Ένα τεράστιο «domino effect» φαίνεται πως θα έχει για την ελληνική οικονομία η συμμετοχή της χώρας στο πλαίσιο των κυρώσεων της Ευρώπης σε βάρος της Ρωσίας.
Η στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία έχει οδηγήσει στην επιβολή μιας σειράς από κυρώσεις, που θα πλήξουν τόσο τις εισαγωγές όσο και τις εξαγωγές της Ελλάδας προς της Ρωσία, τον τουρισμό, αλλά και τις όποιες τραπεζικές συναλλαγές με τις επιχειρήσεις της Ομοσπονδίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας στη Μόσχα, η χώρα μας αναμένεται να πληγεί σημαντικά. Μπορεί οι εξαγωγές της να μην αγγίζουν καν τα 200 εκατ. ευρώ το χρόνο, λόγω των κυρώσεων και των ρωσικών αντίμετρων που επιβλήθηκαν το 2014, με την κρίση της Κριμαίας, ωστόσο θα πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές πηγές για τις εισαγωγές αγαθών και προϊόντων από τη Ρωσία που πλησιάζουν τα 3 δισ. ευρώ ετησίως.
Το 2019 οι ενεργειακές εισαγωγές της Ελλάδας από τη Ρωσία ανήλθαν σε 3,5 δισ. ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν στο 23,9% του συνόλου των ενεργειακών εισαγωγών. Από το ποσό των 3,5 δισ. ευρώ, τα 2,6 δισ. (ή το 54%) αφορούσαν πετρελαιοειδή.
Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει άμεσα η χώρα μας αναμένεται να είναι οι συναλλαγές ελληνικών – ρωσικών επιχειρήσεων, αφού με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το σύστημα SWIFT, «παγώνουν» και οι πληρωμές της Μόσχας προς το εξωτερικό. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως οι ελληνικές επιχειρήσεις που περιμένουν να πληρωθούν από ρωσικές εταιρείες δεν θα καταφέρουν να εισπράξουν τα ποσά που αναγράφονται στα τιμολόγιά τους είτε πρόκειται για εισαγωγές είτε για εξαγωγές.
Το εμπορικό ισοζύγιο
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2020 οι ελληνικές εξαγωγές προϊόντων στην Ρωσική Ομοσπονδία ανήλθαν σε 161,4 εκατ., ενώ οι εισαγωγές από τη Ρωσία στην Ελλάδα τα 2,93 δισ. ευρώ.
Το διμερές εμπορικό ισοζύγιο βελτιώθηκε αισθητά καθόσον το έλλειμμα που καταγράφηκε το 2020 διαμορφώθηκε στα €2,77 δις έναντι €3,87 δις το 2019 (μείωση ελλείμματος κατά 28,4%), συνεπεία της μεγάλης μείωσης των ελληνικών εισαγωγών.
Αναλυτικά:
Ελληνικές εξαγωγές στη Ρωσία
i) 2018: 231,84 εκατ. €
ii) 2019: 208,55 εκατ. €
iii) 2020: 161,4 εκατ. €
Εισαγωγές από Ρωσία
i) 2018: 4,145 δισ. €
ii) 2019: 4,08 δισ. €
iii) 2020: 2,93 δισ. €
Οι κυριότερες ελληνικές εξαγωγές προς τη Ρωσική Ομοσπονδία, για το έτος 2020, με τα τρόφιμα και ποτά να μην εμπίπτουν στις γνωστές πρώτες θέσεις των εξαγωγικών μας κωδικών, όπως διεθνώς, για λόγους των ρωσικών αντίμετρων έναντι των δυτικών κυρώσεων, τα οποία έχουν πλήξει ιδιαιτέρως τη χώρα μας. Τα ενδύματα και εξαρτήματα ένδυσης εξακολουθούν να παραμένουν μεταξύ των πρώτων εξαγώγιμων κωδικών μας, με εξαίρεση τα γούνινα ενδύματα τα οποία υστερούν έναντι των γουνοδερμάτων.
Αναλυτικότερα, οι κυριότερες ελληνικές εξαγωγές αναλόγως της συμμετοχής των στο σύνολο των εξαγωγών έχουν ως εξής:
· Σωλήνες από χαλκό: 12,09 εκατ. €
· Ηλεκτρικές συσκευές τηλεφωνίας: 11,35 εκατ. €
· Ενδύματα, εξαρτήματα της ένδυσης και άλλα είδη από γουνοδέρματα: 8,4 εκατ. €
· Καπνά: 8,35 εκατ. €
· Χρώματα επίχρισης και βερνίκια: 7,42 εκατ. €
· Ανελκυστήρες, κυλιόμενες σκάλες, κτλ. : 6,42 εκατ. €
· Τσιμέντα, κονιάματα, σκυροδέματα: 5,77 εκατ. €
· Γλυκά κουταλιού, ζελέδες, μαρμελάδες, πολτοί, πάστες καρπών και φρούτων: 5,47 εκατ. €
· Απορρίμματα και θραύσματα από χαλκό: 5,38 εκατ. €
· Φύλλα και λεπτές ταινίες, από αργίλιο: 5,32 εκατ. €
· Λαχανικά παρασκευασμένα ή διατηρημένα χωρίς ξίδι, μη κατεψυγμένα: 5,3 εκατ. €
· Ελαιόλαδο: 5,25 εκατ. €
· Συσκευές μηχανοθεραπείας, μάλαξης (μασάζ), ψυχοτεχνικής, οξυγονοθεραπείας ή ταυτόχρονης χορήγησης οξυγόνου και φαρμάκων, αναπνευστικές συσκευές για την τεχνητή αναπνοή: 4,07 εκατ. €
· Γουνοδέρματα: 3,1 εκατ. €
· Φάρμακα: 2,29 εκατ. €
· Καρποί και φρούτα: 1,95 εκατ. €
· Θαλαμηγοί (γιοτ) και άλλα σκάφη αναψυχής ή αθλητισμού (κανό κτλ): 1,92 εκατ. €
· Πυροσβεστήρες: 1,9 εκατ. €
