, κατέθεσε στις 23.1.2017, ήτοι μετά τη συζήτηση της αγωγής και, συνεπώς, εκπροθέσμως, τα φορολογικά στοιχεία του …, όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί κατά τον χρόνο του θανάτου του και κατά τον προηγούμενο αυτού χρόνο, καθώς και συμπληρωματικά στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης της ίδιας, έκρινε αναγκαίο να αναβάλει την έκδοση οριστικής απόφασης, κατά το μέρος αυτό, προκειμένου : α) να συμπεριληφθούν στη δικογραφία τα ως άνω αποδεικτικά στοιχεία και να λάβει γνώση αυτών το Ελληνικό Δημόσιο και β) να προσκομιστεί από την πρώτη των εφεσιβλήτων η σύμβαση εργασίας ή η αναγγελία πρόσληψής της, ως τραπεζοκόμου, στη Λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας μετά το θάνατο του συζύγου της (γεγονός το οποίο είχε επικαλεστεί στην αγωγή, χωρίς όμως να προσκομίζει κάποιο σχετικό έγγραφο), καθώς και η τυχόν καταγγελία και λύση της σύμβασης αυτής. Κατά το μέρος δε με το οποίο η αγωγή επεδίωκε την αναγνώριση της υποχρέωσης του Δημοσίου να καταβάλει σε καθένα από τους ασκήσαντες αυτή τα ανωτέρω αναφερόμενα ποσά ως αποζημίωση για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν από το θάνατο του …, το πρωτόδικο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη : α) την παράνομη συμπεριφορά του αστυνομικού οργάνου, β) την αποκλειστική υπαιτιότητά του, απορρίπτοντας, προεχόντως ως απαράδεκτο, τον ισχυρισμό του Δημοσίου περί συνυπαιτιότητας του θύματος, ως προβαλλομένου το πρώτον με το υπόμνημα, γ) τις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο αιφνίδιος θάνατος του ηλικίας 25 ετών …, δ) το βαθμό συγγένειας που τον συνέδεε με τον καθένα από τούς εφεσιβλήτους και ε) το αναμφισβήτητο γεγονός της ύπαρξης αισθημάτων αγάπης και στοργής μεταξύ των ανωτέρω και του θανόντος, έκρινε ότι οι εφεσίβλητοι υπέστησαν ψυχική οδύνη, συνιστάμενη σε ιδιαίτερο πόνο και θλίψη, για την αποκατάσταση της οποίας εδικαιούντο, ως χρηματική ικανοποίηση : η σύζυγος του θανόντος το ποσό των 100.000 ευρώ, το ανήλικο τέκνο του, για τον ψυχικό πόνο τον οποίο θα δοκιμάσει στο μέλλον από την έλλειψη της παρουσίας του πατέρα του κατά τα διάφορα στάδια της ζωής του, όταν ωριμάσει ψυχοσωματικά και σχηματίσει συναισθηματικό κόσμο, αλλά και από το επιβαρυμένο συναισθηματικά οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, το ποσό των 80.000 ευρώ, ο πατέρας και η μητέρα του το ποσό των 80.000 ευρώ ο καθένας, η αδελφή του το ποσό των 50.000 ευρώ και ο πεθερός και η πεθερά του το ποσό των 10.000 ευρώ ο καθένας. Τα εν λόγω ποσά επιδικάστηκαν στους εφεσίβλητους εντόκως προς 6%, από την επίδοση ης αγωγής μέχρι την πλήρη εξόφληση. Με αυτό το σκεπτικό, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφαση : Α) Κατά το μέρος που αφορούσε στην αξίωση της …, ενεργούσας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, για την αναγνώριση της υποχρέωσης του Δημοσίου να τους καταβάλει ως αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής από τον θανάσιμα τραυματισθέντα σύζυγο και πατέρα