Η συμφωνία, που αφορά την προμήθεια της ΕΕ με έως 15 δισ. κ.μ. LNG ως τα τέλη του 2022 και θα ανακοινωθεί από τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απαιτεί την επίλυση εκκρεμοτήτων
Το πρώτο σημαντικό βήμα για να πετύχει η Ευρώπη την απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο σηματοδοτεί η συμφωνία με τις ΗΠΑ που ανακοινώνεται σήμερα.
Η συμφωνία αφορά την προμήθεια της ΕΕ με έως 15 δισ. κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ως τα τέλη του 2022 και θα ανακοινωθεί από τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Οι Βρυξέλλες έχουν θέσει στόχο περιορισμού του ρωσικού αερίου κατά τα δύο τρίτα ήδη από φέτος, δηλαδή κατά 50 δισ. κ.μ., και με τη συμφωνία αυτή επιτυγχάνουν σχεδόν το 1/3 του φετινού στόχου.
Ωστόσο, στις σημαντικές εκκρεμότητες που πρέπει να επιλυθούν είναι ότι τα περισσότερα περιθώρια εισαγωγής LNG βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ιβηρική Χερσόνησο, η οποία όμως δεν διαθέτει επαρκείς διασυνδέσεις με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, μείζον θέμα αποτελεί το κόστος αυτών των προμηθειών.
Είναι ενδεικτικό ότι οι 7 σταθμοί LNG της Ισπανίας δεν υπερέβησαν το 55% αξιοποίησης, λόγω απουσίας διασυνδετήριων αγωγών.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι εξαγωγές LNG από τις ΗΠΑ σημείωσαν άνοδο 50% το 2021, σύμφωνα με στοιχεία της EIA. Το 1ο δίμηνο του 2022 τα φορτία LNG με προέλευση τις ΗΠΑ που κατευθύνθηκαν στην Ευρώπη και την Τουρκία ανήλθαν στα 164, σημειώνοντας επίπεδο-ρεκόρ, έναντι προηγούμενης μέγιστης τιμής 125 φορτίων (στο 1ο τρίμηνο του 2020).
Η ευρωπαϊκή στρατηγική
Για το τρέχον έτος, η ευρωπαϊκή στρατηγική έχει θέσει ως στόχο τον περιορισμό των ρωσικών εισαγωγών κατά 2/3, μια ποσότητα που αντιστοιχεί σε 101,5 bcm (δισ. κυβικά μέτρα) από εκτιμώμενη ζήτηση 150 bcm.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η υποκατάσταση αυτή θα προκύψει ως εξής:
- Αύξηση εισαγωγών LNG κατά 50 bcm.
- Αύξηση αερίου αγωγών από άλλους προμηθευτές κατά 10 bcm.
- Παραγωγή βιομεθανίου, που θα αντιστοιχεί σε 3,5 bcm φυσικού αερίου.
- Επιτάχυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ, που θα εξοικονομήσει 20 bcm.
- Πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας (π.χ. μέσω ρύθμισης θερμοστάτη κατά 1 βαθμό χαμηλότερα), που θα αντιστοιχεί σε 18 bcm.
- Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στέγης (2,5 bcm) και αντλίες θερμότητας (1,5 bcm).
Οι προκλήσεις
Για να πετύχει η Ευρώπη τον στόχο αύξησης των εισαγωγών LNG πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά προκλήσεων:
1. Εξασφάλιση ποσοτήτων
Καμία χώρα μονομερώς δεν θα μπορούσε να καλύψει την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό αέριο, αλλά πρέπει να αναζητηθούν συνδυαστικές λύσεις. Η παραγωγική ικανότητα LNG ανήλθε στα 620 bcm παγκοσμίως, στα τέλη του 2021, με το ποσοστό αξιοποίησης να διαμορφώνεται γύρω στο 75%. Μεταξύ των εξαγωγικών χωρών, η Αυστραλία και το Κατάρ προσέγγιζαν ήδη το μέγιστο των δυνατοτήτων τους, ενώ σημαντικά περιθώρια διαφαίνονται στις ΗΠΑ, την Αλγερία και τη Νιγηρία.
Πιο συγκεκριμένα, η Αυστραλία και το Κατάρ, οι δύο μεγαλύτεροι προμηθευτές παγκοσμίως, είχαν ποσοστά αξιοποίησης άνω του 85%, οι ΗΠΑ 66%, η Αλγερία 44% και η Νιγηρία 55%.
2. Ελλειψη υποδομών μεταφοράς, αποθήκευσης και διασυνδέσεων
Η επαύξηση της δυναμικότητας σταθμών αεριοποίησης LNG, αν δεν είχε ήδη δρομολογηθεί σε εθνικό επίπεδο, δεν είναι άμεσα εφικτή στην Ευρώπη, καθώς ο χρόνος υλοποίησης ανέρχεται στα 2-3 έτη. Λύσεις FSU έχουν προφανώς νόημα ως προσωρινή αποθήκευση, αλλά σχετικά περιορισμένη συμβολή στην κάλυψη της αιχμής.
H Ευρώπη διαθέτει τερματικούς σταθμούς αποθήκευσης και αεριοποίησης LNG με συνολική δυναμικότητα 15,5 bcm ανά μήνα. Τον Ιανουάριο, το ποσοστό αξιοποίησης αυτών των υποδομών σημείωσε ιστορικό υψηλό, προσεγγίζοντας το 75%. Ωστόσο, η δυνατότητα για διοχέτευση πρόσθετου LNG στην Ευρώπη δεν αντιστοιχεί στη μέγιστη θεωρητική τιμή. Περιορίζεται στην πράξη λόγω τεχνικών ζητημάτων, όπως θέματα υδραυλικότητας στα συστήματα μεταφοράς, συμφόρησης ή ανεπαρκών διασυνδέσεων. Είναι ενδεικτικό ότι οι 7 σταθμοί LNG της Ισπανίας δεν υπερέβησαν το 55% αξιοποίησης, λόγω απουσίας διασυνδετήριων αγωγών.
Επιπλέον, καθώς τα πλοία μεταφοράς LNG παγκοσμίως ανέρχονται στα 600, απαιτείται συντονισμός, ακόμη και σε επίπεδο εκφόρτωσης.
►Διαβάστε και: Η ενεργειακή «απεξάρτηση» της Ευρώπης από τη Ρωσία απογειώνει το αμερικανικό LNG
3. Αποθήκευση σε υψηλές τιμές
Στόχος της Ευρώπης είναι η επίτευξη επαρκών αποθεμάτων φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα. Στις 23 Μαρτίου, η Κομισιόν, ακολουθώντας μια πιο συντηρητική προσέγγιση από τον IEA, ανακοίνωσε τον στόχο οι αποθήκες φυσικού αερίου να ανέλθουν σε επίπεδο πληρότητας 80% την 1η Νοεμβρίου 2022, και καθόρισε ενδιάμεσα ορόσημα που πρέπει να επιτευχθούν από τον Αύγουστο και ύστερα.
Η πρόταση προβλέπει απαλλαγή από τις χρεώσεις αποθήκευσης, αλλά το πιο σοβαρό ζήτημα είναι το υψηλό κόστος αγοράς του αερίου. Η παράμετρος αυτή είναι κομβικής σημασίας, καθώς η εποχική διακύμανση των τιμών έχει εξανεμιστεί και η δυναμική τους παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη.
