Περικοπές συντάξεων: Νέα δικαίωση ήρθε για εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους με τις τελευταίες δικαστικές αποφάσεις οι οποίες εξέτασαν προσφυγές για περικοπές ελέω μνημονιακών νόμων.
Ειδικότερα, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών με 6 αποφάσεις του προβλέπει την αναδρομική καταβολή επιδομάτων εορτών και άδειας, που κόπηκαν μετά το 2012, καθώς και επικουρικών συντάξεων για περικοπές 11μηνου και μάλιστα με τόκο 6%.
Μάλιστα, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου βάσει νεότερων αποφάσεων έγινε επιστροφή των περικοπών, το Δικαστήριο σύμφωνα με τις αποφάσεις που δημοσίευσε το ΕΝΥΠΕΚΚ ορίζει πως θα πρέπει να καταβληθούν και τόκοι για το διάστημα από την προσφυγή των συνταξιούχων, ενώ δέχεται και την επιβολή αποζημιώσεων για ηθική βλάβη.
Μη νόμιμες περικοπές σε επικουρικές
Σύμφωνα με μία από τις αποφάσεις του, το Διοικητικό Πρωτοδικείο δικαιώνει συνταξιούχο για την περικοπή επί 11μηνο (από Ιούνιο 2015 μέχρι Μάιο 2016) της επικουρικής του σύνταξης βάσει των νόμων του 2012.
«Κρίνει ότι μη νομίμως περικόπηκαν… τα ποσά επικουρικής σύνταξης που ελάμβανε ο ενάγων κατά το χρονικό διάστημα από 11-6-2015 μέχρι 11-5-2016, δηλαδή μετά τη δημοσίευση της 2287/2015 απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (10-6-2015) και ως την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 (12-5-2016)».
Και ορίζει πως «το εν λόγω Ταμείο πρέπει να υποχρεωθεί να καταβάλει στον ενάγοντα το συνολικό ποσό των 874,94 ευρώ (ήτοι 374,94 ευρώ για μειώσεις που έγιναν με βάση το ν. 4051/2012 συν 495 ευρώ για μειώσεις που έγιναν με βάση το ν. 4093/2012), αφαιρουμένων των νόμιμων κρατήσεων, νομιμοτόκως, με επιτόκιο 6% ετησίως».
Περικοπές συντάξεων: Καταβολή τόκων και για επιστραφέντα ποσά
Με άλλη απόφασή του το Δικαστήριο «κρίνει, κατ’ αποδοχή ως βάσιμης της σχετικής αξίωσης του ενάγοντος, ότι πρέπει να υποχρεωθεί το εναγόμενο να καταβάλει στον ενάγοντα νόμιμους τόκους (επιδικίας) επί των ποσών σύνταξης που του καταβλήθηκαν, αναφορικά με το χρονικό διάστημα από 1-1-2016 έως 12-5-2016, από την επίδοση της κρινόμενης αγωγής, στις 10-4-2018 (βλ. έκθεση επίδοσης) έως την ημερομηνία καταβολής του σχετικού ποσού με βάση την προαναφερόμενη Κ.Υ.Α. στον ενάγοντα και συγκεκριμένα με επιτόκιο 6% από τις 10-4-2018 έως τις 30-4-2019 και με το προβλεπόμενο στο άρθρο 45 του ν. 4607/2019 (Α’ 65/24-4-2019) επιτόκιο από 1-5-2019 έως την εξόφληση του εν λόγω κεφαλαίου».
Αναγνωρίζει, ωστόσο, την υποχρέωση του εναγόμενου να καταβάλει στον ενάγοντα νόμιμους τόκους επί των ποσών που αντιστοιχούν στις περικοπές της σύνταξής του που του καταβλήθηκαν, με βάση την προαναφερόμενη Κ.Υ.Α., όσον αφορά στο χρονικό διάστημα από 1-1-2016 έως 12-5-2016, με επιτόκιο 6% από την επίδοση της αγωγής (10-4-2018) έως τις 30-4-2019 και με το προβλεπόμενο στο άρθρο 45 του ν. 4607/2019 επιτόκιο από 1-5-2019 έως την ημερομηνία εξόφλησης των εν λόγω ποσών.
Επιστροφή δώρων και επιδόματος άδειας
Ιδιαιτέρως σημαντική είναι και η απόφαση που αναγνωρίζει την επιστροφή των επιδομάτων εορτών (Χριστουγέννων και Πάσχα) και αδείας. «Να ακυρωθούν τα εκκαθαριστικά σημειώματα συντάξεων μηνών Αυγούστου 2015, Δεκεμβρίου 2015, Απριλίου 2016 και Αυγούστου 2016, καθ’ ο μέρος με αυτά δεν καταβλήθηκε στον προσφεύγοντα επίδομα αδείας 2015, δώρο Χριστουγέννων 2015, δώρο Πάσχα 2016 και αναλογία επιδόματος αδείας 2016, αντίστοιχα» αναφέρεται.