τους τα αιτηθέντα ποσά : α) ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης, β) διέταξε να συμπεριληφθούν στον φάκελο της δικογραφίας τα αποδεικτικά στοιχεία που κατέθεσε η … στις 23.1.2017, προκειμένου να λάβει γνώση αυτών το Ελλ. Δημόσιο, γ) διέταξε την ανωτέρω να προσκομίσει, μέσα σε ταχθείσα προθεσμία, τη σύμβαση εργασίας ή την αναγγελία πρόσληψής της στη Λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας και την τυχόν καταγγελία και λύση της σύμβασης αυτής και δ) όρισε νέα δικάσιμο για τη συζήτηση της αγωγής κατά το μέρος αυτό, καθώς και την τήρηση της σχετικής διαδικασίας. Β) Κατά το μέρος που αφορούσε στην επιδίκαση στους εφεσίβλητους αποζημίωσης λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από το θάνατο του …, δέχθηκε εν μέρει την αγωγή και αναγνώρισε την υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει ως αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης : στην πρώτη των εφεσιβλήτων το ποσό των 100.000 ευρώ για την ίδια και το ποσό των 80.000 ευρώ για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, σε καθέναν από τους δεύτερο και τρίτη αυτών το ποσό των 80.000 ευρώ, στην τέταρτη το ποσό των 50.000 ευρώ και σε καθέναν από τούς πέμπτο και έκτη αυτών το ποσό των 10.000 ευρώ, εντόκως προς 6% από την επίδοση της αγωγής, μέχρι την πλήρη εξόφληση.
10. Το εκκαλούν Ελληνικό Δημόσιο, με την κρινόμενη έφεση, ζητεί την εξαφάνιση, διαφορετικά τη μεταρρύθμιση της εκκαλούμενης απόφασης κατά το οριστικό κεφάλαιο αυτής, ήτοι κατά το μέρος που αφορά στην αξίωση των εφεσιβλήτων για επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, υποστηρίζοντας καταρχάς ότι η κρίση της περί συνδρομής, στην προκειμένη περίπτωση, των προβλεπομένων από το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ προϋποθέσεων είναι εσφαλμένη. Ειδικότερα, επικαλούμενο τις μαρτυρικές καταθέσεις των συμμετασχόντων στην επίμαχη επιχείρηση αστυνομικών, σε συνδυασμό με την από 14-11-11 έκθεση πορίσματος Ε.Δ.Ε., την από 17-2-10 έκθεση ένορκης κατάθεσης του …, το από 17-2-10 πρόχειρο σχεδιάγραμμα του τόπου του συμβάντος του αστυνόμου Β’ … και την από 17-3-10 ένορκη κατάθεση του υπαρχιφύλακα …, υποστηρίζει ότι, τόσο το τελευταίος, όσο και οι λοιποί αστυνομικοί είχαν ελέγξει τον τόπο της επιχείρησης και είχαν πράξει ό,τι ήταν δυνατό, προκειμένου να βεβαιωθούν ότι κανένας πολίτης δεν βρισκόταν στο κέντρο των διασταυρούμενων πυρών. Σε κάθε δε περίπτωση, με δεδομένο το πολεμικό κλίμα που επικρατούσε και την αναπάντεχη και απρόβλεπτη παρουσία του … ανάμεσα στον … και στον κακοποιό με τον οποίο αυτός αντήλλασσε πυροβολισμούς, ο εν λόγω αστυνομικός βρισκόταν σε νόμιμη άμυνα, άλλως υφίστατο κατάσταση ανάγκης και συνέτρεχε περίπτωση ανωτέρας βίας, που συνιστούν λόγους άρσης του αδίκου της οποιασδήποτε συμπεριφοράς του. Μη νομίμως εξάλλου, κατά τους ισχυρισμούς του εκκαλούντος, το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την υποβληθείσα με το υπόμνημα ένστασή του περί συνυπαιτιότητας κατά ποσοστό 95% του … στο