Το βασικό σενάριο, πλέον, είναι πως οι σημερινές τιμές ενέργειας και δη του φυσικού αερίου θα παραμείνουν για όλο το 2022 σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα
Αντιμέτωπες με απρόβλεπτες συνέπειες βρίσκονται οι οικονομίες στην Ελλάδα και την Ευρώπη, καθώς όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η επιβράδυνση του ΑΕΠ και ο υψηλός πληθωρισμός λόγω του πολέμου στην Ουκρανία θα στοιχίσουν ακριβά στους οικογενειακούς αλλά και στον κρατικό προϋπολογισμό.
Μείωση του ρυθμού ανάπτυξης κατά δύο μονάδες σε ένα δυσμενές σενάριο σημαίνει απώλειες 3,6 δισ. ευρώ, ενώ η αύξηση των τιμών της ενέργειας, αλλά και άλλων προϊόντων, και η διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα θα οδηγήσουν σε πληθωρισμό που θα παγιωθεί σε υψηλά επίπεδα για αρκετούς μήνες.
Μπορεί η οικονομία να ανέκαμψε δυναμικά το 2021 τρέχοντας με ρυθμό ανάπτυξης 8,3%, αλλά πλέον διαμορφώνεται ένα εφιαλτικό σκηνικό, γεμάτο προκλήσεις και ανατροπές.
Ενας νέος, χειρότερος γύρος ενεργειακής κρίσης φαίνεται να ανοίγει, και αποτελεί πραγματική βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας. To φυσικό αέριο χθες κατέγραψε ένα νέο εκρηκτικό ρεκόρ φτάνοντας στα 209 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ οι προβλέψεις είναι ότι οι καιρικές συνθήκες που θα επικρατούν την προσεχή εβδομάδα αναμένεται να οδηγήσουν ψηλά τις τιμές χονδρικής στον ηλεκτρισμό. Οι πιέσεις για επιβολή κυρώσεων και στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας δυναμιτίζουν περαιτέρω τις τιμές και διαμορφώνουν μια κατάσταση που ουδείς γνωρίζει πώς μπορεί να εξελιχθεί.
«Η εικόνα κάθε ημέρα είναι και δυσμενέστερη από την προηγούμενη», ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μιλώντας στο Οpen, προσθέτοντας ότι «υπάρχει μεγάλη ανησυχία και αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο».
Επίδομα στα νοικοκυριά
Σε αυτές τις συνθήκες, δημιουργούνται επιπλέον ανάγκες στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών αλλά και συμμετοχής του κρατικού προϋπολογισμού στις ενισχύσεις των λογαριασμών ρεύματος και αερίου, παρεμβάσεις που είναι σαφές ότι θα επιβαρύνουν και το έλλειμμα της χώρας.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης καλείται να βρει δημοσιονομικό χώρο τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ προκειμένου να καταβάλει ένα επίδομα της τάξης των 200 ευρώ σε περίπου ένα εκατομμύριο δικαιούχους. Οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν περί τα τέλη Μαρτίου, όταν θα υπάρχει πιο καθαρή εικόνα για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και τον δημοσιονομικό χώρο.
Βασικός προσανατολισμός είναι να επαναληφθεί η λογική του επιδόματος των 250 ευρώ που δόθηκε πριν από τα Χριστούγεννα σε ευπαθείς ομάδες, με την προϋπόθεση τότε το ατομικό φορολογητέο τους εισόδημα να μην υπερβαίνει τα 7.200 ευρώ και το σύνολο της αξίας της ακίνητης περιουσίας τους να μην ξεπερνά τα 200.000 ευρώ. Προτεραιότητα θα έχουν οι χαμηλοσυνταξιούχοι και οι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης.
Σε ένα δυσμενές σενάριο που οι υψηλές τιμές της ενέργειας διατηρηθούν για ολόκληρο το β’ εξάμηνο, ο προϋπολογισμός θα χρειαστεί ποσό που μπορεί να ξεπεράσει και τα 2 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, «το κρίσιμο σημείο είναι πώς θα εξελιχθεί η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2022 και ποια θα είναι η εξέλιξη στον πόλεμο για να προσδιορίσουμε ακριβώς το διαθέσιμο ύψος και το πού θα γίνουν εκταμιεύσεις πόρων».
Οι εκτιμήσεις στο οικονομικό επιτελείο για τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης έχουν αλλάξει. Στην αρχική εκτίμηση που ήταν πως οι τιμές θα πέσουν το 2ο τρίμηνο του 2022 και μετά θα διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα για ολόκληρο το έτος, με αποτέλεσμα την εξάντληση των πόρων των δημοπρασιών το 3ο τρίμηνο, πλέον το βασικό σενάριο είναι πως οι σημερινές τιμές ενέργειας και δη του φυσικού αερίου θα παραμείνουν για όλο το 2022 σε αυτά τα επίπεδα.
