Μαρία Λιλιοπούλου
Τέλος στην ανάγκη της φυσικής παρουσίας στα Κτηματολογικά Γραφεία πολιτών και επαγγελματιών (δικηγόρων, συμβολαιογράφων, κλπ), οι οποίοι περίμεναν έως και για διάστημα ενός έτους προκειμένου να ολοκληρώσουν μεταβιβάσεις, υπομένοντας μεγάλες καθυστερήσεις για να κλείσουν ραντεβού και να διεκπεραιώσουν διαδικασίες όπως η χορήγηση πιστοποιητικών και αντιγράφων, αλλά και να προβούν σε εξωδικαστική διόρθωση κτηματολογικών εγγραφών, βάζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τροπολογία που κατέθεσε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών για τις πρότυπες προτάσεις.
Με την ίδια ρύθμιση θεσπίζονται ενιαίοι κανόνες εξέτασης των εγγράφων από τους Προισταμένους των Κτηματολογικών Γραφείων με στόχο να μειωθούν οι καθυστερήσεις που προκαλούσαν «έμφραγμα» σε πολλά Κτηματολογικά Γραφεία. Σε αυτό συνέτεινε τόσο η υποστελέχωσή τους, όσο και η υποχρεωτικότητα φυσικής παρουσίας για ορισμένες διαδικασίες, γεγονός που με τη σειρά του είχε μετατρέψει σε Γολγοθά διαδικασίες όπως η ολοκλήρωση μιας μεταβίβασης, προκαλώντας έως και «πάγωμα» των συναλλαγών σε αρκετές περιπτώσεις.
Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο οι συμβολαιογράφοι είχαν ζητήσει τη σαφή εξειδίκευση του ελέγχου που διενεργείται από τα Κτηματολογικά Γραφεία στις αιτήσεις και τα συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά, καθώς η έως τώρα ασαφής διατύπωση του νόμου άφηνε ορθάνοιχτο παράθυρο για αυθαιρεσίες στον έλεγχο νομιμότητας αλλά και σκοπιμότητας της πράξης από προϊσταμένους Κτηματολογικών Γραφείων, όπως είχαν καταγγείλει. Αποτέλεσμα ήταν ίδια ζητήματα να αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο, ενώ δεν έλειψαν και ακραία περιστατικά άρνησης καταχώρισης πράξεων, ανάλογα με την προσωπική άποψη του εκάστοτε Προϊσταμένου.
Η απουσία συγκεκριμένων ενιαιων κανόνων ελέγχου κατά την εξέταση των εγγραπτέων πράξεων οδηγούσε συχνά ακόμα σε «πάγωμα» συναλλαγών με αποτέλεσμα, όπως παραδέχεται και το υπουργείο στην ανάλυση συνεπειών της προτεινόμενης ρύθμισης «να προκαλούνται καθυστερήσεις που δυσχεραίνουν την έγκαιρη ολοκλήρωση μεταβιβάσεων εμπράγματων δικαιωμάτων». Αλλωστε για το ζήτημα υπάρχει ηδη σχετική νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, σύμφωνα με την οποία ο έλεγχος νομιμότητας που ενεργεί ο προιστάμενος του κτηματολογικού γραφείου περιρίζεται στις μεταγενέστερες εγγραφές και όσι στις αρχικές. Με τη νέα ρύθμιση θα είναι ξεκάθαρο πως ο έλεγχος από τον προιστάμενο του κτηματολογικού γραφείου δεν μπορεί να επεκτείνεται σε προηγούμενες εγγραφές στο Υποθηκοφυλακείο ή σε εξέταση και συσχετισμό μεταγεγραμμένων τίτλων, καθώς ο νόμος δεν του δίνει το σχετικό δικαίωμα.
Τι προβλέπει η τροπολογία
Πλέον με την τροπολογία, την οποία κατέθεσε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης:
– Ρυθμίζονται όλα τα θέματα αναφορικά με την υποχρεωτική διεκπεραίωση μόνο με ηλεκτρονικά μέσα των διαδικασιών χορήγησης πιστοποιητικών, αντιγραφων και αποσπασμάτων καθώς και υποβολής αιτήσεων εξωδικαστικής διόρθωσης κτηματολογικών εγγραφών.