ένδικο συμβάν. Υποστηρίζει δε, επισημαίνοντας ότι η συνυπαιτιότητα του θανόντος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την έρευνα περί συνδρομής ή μη παρανομίας του Δημοσίου και κατά την επιμέτρηση της επιδικασθείσας στους οικείους του χρηματικής ικανοποίησης, ότι ο … εισήλθε εντελώς αναπάντεχα στη γραμμή πυρός και παρέμενε στο χώρο της επιχείρησης, κρυμμένος πίσω από το φορτηγό του …, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι εξέθετε τον εαυτό του σε κίνδυνο θανάτου και χωρίς να καταστήσει γνωστή την παρουσία του στους αστυνομικούς, προκειμένου αυτοί να μεριμνήσουν για την ασφαλή απομάκρυνσή του. Τέλος, το εκκαλούν προβάλλει ότι, κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία των άρθρων 105 του ΕισΝΑΚ και 932 του Α.Κ., καθ’ υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και κατά παράβαση της αρχής της αναλογικότητας, η εκκαλούμενη απόφαση επιδίκασε στους εφεσιβλήτους, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, τα ένδικα ποσά, τα οποία είναι υπερβολικά, λαμβανομένου υπόψη ότι σκοπός της εν λόγω χρηματικής ικανοποίησης είναι η ψυχική ανακούφιση και όχι η αποζημίωση ή ο πλουτισμός του παθόντος. Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι το πρωτόδικο δικαστήριο όφειλε να συνεκτιμήσει : α) τη μετέπειτα στάση της Πολιτείας, η οποία αποτυπώθηκε αφενός στην πραγματοποίηση της ταφής του θανόντος ατελώς και αφετέρου στην πρόσληψη της πρώτης των εφεσιβλήτων, ως τραπεζοκόμου, στη λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας, με μηνιαίο μισθό 750 ευρώ, β) το γεγονός ότι ουδεμία συναισθηματική σχέση αποδείχθηκε μεταξύ του πέμπτου και της έκτης των εφεσιβλήτων, ήτοι του πεθερού και της πεθεράς του θανόντος, οι οποίοι κατοικούν στην Ιταλία, με τον τελευταίο και γ) τη δημοσιονομική κατάσταση της Χώρας, η αντιμετώπιση της οποίας συνιστά λόγο δημοσίου συμφέροντος, ασκούντος ουσιώδη επιρροή στο δικαστικό καθορισμό του επιδικαστέου, στο δικαιούχο χρηματικής ικανοποίησης, ποσού.
11. Από την πλευρά τους οι εφεσίβλητοι, με το υπόμνημα που νομίμως κατέθεσαν, αναφέρουν καταρχάς ότι, με την 3620/2017 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, ή οποία έχει καταστεί αμετάκλητη και, κατά συνέπεια, δεσμευτική για το Δικαστήριο ως προς την ενοχή του δράστη (κατά το άρθρο 17 του Ν. 4446/16), ο υπαρχιφύλακας … κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία εξ αμελείας και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους με τριετή αναστολή. Εν συνεχεία, υποστηρίζουν ότι ο σχεδιασμός και η οργάνωση της επίμαχης επιχείρησης παρουσίαζαν σοβαρές πλημμέλειες και ότι οι συνθήκες της πραγματοποίησής της από τα αστυνομικά όργανα ήταν παντελώς ακατάλληλες, δεδομένης της πυκνής δόμησης της περιοχής και της επικινδυνότητας του καταζητούμενου κακοποιού, καθώς και ότι, αν οι αστυνομικοί, όπως όφειλαν, είχαν προβεί σε πλήρη αποκλεισμό της περιοχής, ο άτυχος οικείος τους δεν θα εγκλωβιζόταν στο κέντρο της ένοπλης συμπλοκής και δεν Θα τραυματιζόταν θανάσιμα.
