Η αποθήκευση αντιγράφου προστατευόμενου έργου για ιδιωτική χρήση στο cloud εμπίπτει στην εξαίρεση «ιδιωτικής αντιγραφής» της οδηγίας για τα δικαιώματα του δημιουργού
Με μία ενδιαφέρουσα απόφασή του το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η λεγόμενη εξαίρεση περί «ιδιωτικής αντιγραφής» που προβλέπεται στην οδηγία για τα δικαιώματα του δημιουργού έχει εφαρμογή στην περίπτωση της αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος (cloud) αντιγράφου προστατευόμενου έργου για ιδιωτική χρήση.
Όπως επισημαίνει ο ΔΕΕ, οι δικαιούχοι πρέπει να λαμβάνουν δίκαιη αποζημίωση, για την καταβολή της οποίας όμως δεν απαιτείται οπωσδήποτε να είναι υπόχρεοι οι πάροχοι υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους.
Ιστορικό υπόθεσης
Η Austro-Mechana1 είναι εταιρία συλλογικής διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας η οποία ασκεί τα εκ του νόμου δικαιώματα επί της αμοιβής που οφείλεται δυνάμει της εξαιρέσεως περί ιδιωτικής αντιγραφής2. Η εν λόγω εταιρία άσκησε ενώπιον του Handelsgericht Wien (δικαστηρίου εμπορικών διαφορών Βιέννης, Aυστρία) αγωγή για την καταβολή της προαναφερθείσας αμοιβής κατά της Strato AG, η οποία παρέχει υπηρεσίες αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος (cloud). Το ανωτέρω δικαστήριο απέρριψε την αγωγή, για τον λόγο ότι η Strato δεν θέτει στη διάθεση των πελατών της υποθέματα εγγραφής, αλλά τους παρέχει απλώς διαδικτυακή υπηρεσία αποθήκευσης.
Το Oberlandesgericht Wien (εφετείο Βιέννης, Αυστρία), ενώπιον του οποίου ασκήθηκε έφεση, ζήτησε από το Δικαστήριο να διευκρινιστεί εάν η αποθήκευση περιερχομένου στο υπολογιστικό νέφος εμπίπτει στην εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής η οποία προβλέπεται στο άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 2001/293.
Το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής εφαρμόζεται στα αντίγραφα έργων που αποθηκεύονται σε διακομιστή εντός του οποίου διατίθεται στον χρήστη χώρος αποθήκευσης από τον πάροχο υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους.
Ωστόσο, τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να επιβάλουν στους παρόχους υπηρεσιών αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος την υποχρέωση καταβολής δίκαιης αποζημιώσεως δυνάμει αυτής της εξαιρέσεως, εφόσον προβλέπεται η καταβολή δίκαιης αποζημιώσεως στους δικαιούχους με άλλον τρόπο.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
Πρώτον, η οδηγία 2001/29 προβλέπει ότι η εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής εφαρμόζεται στις αναπαραγωγές που πραγματοποιούνται σε οποιοδήποτε μέσο4.
Το Δικαστήριο αποφαίνεται ως προς το κατά πόσον η εν λόγω εξαίρεση εφαρμόζεται στα αντίγραφα έργων στο υπολογιστικό νέφος.
Όσον αφορά την έννοια της «αναπαραγωγής», το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η δημιουργία εφεδρικού αντιγράφου ενός έργου σε χώρο αποθήκευσης που τίθεται στη διάθεση χρήστη στο πλαίσιο υπηρεσιών υπολογιστικού νέφος συνιστά αναπαραγωγή του εν λόγω έργου. Πράγματι, η αναφόρτωση (upload) έργου στο υπολογιστικό νέφος συνίσταται στην αποθήκευση αντιγράφου του επίμαχου έργου.
Όσον αφορά την έννοια του «οποιουδήποτε μέσου», το Δικαστήριο τονίζει ότι αυτή αφορά το σύνολο των υποθεμάτων επί των οποίων δύναται να αναπαραχθεί ένα προστατευόμενο έργο, συμπεριλαμβανομένων των διακομιστών που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο του υπολογιστικού νέφους. Συναφώς, δεν αποτελεί κρίσιμο στοιχείο το γεγονός ότι ο διακομιστής ανήκει σε τρίτον. Επομένως, η εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής δύναται να εφαρμόζεται σε αναπαραγωγές οι οποίες πραγματοποιούνται από φυσικό πρόσωπο με τη χρήση συσκευής που ανήκει σε τρίτον. Επιπροσθέτως, ένας από τους σκοπούς της οδηγίας 2001/29 συνίσταται στην αποτροπή του ενδεχομένου η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας εντός της Ένωσης να ξεπεραστεί ή να καταστεί παρωχημένη λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Ο σκοπός αυτός θα διακυβευόταν εάν οι εξαιρέσεις και οι περιορισμοί της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας ερμηνεύονταν κατά τρόπο ώστε να αποκλείουν τα ψηφιακά μέσα και τις υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους.
