Ανήμερα των Χριστουγέννων, ο Michel Butros al-Jisri, ένας από τους τελευταίους Χριστιανούς στη συριακή πόλη Idlib, δεν παρευρέθηκε στη λειτουργία, επειδή οι ισλαμιστές αντάρτες που ελέγχουν την περιοχή, είχαν κλείσει εδώ και καιρό την εκκλησία. Ούτε συναντήθηκε με φίλους και συγγενείς για να γιορτάσει, επειδή σχεδόν όλοι οι χριστιανοί είτε έχουν πεθάνει είτε έχουν τραπεί σε φυγή κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.
Αντίθετα, δήλωσε ο al-Jisri, πήγε στο χριστιανικό νεκροταφείο της πόλης, το οποίο ουδείς χρησιμοποιεί πλέον, για να καθίσει ανάμεσα στους τάφους των προγόνων του και να «γιορτάσει» μόνος του την ημέρα.
«Με ποιον θα γιορτάσω στις διακοπές; Με τους τοίχους;» διερωτάται. «Δεν θέλω να γιορτάσω, αν είμαι μόνος».
Ο 90χρονος al-Jisri, ο οποίος είναι σχεδόν κωφός αλλά αρκετά υγιής, αποτελεί ένα ζωντανό «ενθύμιο» μιας από τις πολλές πρώην ακμάζουσες χριστιανικές κοινότητες στη Μέση Ανατολή, οι οποίες φαίνεται ότι οδεύουν προς εξαφάνιση.
Κοινότητες σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική -μερικές από τις οποίες έχουν τις ρίζες τους στις πρώτες ημέρες του Χριστιανισμού- παλεύουν εδώ και δεκαετίες με πολέμους, φτώχεια και διώξεις. Μια έκθεση της βρετανικής κυβέρνησης το 2019 διαπίστωσε ότι οι χριστιανοί στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική έχουν μειωθεί σε λιγότερο από το 4% του πληθυσμού έναντι τουλάχιστον 20% πριν από έναν αιώνα.
Η τελευταία δεκαετία ήταν βάναυση καθώς οι αναταραχές άφησαν τους Χριστιανούς σε περιοχές του Ιράκ, της Συρίας κ.α., στον έλεγχο ισλαμιστών μαχητών. Υποτάχθηκαν στις ιδιοτροπίες των νέων ηγεμόνων τους, οι οποίοι απαγόρευσαν τις θρησκευτικές τους συνήθειες, άρπαξαν τις περιουσίες τους και τους οδήγησαν στον θάνατο.
Μέσα σε περισσότερες από εννέα δεκαετίες, ο al-Jisri μετατράπηκε από μέλος μιας χριστιανικής κοινότητας στο Idlib, η οποία ενσωματώθηκε εύκολα στον κοινωνικό ιστό της πόλης, σε έναν από τους μόλις τρεις γνωστούς Χριστιανούς.
Γεννήθηκε το 1931 στο Idlib, μια πόλη που περιβάλλεται από ελαιώνες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις στη βορειοδυτική Συρία. Ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν δύο μηνών και ο πατέρας του σύντομα ξαναπαντρεύτηκε και απέκτησε άλλους δύο γιους.
Παρότι οι Χριστιανοί του Idlib δεν συγκρίνονται σε αριθμούς με τις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις -όπως το Χαλέπι, του οποίου ο χριστιανικός πληθυσμός μειώθηκε επίσης κατά τη διάρκεια του πολέμου- μια μικρή και ζωντανή κοινότητα υπήρχε στην πρωτεύουσα της επαρχίας και στα κοντινά χωριά, η οποία ζούσε δίπλα στη μουσουλμανική πλειονότητα, έχοντας μικρές τριβές.