Αυτό σημαίνει πως ο κρατικός προϋπολογισμός θα πρέπει να δώσει πολύ περισσότερα χρήματα για να καλύψει τις επιδοτήσεις. «Χρειάζονται ευρωπαϊκές λύσεις για το πρόβλημα», υπογράμμισε ο υπουργός Οικονομικών, εκφράζοντας την αισιοδοξία ότι θα εξαιρεθούν οι αμυντικές δαπάνες από τους δημοσιονομικούς κανόνες για το έλλειμμα και το χρέος.
Χρ. Σταϊκούρας στο OPEN: Στα ύψη όλο το χρόνο το φυσικό αέριο
Παγίωση της τιμής του φυσικού αερίου σε «εμπόλεμες» τιμές – ρεκόρ μέχρι και τα τέλη του 2022, σημαντική αύξηση πάνω από μια ποσοστιαία μονάδα του μέσου ετήσιου πληθωρισμού στην Ευρωζώνη με αποτέλεσμα να φτάσει στο 5% και επιβράδυνση της ανάπτυξης είναι τα σενάρια με τα οποία πλέον δουλεύει το οικονομικό επιτελείο μετά την ένοπλη σύρραξη στην Ουκρανία.
Αυτά αποκάλυψε ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, μιλώντας χτες βράδυ στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του OPEN. Αναφερόμενος επίσης στο μείζον θέμα της ακρίβειας και τις πρόνοιες που θα λάβει η κυβέρνηση για την στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων. «Οι τιμές φαίνονταν ότι θα πέσουν και θα παραμείνουν χαμηλότερα στο δεύτερο 6μηνο του έτους. Σήμερα το βασικό σενάριο είναι ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα μείνει στα επίπεδα αυτών των ημερών για όλη τη χρονιά», είπε ο κ. Σταϊκούρας.
Στην φαρέτρα του οικονομικού επιτελείου βρίσκονται 6 μέτρα για την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων του πολέμου, τα οποία κινούνται στο πεδίο της μείωσης της φορολογίας, στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των ευάλωτων νοικοκυριών μέσω της «επιταγής ακρίβειας» αλλά και στη «γενναία αλλά ρεαλιστική αύξηση», όπως χαρακτηριστικά είπε, του κατώτατου μισθού.
Δυσοίωνες προβλέψεις
«Κάθε μέρα είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύ μεγάλη αβεβαιότητα και ανησυχία και προφανώς θα υπάρξουν δυσμενείς συνέπειες και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα», σημείωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών.
Ο υπουργός Οικονομικών δεν έδωσε λεπτομέρειες για το ποσό και τα κριτήρια για την «επιταγή ακρίβειας», σημειώνοντας ότι αυτό θα αποφασιστεί μέσα στο Μάρτιο και αφού φανεί η εκτέλεση του προϋπολογισμού στο μέτωπο των εσόδων αλλά και ο ακριβής δημοσιονομικός χώρος που προκύπτει, δεδομένης και της μείωσης του ΕΝΦΙΑ που έχει ήδη εξαγγελθεί.
«Σε πόλεμο είμαστε. Δεν έχουμε όλα τα δεδομένα και δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση», είπε ο υπουργός Οικονομικών δίνοντας τα «κανάλια» μέσω των οποίων ο πόλεμος θα επηρεάσει την Ευρώπη και την χώρα μας:
- Εμπόριο: «Κάποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο και άλλες λιγότερο». Το βασικό πρόβλημα, όπως είπε ο κ. Σταϊκούρας είναι τα σιτηρά, το κόστος των οποίων αυξάνεται σημαντικά, καθώς Ουκρανία και Ρουμανία παράγουν το 1/3 της παγκόσμιας ζήτησης
- Αβεβαιότητα, που αυξάνει το κόστος δανεισμού, πολύ περισσότερο της Ελλάδας επειδή δεν είναι σε επενδυτικά βαθμίδα
- Πληθωρισμός και επιβράδυνση της ανάπτυξης με βασική πηγή αύξησης του πληθωρισμού το κόστος της ενέργειας. «Κάθε 10% αύξηση της τιμής της ενέργειας αυξάνει 0,2% τον πληθωρισμό», εξήγησε ο κ. Σταϊκούρας προσθέτοντας πως «τις τελευταίες 10 ημέρες το φυσικό αέριο έχει αυξηθεί 100%».