12. Το Δικαστήριο, εξετάζοντας την υπόθεση ως προς το κεφάλαιο της πρωτόδικης απόφασης, κατά το οποίο μεταβιβάστηκε σ’ αυτό, ήτοι ως προς το κεφάλαιο της χρηματικής ικανοποίησης των εφεσιβλήτων λόγω ψυχικής οδύνης, έπειτα από επανεκτίμηση των περιστατικών, τα οποία συγκροτούν τη βάση της ασκηθείσας αγωγής, και των εγγράφων της δικογραφίας, όπως αυτά παρατίθενται στην τέταρτη σκέψη, κρίνει καταρχάς ότι, στην προκειμένη περίπτωση, συντρέχει παρανομία του Δημοσίου, κατά το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ, συνιστάμενη στη μη ορθή χρήση, από τον υπαρχιφύλακα …, του πυροβόλου όπλου του, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του …. Συγκεκριμένα, το ανωτέρω αστυνομικό όργανο, μέλος της ομάδας των αστυνομικών που είχε αναλάβει την επιχείρηση εντοπισμού και σύλληψης του κακοποιού …, επέδειξε αμέλεια κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σ’ αυτό καθηκόντων, καθώς, από την πυλωτή της πολυκατοικίας της οδού …, όπου είχε καλυφθεί όταν αντιλήφθηκε ότι ο ως άνω κακοποιός είχε εισέλθει εντός του αρτοποιείου που βρισκόταν στον αριθμό . της ίδιας οδού, πυροβολούσε αδιακρίτως, πραγματοποιώντας πυροβολισμούς εκφοβιστικούς και ακινητοποίησης, χωρίς να έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να μην πληγεί άνθρωπος από αστοχία ή εξοστρακισμό των βλημάτων, κατά παράβαση του προπαρατεθέντος άρθρου 3 παρ. 4 και παρ. 7 περ. α’ του Ν. 3169/03, ήτοι χωρίς προηγουμένως να λάβει υπόψη του τις παραμέτρους του τόπου και του χρόνου της συγκεκριμένης επιχείρησης (πυκνοκατοικημένη περιοχή, ώρα της ημέρας -16.10-, κατά την οποία υπήρχε αρκετή κίνηση) και χωρίς να ελέγξει αν διερχόταν κάποιος πολίτης από το χώρο, ο οποίος, εξαιτίας της επικρατούσας κατάστασης, θα παρέμενε εκεί εγκλωβισμένος, αναζητώντας θέση κάλυψης και προστασίας, όπως και συνέβη. Εξάλλου, η (προσκομιζόμενη από τους εφεσίβλητους) με αριθμό 3620/2017 απόφαση του Εφετείου Αθηνών (Γ’ Τριμελούς Πλημμελημάτων), η οποία έκρινε τον … ένοχο για την πράξη της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και η οποία έχει καταστεί αμετάκλητη (σχ. το ./23-10-17 πιστοποιητικό της Γραμματέα του Εφετείου Αθηνών), είναι δεσμευτική για το Δικαστήριο ως προς την ενοχή του ανωτέρω, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 του Κ.Δ.Δ., όπως αυτή αντικαταστάθηκε από το άρθρο 17 του Ν.4446/16. Συνεπώς, και δεδομένου ότι η ως άνω παράνομη συμπεριφορά του … τελούσε σε αιτιώδη συνάφεια με το θάνατο του ., νομίμως το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι εστοιχειοθετείτο ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου κατά το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ, ο δε περί του αντιθέτου ισχυρισμός της έφεσης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Νομίμως επίσης απορρίφθηκε, με την εκκαλούμενη απόφαση, η ένσταση του εκκαλούντος περί συνυπαιτιότητας κατά ποσοστό 95% του . στο ένδικο συμβάν, προεχόντως ως απαραδέκτως υποβληθείσα με το υπόμνημα, καθώς, όπως συνάγεται από τα άρθρα 129 και 138 του Κ.Δ.Δ., με το υπόμνημα ήταν δυνατή μόνο η ανάπτυξη των ισχυρισμών που είχαν προβληθεί με την έκθεση των επί της αγωγής απόψεων (ΣτΕ 596/2017). Ούτε όμως κατάσταση άμυνας, ούτε κατάσταση ανάγκης, ούτε περίπτωση ανωτέρας βίας συνέτρεχε εν προκειμένω, παρά τα όσα αντίθετα υποστηρίζει το εκκαλούν, καθώς : α) ο θανών, ως αμέτοχος τρίτος, δεν είχε την ιδιότητα του επιτιθέμενου, η απόκρουση της άδικης επίθεσης του οποίου θα συνιστούσε, κατά το άρθρο 22 παρ. 2 του Π.