Κατά συνέπεια, η έννοια «οποιουδήποτε μέσου» καλύπτει διακομιστή εντός του οποίου τίθεται στη διάθεση του χρήστη χώρος αποθήκευσης από τον πάροχο υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους.
Δεύτερον, το Δικαστήριο αποφαίνεται επί της επιβολής στους παρόχους υπηρεσιών αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος της υποχρεώσεως καταβολής δίκαιης αποζημιώσεως και κρίνει, κατ’ ουσίαν, ότι στο παρόν στάδιο εξέλιξης του δικαίου της Ένωσης η θέσπιση τέτοιας υποχρεώσεως εμπίπτει στο ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως που αναγνωρίζεται στον εθνικό νομοθέτη για να προσδιορίσει τα διάφορα στοιχεία του συστήματος δίκαιης αποζημιώσεως.
Συναφώς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη που θέτουν σε εφαρμογή την εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής υποχρεούνται να προβλέψουν ένα σύστημα δίκαιης αποζημιώσεως με σκοπό την αποζημίωση των δικαιούχων.
Όσον αφορά τον υπόχρεο καταβολής της δίκαιης αποζημίωσης, υπεύθυνο για τη χρηματοδότηση της αποζημιώσεως είναι καταρχήν το πρόσωπο το οποίο πραγματοποιεί την ιδιωτική αντιγραφή, ήτοι ο χρήστης των υπηρεσιών αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος.
Εντούτοις, στην περίπτωση που υπάρχουν πρακτικές δυσχέρειες εντοπισμού των τελικών χρηστών, τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλουν τέλος για την ιδιωτική αντιγραφή στον παραγωγό ή στον εισαγωγέα των διακομιστών, μέσω των οποίων προσφέρονται υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους σε ιδιώτες. Το εν λόγω τέλος μετακυλίεται οικονομικά στον αγοραστή τέτοιων διακομιστών και τελικά βαρύνει τον ιδιώτη που χρησιμοποιεί τον εν λόγω εξοπλισμό ή εκείνον στον οποίον παρέχεται υπηρεσία αναπαραγωγής.
Κατά τον καθορισμό του τέλους ιδιωτικής αντιγραφής, τα κράτη μέλη δύνανται να λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι ορισμένες συσκευές και ορισμένα υποθέματα δύνανται να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση ιδιωτικών αντιγράφων στο πλαίσιο του υπολογιστικού νέφους.
Ωστόσο, τα οικεία κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι η επίμαχη αποζημίωση, καθόσον επιβάλλεται σε πλείονες συσκευές και πλείονα υποθέματα στο πλαίσιο της ενιαίας διαδικασίας ιδιωτικής αντιγραφής, δεν υπερβαίνει τη δυνητική ζημία των δικαιούχων.
Κατά συνέπεια, η οδηγία 2001/29 δεν αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση η οποία δεν επιβάλλει στους παρόχους υπηρεσιών αποθήκευσης στο υπολογιστικό νέφος την υποχρέωση καταβολής δίκαιης αποζημιώσεως, εφόσον η ρύθμιση αυτή προβλέπει την καταβολή δίκαιης αποζημιώσεως με άλλον τρόπο.
Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
- 1.Austro-Mechana Gesellschaft zur Wahrnehmung mechanisch-musikalischer Urheberrechte Gesellschaft mbH.
- 2.Η εξαίρεση περί ιδιωτικής αντιγραφής αποτελεί εξαίρεση από το αποκλειστικό δικαίωμα των δημιουργών να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν την αναπαραγωγή των έργων τους. Αφορά τις αναπαραγωγές σε οποιοδήποτε μέσο που πραγματοποιούνται από φυσικό πρόσωπο για ιδιωτική χρήση και για μη άμεσους ή έμμεσους εμπορικούς σκοπούς.
- 3.Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν τέτοια εξαίρεση δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (ΕΕ 2001, L 167, σ. 10). Στην περίπτωση αυτή, τα οικεία κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δικαιούχοι λαμβάνουν δίκαιη αποζημίωση.
- 4.Άρθρο 5, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 2001/29.