- Δυσμενείς επιπτώσεις στον τουρισμό.
Ο υπουργός Οικονομικών έκανε λόγο για επιπλέον επιβάρυνση «με τα σημερινά δεδομένα» του πληθωρισμού κατά 1 με 1,5 ποσοστιαία μονάδα, με αποτέλεσμα ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη να αυξηθεί όχι 3,5% όπως είχε εκτιμηθεί στις χειμερινές οικονομικές προβλέψεις αλλά πάνω από 5%, πυροδοτώντας δυσμενείς εξελίξεις στο μέτωπο της ανάπτυξης.
Σε όλες αυτές τις πηγές δυσμενών οικονομικών εξελίξεων πρέπει να προσθέσει κανείς και το δημοσιονομικό κόστος που θα απαιτηθεί για να στηριχτούν οι Ουκρανοί πρόσφυγες. Ήδη η Ε.Ε. αποφάσισε την εκταμίευση μιας πρώτης βοήθειας προς την Ουκρανία ύψους 1,2 δις. ευρώ.
Στο επικίνδυνο αυτό κοκτέιλ, όπως τελικά διαμορφώνεται θα πρέπει να προσθέσει κανείς τις αμυντικές δαπάνες αλλά και τις δαπάνες για τα μέτρα στήριξης νοικοκυριών κι επιχειρήσεων.
Ο Υπουργός Οικονομικών ανέφερε πως στο τραπέζι της κυβέρνησης βρίσκονται έξι μέτρα για την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων του πολέμου και όσων αυτός προκαλεί στην ελληνική οικονομία, αν και παραδέχτηκε πως ακόμη δεν είναι όλα τα δεδομένα στο τραπέζι και πως «χρειαζόμαστε καθαρότερο διάδρομο για το πως εξελίσσεται». Ειδικότερα:
- Θα συνεχιστεί η επιδότηση λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου καλύπτοντας τμήμα των αυξήσεων. Οι προπολεμικές εκτιμήσεις ανέφεραν πως οι τιμές θα έπεφταν και θα παρέμεναν χαμηλότερα (αν και πολύ υψηλά συγκριτικά με πέρσι) στο δεύτερο 6μηνο του έτους. «Με αυτό το σενάριο οι επιδοτήσεις θα απαιτούσαν πλήρη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβαση, ενώ θα χρειαζόταν και πόροι από τον προϋπολογισμό πάνω από 500 εκ. Σήμερα το βασικό σενάριο είναι ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα μείνει στα επίπεδα αυτών των ημερών για όλη τη χρονιά και συνεπώς θα απαιτηθεί πολύ μεγαλύτερη επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Θα συνεχίσουμε να επιδοτούμε και θα το βλέπουμε κάθε μήνα».
- Βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος του πολίτη. Ο ΥΠΟΙΚ αναφέρθηκε στην εξαγγελθείσα νέα μείωση κατά 350 εκ. ευρώ του ΕΝΦΙΑ η οποία είναι μόνιμη και σωρευτικά φτάνει στο ένα 1 δισ. ευρώ.
- Γενναία αλλά και ρεαλιστική αύξηση του κατώτατου μισθού
- Στοχευμένες ενέργειες προς ευάλωτα νοικοκυριά ανάλογα με τα δημοσιονομικά. Ο ΥΠΟΙΚ απέφυγε να δώσει λεπτομέρειες για τους δικαιούχους και το ποσό της επιταγής ακρίβειας. «Είναι νωρίς ακόμη. Πρώτα μετράμε και μετά. Προς το τέλος του μήνα θα έχουμε εικόνα», είπε ο ίδιος.
- Ριζικές αποφάσεις από την Ευρώπη τις επόμενες εβδομάδες για τον μηχανισμό που θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να βοηθήσουν νοικοκυριά κι επιχειρήσεις
- Εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες
Ο κ. Σταϊκούρας υπογράμμισε ότι η ΕΕ πρέπει άμεσα να λάβει δραστικά μέτρα ώστε να στηρίξει πανευρωπαϊκά τους προϋπολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων και όχι μόνο στο κομμάτι του ενεργειακού κόστους. Επιπλέον, πρόσθεσε ότι πρέπει να δώσει τη δημοσιονομική ευρυχωρία στα κράτη-μέλη για τα μέτρα στήριξης.
Ο υπουργός Οικονομικών, πάντως, επισήμανε ότι τα όποια μέτρα είναι αδύνατον να καλύψουν στο σύνολό του το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στον προϋπολογισμό τους νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τη γενικευμένη ακρίβεια.