Κ., κατάσταση άμυνας, β) δεν επληρούντο οι προϋποθέσεις της αποκλείουσας το άδικο κατάστασης ανάγκης (βλ. άρθρο 25 παρ. 1 του Π.Κ.), καθώς η βλάβη που τελικά επήλθε (ο θάνατος του …) δεν ήταν κατώτερη ως προς το είδος και τη σπουδαιότητα από αυτήν που απειλήθηκε και γ) δεν μπορεί να τεθεί εν προκειμένω, ζήτημα ανωτέρας βίας, αφού το εκκαλούν διατυπώνει αορίστως το σχετικό ισχυρισμό, χωρίς να αποδεικνύει ότι το αστυνομικό όργανο, ακόμα και αν επεδείκνυε άκρα επιμέλεια και ελάμβανε όλα τα απαιτούμενα κατά τη διενέργεια της ένδικης επιχείρησης μέτρα, δεν θα μπορούσε να προβλέψει και να αποτρέψει το ζημιογόνο αποτέλεσμα. Το ύψος δε των ποσών, τα οποία επιδίκασε στους εφεσίβλητους το πρωτόδικο δικαστήριο ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, είναι, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, εύλογο, δεδομένου του ψυχικού πόνου που δοκίμασαν οι ανωτέρω από το γεγονός του θανάτου του …, ως εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι με αυτόν συγγενείς, με αποτέλεσμα να μην τίθεται ζήτημα υπέρβασης των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και παράβασης της αρχής της αναλογικότητας, όπως αβασίμως υποστηρίζει το εκκαλούν. Νομίμως επίσης επιδικάστηκε χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης και στους πέμπτο και έκτη των εφεσιβλήτων, ήτοι στον πεθερό και στην πεθερά του αποβιώσαντος, αφού, σύμφωνα με όσα εκτίθενται στη δεύτερη σκέψη, τα άτομα αυτά περιλαμβάνονται στα δικαιούχα της εν λόγω χρηματικής ικανοποίησης πρόσωπα, χωρίς να απαιτείται να αποδειχθεί η συναισθηματική σχέση τους με το θανόντα ή η συγκατοίκησή τους με αυτόν, απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού του εκκαλούντος ως αβασίμου. Η δε πρόσληψη της πρώτης των εφεσιβλήτων, μετά το τραγικό συμβάν, στη Λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας δεν ασκεί καμία επιρροή στην επιμέτρηση του ποσού της επιδικασθείσας χρηματικής ικανοποίησης, όπως αβασίμως υποστηρίζεται στην έφεση, καθώς αποτελεί συνήθη πρακτική της Πολιτείας η επίδειξη τέτοιας μορφής συμπαράστασης στην οικογένεια του θύματος, σε περιπτώσεις όπως η ένδικη.
Τέλος, όπως έχει κριθεί, το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης δεν συναρτάται, καταρχήν, προς τη συγκεκριμένη κάθε φορά περιουσιακή και δημοσιονομική κατάσταση του Δημοσίου, ούτε, εξάλλου, το περιουσιακό και οικονομικό μέγεθός του (του Δημοσίου) επιδρά στον καθορισμό του ύψους αυτής (ΣτΕ 3329/2014, 1405/2013, 3839/2012 7μ,. 4988/2012).
13. Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη έφεση πρέπει να απορριφθεί και να καταδικαστεί το εκκαλούν στην καταβολή των δικαστικών εξόδων των εφεσιβλήτων, ύψους 340 ευρώ.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Απορρίπτει την έφεση.
Καταδικάζει το εκκαλούν στην καταβολή των δικαστικών εξόδων των εφεσιβλήτων, ύψους τριακοσίων σαράντα (340) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 28 Σεπτεμβρίου 2020 και δημοσιεύθηκε στον ίδιο τόπο, σε έκτακτη, δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου στις 20 Οκτωβρίου 2020.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΖΑΡΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΠΟΥΡΑ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΜΑΡΘΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΑΔΗ
http://www.dsanet.gr/Epikairothta/Nomologia/TriDEFAth%203527.2020.htm