Σε πρώτη φάση – βάσει της τροπολογίας – προστίθεται η δυνατότητα η αίτηση που απευθύνεται στα κτηματολογικά γραφεία καθώς και τα εκδιδόμενα πιστοποιητικά, αντίγραφα και αποσπάσματα από τα κτηματολογικά φύλλα, από τα διαγράμματα και γενικώς από κάθε τηρούμενο κτηματολογικό στοιχείο να υποβάλλονται και να διακινούνται με ηλεκτρονικά μέσα. Με όμοιο τρόπο είναι δυνατό να καταβάλλονται τα τέλη και τα δικαιώματα.
Σε δεύτερο χρόνο και με απόφαση του φορέα θα καθοριστεί η ημερομηνία από την οποία η υποβολή των αιτήσεων γα την έκδοση πιστοποιητικών, αντιγράφων και αποσπασμάτων στα κτηματολογικά γραφεία και υποκαταστήματα του Ελληνικού Κτηματολογίου θα διενεργείται υποχρεωτικά μόνο ηλεκτρονικά.
– Δίνεται η δυνατότητα οι αιτήσεις που υποβάλλονται για την εξωδικαστική διόρθωση των κτηματολογικών εγγραφών να υποβάλλονται και να διακινούνται με ηλεκτρονικό τρόπο. Οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης θα καθοριστούν με απόφαση του κτηματολογίου, ενώ ο φορέας θα καθορίσει και την ημερομηνία από την οποία η διαδικασία αυτή θα διενεργείται αποκλειστικά ηλεκτρονικά.
– Εξειδικεύεται το περιεχόμενο του διενεργούμενου από τα Κτηματολογικά Γραφεία ελέγχου επί των αιτήσεων και των συνυποβαλλομένων δικαιολογητικών για την καταχώριση πράξεων. Ετσι, αναφορικά με τα ζητήματα που ελέγχονται αντικαθίσταται στη διατύπωση του νόμου η λέξη «ιδίως» με τη λέξη «αποκλειστικώς» ώστε να μην αφήνεται περιθώριο διαφορετικής αντιμετώπισης παρόμοιων θεμάτων. Επίσης ορίζεται ξεκάθαρα ότι ο έλεγχος των εγγράφων «αφορά αποκλειστικά και μόνο στη νομιμότητα της πράξης, της οποίας ζητείται η καταχώριση, χωρίς να δύναται να επεκταθεί σε άλλες πράξεις, σε προγενέστερο τίτλο κτήσης, σε εξέταση και συσχετισμό μεταγεγραμμένων τίτλων ή στον έλεγχο της ορθότητας της πρώτης εγγραφής και περιορίζεται στο αν από το περιεχόμενο της πράξης προκύπτει ότι έχουν τηρηθεί εκείνες οι διατυπώσεις που αν δεν τηρηθούν, ο νόμος ρητώς απαγορεύει την καταχώριση».
Η αποζημίωση των αναδόχων κτηματογράφησης από τις παρατάσεις λόγω κορονοιού
Σχεδόν τα 7 εκατομμύρια ευρώ θα φτάσει το ποσό της αποζημίωσης από τον φορέα του «Ελληνικού Κτηματολογιου» των αναδόχων της κτηματογράφησης, οι οποίοι εξακολούθησαν ή εξακολουθούν ακόμα και τώρα και έως το τέλος Ιουλίου 2022 να παρέχουν υπηρεσίες και μετά τη λήξη των συμβάσεών τους.
Η ίδια τροπολογία ορίζει ότι αποζημιώνονται από το Ελληνικό Κτηματολόγιο οι υπηρεσίες λειτουργίας των γραφείων κτηματογράφησης και τήρησης ενήμερης της κτηματολογικής βάσης που προβλέπονται στις συμβάσεις κτηματογραφησης ως υποχρεωτικά παρασχετέες. Πρόκειται για τις υπηρεσίες που παρασχέθηκαν μετά τις περιόδους των περιοριστικών μέτρων και συγκεκριμένα για το διάστημα από την 1η Απριλίου 2020 έως την 31η Ιουλίου 2022 είτε εχουν ήδη παρασχεθεί χωρίς να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης ή πρόκειται να παρασχεθούν χωρίς να έχει συναφθεί συμπληρωματική σύμβαση.