Για το λόγο αυτό η απόφαση ορίζει πως «πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η αγωγή και να αναγνωριστεί η υποχρέωση του εναγόμενου να καταβάλει στον ενάγοντα το συνολικό ποσό των 1.150 ευρώ (ήτοι ποσό 950 ευρώ για επιδόματα εορτών και αδείας ως άνω χρονικού διαστήματος + ποσό 200 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη από την παράνομη περικοπή της σύνταξής του από 11-6-2015 έως 31-12-2015), νομιμοτόκως, με επιτόκιο 6% από την επίδοση της αγωγής στο εναγόμενο (ήτοι από 28-12-2018) έως τις 30-4-2019 και με το προβλεπόμενο στο άρθρο 45 του ν. 4607/2019 επιτόκιο από 1-5-2019 μέχρι την εξόφληση».
Και σε αυτή την περίπτωση, δεδομένου ότι είχαν καταβληθεί εκ των υστέρων τα ποσά των περικοπών της κύριας σύνταξης του συγκεκριμένου συνταξιούχου, προβλέπεται πάντως ότι από το ταμείο πρέπει «να καταβληθούν στον ενάγοντα νόμιμοι τόκοι επί των ποσών σύνταξης που του καταβλήθηκαν, με βάση την παραπάνω Κ.Υ.Α., ήτοι για το χρονικό διάστημα από 11-6-2015 έως 31-12-2015».
Περικοπές συντάξεων: Αποζημίωση για ηθική βλάβη
Παρά το γεγονός πως στις αποφάσεις αναφέρεται πως οι παράνομες περικοπές, «δεν υποδηλώνει από μόνη της ηθική απαξία προς το πρόσωπό του», επισημαίνεται ωστόσο ότι «εξ αιτίας αυτής, υποχρεώθηκε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη, προκειμένου να του επιδικαστεί η διαφορά μεταξύ των ποσών που του καταβλήθηκαν και εκείνων που δικαιούνταν, γεγονός που του προκάλεσε, κατά κοινή πείρα, αγωνία και αβεβαιότητα για την έκβαση των ενεργειών του».
Με το σκεπτικό αυτό, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι συνταξιούχοι υπέστησαν ηθική βλάβη και κατά περίπτωση όρισε χρηματική αποζημίωση από 100 έως 200 ευρώ. Και σε αυτές τις περιπτώσεις τα ποσά που προβλέπονται θα πρέπει να καταβληθούν με νόμιμο τόκο 6%.
Η αντισυνταγματικότητα των νόμων 2012
Ειδικότερα, στις αποφάσεις γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις τελευταίες περικοπές συντάξεων, που επήλθαν με το δεύτερο μνημόνιο και με νόμους του 2012 και οι οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Για τον λόγο – όπως ανέφερε το Ανώτατο Δικαστήριο και επικαλείται το Πρωτοδικείο – ότι «δεν προηγήθηκε των περικοπών αυτών, που θεσπίστηκαν σε συνέχεια των περιγραφόμενων ανωτέρω προηγούμενων περικοπών των συντάξεων – οι οποίες κρίθηκαν συνταγματικές – και ενώ είχε παρέλθει διετία από τον πρώτο αιφνιδιασμό της οικονομικής κρίσης, η ειδική μελέτη που περιγράφεται στις ως άνω αποφάσεις. Ειδικότερα, με τις αποφάσεις αυτές κρίθηκε ότι σε περιπτώσεις εξαιρετικά δυσμενών δημοσιονομικών συνθηκών δεν αποκλείεται, κατά το άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος, η επέμβαση του νομοθέτη για τη μείωση και των απονεμηθεισών ακόμη συντάξεων εφεξής, σε κάθε περίπτωση, όμως, η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, τη χορήγηση, δηλαδή, στον συνταξιούχο τέτοιων παροχών που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια».
Δεν προηγήθηκε μελέτη
Και προστίθεται πως «προκειμένου, δε, να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος των οικείων νομοθετικών μέτρων από τις ανωτέρω συνταγματικές απόψεις, κρίθηκε ότι ο νομοθέτης, όταν λαμβάνει μέτρα συνιστάμενα σε περικοπή συνταξιοδοτικών παροχών, οφείλει, εν όψει και της γενικότερης υποχρέωσής του για «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης» (άρθρο 106 παρ. 1 του Συντάγματος), να έχει προβεί σε ειδική, εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει αφενός μεν ότι τα συγκεκριμένα μέτρα είναι πράγματι πρόσφορα, αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, εν όψει και των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφετέρου δε ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττόμενων προσώπων, συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν, αθροιστικά λαμβανόμενες, αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση».
Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα αυτά κρίθηκε πως στους μνημονιακούς νόμους του 2012 «με τις διατάξεις αυτές επιχειρήθηκε νέα, για πολλοστή φορά, περικοπή συνταξιοδοτικών παροχών της ίδιας ομάδας θιγόμενων, χωρίς να έχει προηγηθεί εμπεριστατωμένη μελέτη, με την οποία να διαπιστώνεται και να αναδεικνύεται τεκμηριωμένα ότι η λήψη των συγκεκριμένων μέτρων ήταν σύμφωνη με τις σχετικές συνταγματικές δεσμεύσεις που απέρρεαν, μεταξύ άλλων, από τον θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης, τις αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας και την προστασία της αξίας του ανθρώπου».