Η οικογένεια του al-Jisri ήταν Ελληνορθόδοξη, όπως και οι περισσότεροι Χριστιανοί του Idlib, και λάτρευαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Παναγίας, ένα πέτρινο παρεκκλήσι με καμπαναριό και εικόνες, το οποίο χτίστηκε το 1886 κοντά στο κέντρο της πόλης. Μια Εθνική Ευαγγελική Εκκλησία αναγέρθηκε στην περιοχή τα επόμενα χρόνια.
Φωτ. Aaref Watad / Agence France-Presse — Getty Images)
Μέλη της κοινότητας εργάζονταν ως κοσμηματοπώλες, γιατροί, δικηγόροι και έμποροι, και πουλούσαν ακόμη και αλκοόλ, αν και ήταν απαγορευμένο στους μουσουλμάνους γείτονές τους.
Για πολλές δεκαετίες, ο al-Jisri εργαζόταν στην εκκλησία ως επιστάτης του νεκροταφείου, διατηρώντας τον χώρο καθαρό, επιδιορθώνοντας τους φράχτες και οργανώνοντας τις κηδείες. Δεχόταν τις οικογένειες των νεκρών και έφτιαχνε καφέ σε όσους έρχονταν να αποτίνουν τα σέβη τους.
Ο κal-Jisri δήλωσε ότι δεν έχει μπει στην εκκλησία, δεν έχει βοήθησε σε κάποια κηδεία και δεν έχει πιει αλκοόλ από την έλευση των ανταρτών και μετέπειτα. «Τώρα δεν υπάρχει κανείς».
Μέλη της πρώην κοινότητας εξακολουθούν να του πληρώνουν έναν τιμητικό μισθό, προκειμένου να έχει φαγητό στο τραπέζι του. Ζει σε ένα μικρό σπίτι, όπου ένας μονός καυστήρας αερίου χρησιμοποιείται ως κουζίνα. Τα μαξιλάρια στο πάτωμα αποτελούν το σαλόνι και η κρεβατοκάμαρα είναι ένα στρώμα προς τον τοίχο.
Έχει θερμάστρα αλλά δεν μπορεί να πάρει καύσιμα. Έχει τηλεόραση και ραδιόφωνο αλλά δεν έχει ρεύμα.
Πάνω από το ντουλάπι κρέμονται ξεθωριασμένες φωτογραφίες νεκρών συγγενών, σταυροί και εικόνες του Ιησού και της Παναγίας.
Ο al-Jisri δεν παντρεύτηκε ποτέ, και όλα τα αδέρφια του -εκτός από ένα- έχουν πεθάνει. Εικάζει ότι ο εναπομείναν αδελφός του ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι εκκλησίες στο Idlib εξακολουθούν να είναι κλειστές, παρόλο που η ισλαμιστική ομάδα που ελέγχει την περιοχή, στο πλαίσιο των προσπαθειών να αποτινάξει το εξτρεμιστικό παρελθόν της, έχει επιτρέψει σε Χριστιανούς των κοντινών χωριών να ξαναρχίσουν τις λειτουργίες.
Αλλά αυτό δεν έπεισε την εκκλησία του al-Jisri να ξανανοίξει. «Μακάρι να επιστρέψουν» ευχήθηκε.
Οι πιο στενοί φίλοι είναι τα κατοικίδια περιστέρια, τα οποία διατηρεί σε ένα δωμάτιο έξω από το σπίτι του. Καθώς φτερουγίζουν γύρω του, θυμάται παλιά αραβικά τραγούδια για την αγάπη και μία χώρα, η οποία δεν τον αγαπούσε πάντα:
«Ω θησαυρός του Λεβάντες, η αγάπη σου είναι στο μυαλό μου,
Την πιο γλυκιά στιγμή που πέρασα μαζί σου,
Είπες αντίο και μου υποσχέθηκες,
Μη με ξεχνάς, δεν θα σε ξεχάσω,
Όσα χρόνια και νύχτες κι αν λείπεις.»
Copyright:
2021 The New York Times