Για το σκοπό αυτό καθορίζεται η διαδικασία καταβολής της αποζημίωσης και το ύψος της εφαρμοζόμενης τιμής (προκαθορισμένη ενιαία τιμή ανά μήνα και ανά περιοχή συνυπολογιζόμενης της έκπτωσης της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου).
Συγκεκριμένα, η αποζημίωση καταβάλλεται μετά από σύνταξη από τον φορέα του Κτηματολογίου ειδικών συγκριτικών πινάκων ανα διαστήματα λειτουργίας και με την τιμή που προβλέπεται από την υφιστάμενη νομοθεσία κατόπιν συνυπολογισμού της έκπτωσης της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου.
Στην περίπτωση λειτουργίας περισσότερων του ενός γραφείων κτηματογράφησης στην περιοχή μελέτης και της υποχρέωσης που απορρέει απο τα συμβατικά τεύχη για τη λειτουργία τους, υπολογίζεται κατ΄αποκοπή αποζημίωση ύψους 2.000 ευρώ ανά μήνα για κάθε γραφειο κτηματογράφησης επιπλέον του ενός, για την κάλυψη των γενικών λειτουργικών εξόδων και της μισθοδοσίας του γραφείου. Το σύνολο της αποζημίωσης που λαμβάνει ο ανάδοχος προστιθεται στη συμβατική αμοιβή του και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 50% της αρχικής αξίας της σύμβασης, ενώ οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις εφαρμόζονται και για της μη οριστικώς παραληφθείσες συμβάσεις τηματογραφησης.
Το συνολικό ύψος της δαπάνης εκτιμάται από το υπουργείο στο ποσό των 6,9 εκατομμυρίων ευρω περίπου, εκ των οποίων τα 3,2 εκ. θα καλυφθούν από την επιχορήγηση του φορέα από τον κρατικό προυπολογισμό μέσω ΠΔΕ.
Τα πέντε «αγκάθια» που ειχαν εντοπίσει οι συμβολαιογράφοι
Πέντε ήταν τα βασικά προβλήματα στη λειτουργία των Κτηματολογικών Γραφείων, τα οποία είχε συμπεριλάβει η Συντονιστική των Συμβολαιογράφων στο υπόμνημά της προς το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και συγκεκριμένα:
– Μεγάλες καθυστερήσεις στα περισσότερα Κτηματολογικά Γραφεία για τη χορήγηση των αντιγράφων κτηματολογικών φύλλων και αποσπασμάτων κτηματολογικών διαγραμμάτων που μπορεί να φτάσει μέχρι τη μία εβδομάδα. Η συγκεκριμένη καθυστέρηση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί διότι τα ανωτέρω έγγραφα εξάγονται άμεσα από το σύστημα και η χορήγησή τους δύναται να γίνει άμεσα.
– Ελλειψη ενιαίων κανόνων στον έλεγχο νομιμότητας των Προϊσταμένων Κτηματολογικών Γραφείων.
– Τεράστιες λίστες αναμονής σε πολλά κτηματολογικά γραφεία και χαμηλή ταχύτητα εξυπηρέτησης
– Ανάγκη επέκτασης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε όλα τα Κτηματολογικά Γραφεία ανεξαρτήτως αν ανήκουν στο Φορέα ή όχι. Δυνατότητα διορθώσεων και συμπλήρωσης και ηλεκτρονικά.
– Υποστελέχωση Κτηματολογικών Γραφείων: Σύμφωνα με το υπόμνημα των συμβολαιογράφων, το υπάρχον προσωπικό, προερχόμενο κατά πλειοψηφία από τα πρώην άμισθα Υποθηκοφυλακεία και έχοντας χάσει μεγάλο μέρος των αποδοχών τους λόγω ένταξής τους στο Φορέα ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ, λειτουργεί συχνά με αργούς, απόλυτα διεκπεραιωτικούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνονται οι συναλλαγές.