Οι κυριότερες ελληνικές εισαγωγές από τη Ρωσία είναι:
· Λάδια από πετρέλαιο: 2,1 δις €
· Αέρια πετρελαίου και αέρια υδρογονανθράκων: 331,5 εκατ. €
· Αργίλιο: 223,8 εκατ. €
· Χαλκός: 85 εκατ. €
· Σιτάρι, σμιγάδι: 30,8 εκατ. €
· Ξυλεία (πχ κόντρα πλακέ): 10,1 εκατ. €
· Χοντρόσυρμα: 6,9 εκατ. €
· Αιθέρες, αλκοόλες: 4,8 εκατ. €
Οι επενδύσεις
Η χώρα μας μπορεί να μην έχει σημαντική παρουσία στη Ρωσία ως προς την αξία των άμεσων επενδύσεων, αφού με βάση τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, στις 30.12.2020 ανέρχονταν σε $29 εκ. και αντιστοιχούσαν στο 0,0054% του συνόλου των ξένων επενδύσεων στη Ρωσική Ομοσπονδία, ωστόσο είναι σημαντικές οι επενδύσεις που έχουν πραγματοποιήσει ρωσικές επιχειρήσεις στη χώρα μας. Με βάση τα ίδια στοιχεία, το απόθεμα ρωσικών άμεσων επενδύσεων στην Ελλάδα στις 31.12.2020 διαμορφώθηκε στα $652 εκ., αντιστοιχώντας στο 0,1387% των συνολικών ρωσικών άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό.
Οι εταιρείες ελληνικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στη ρωσική επικράτεια είναι περίπου εβδομήντα. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, στις 31.12.2020, το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στη Ρωσία κατανέμεται στους τομείς της μεταποίησης, του χονδρεμπορίου– λιανεμπορίου, των μεταφορών–αποθήκευσης, της διαμονής–εστίασης, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, του κτηματομεσιτικού τομέα, των μεταφορών, των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών υγείας.
Οι σημαντικότερες ελληνικές επιχειρήσεις στη Ρωσία
Οι σημαντικότερες ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν δραστηριοποιηθεί επενδυτικά στη Ρωσία είναι οι εξής: Ελληνική Εταιρεία Εμφιαλώσεως–3Ε, Frigoglass (LLC FRIGOGLASS EURASIA), θυγατρική της 3Ε, Chipita, TOGAS, Πλαστικά Κρήτης, Prometheas Cement, Copelouzos Group, Oxette Jewellery, BSB, Lapin House, Piraeus Bank (γραφείο αντιπροσωπείας), Eurobank (γραφείο αντιπροσωπείας).
Οι σημαντικότερες ρωσικές επενδύσεις στην Ελλάδα
Από την άλλη πλευρά, το απόθεμα των ρωσικών άμεσων επενδύσεων στην Ελλάδα έχει κατευθυνθεί κυρίως στους τομείς της ενέργειας, το χρηματοπιστωτικό, τις τηλεπικοινωνίες, τον τουρισμό και τα ακίνητα, καθώς και τον τομέα των τροφίμων.
Οι σημαντικότερες ρωσικές επενδύσεις στην Ελλάδα είναι οι εξής: Agroinvest-Mirum, Mouzenidis Travel, Prometheus Gaz, Β&N Bank (πρώην Bank Kedr), Sistema Holding Telecommunications (Concern Sitronics, Komstar), Rosoboronexport Defence (Rosoboron Service), SICP-Dodoni, Savvidis Group (Makedonia Palace, Thessaloniki Port).
Πλήγμα στον τουρισμό;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σημάνει συναγερμό και στη βαριά βιομηχανία της χώρας μας, αφού ο αποκλεισμός της Ρωσίας στα αεροδρόμια της Ευρώπης ενδέχεται να έχει επιπτώσεις και στον ελληνικό τουρισμό.
Ήδη, φορείς του τουριστικού κλάδου σημειώνουν πως υπάρχουν ακυρώσεις για τη φετινή σεζόν, η οποία θα ξεκινήσει νωρίτερα από ποτέ και πιο συγκεκριμένα στις αρχές Μαρτίου.
Το 2019 την Ελλάδα είχαν επισκεφθεί 749.694 Ρώσοι τουρίστες, ενώ τα έτη 2017 και 2018 είχαν ξεπεράσει τους 800.000 (856.164 και 808.321 αντίστοιχα).
Πάντως, όπως σημειώνει το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας στη Μόσχα στην έκθεσή του για τις σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας, το έτος 2013, τελευταίο έτος προ της επιβολής των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία, ήταν μαζί με το 2014 οι χρονιές σταθμοί για τις υπηρεσίες του ελληνικού τουρισμού προς τη Ρωσική Ομοσπονδία, καθώς στην συνέχεια προέκυψε κρίση συναλλάγματος στη χώρα και πολλοί τουριστικοί οργανισμοί κήρυξαν πτώχευση. Κατά συνέπεια, παρατηρείται σημαντική μείωση των αφίξεων Ρώσων τουριστών μεταξύ των ετών 2013-2020, συνεπεία και των περιορισμών στις μεταφορές λόγω πανδημίας (-98,1%) και των σχετικών εισπράξεων (-98,9%). Επίσης, μειώθηκε η μέση δαπάνη ανά ταξίδι των Ρώσων πολιτών στη χώρα μας από €1.388 το 2013 σε €557 το 2020.
