του Γιώργου Βαϊλάκη από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ
Είναι η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, αλλά και μία μοναδική θρησκευτική γιορτή που περιλαμβάνει όλα τα συναισθήματα: την αγωνία, τον πόνο και τη θλίψη των Παθών και της Σταύρωσης, μαζί με τη συγκίνηση, τη χαρά και την αισιοδοξία που φέρνει η Ανάσταση. Η ιστορία και η εξέλιξη της γιορτής του Πάσχα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον: Η λέξη Πάσχα σημαίνει διάβαση και στα εβραϊκά λέγεται Πεσάχ. Οι Εβραίοι γιορτάζουν το Πάσχα σε ανάμνηση της διάβασης της Ερυθράς Θάλασσας και της απελευθέρωσής τους από τον αιγυπτιακό ζυγό της δουλείας τους. Πάντως, η ιστορία του Πάσχα δεν ξεκινάει ούτε από τους Εβραίους, ούτε από τους Χριστιανούς.
Προηγουμένως, το Πάσχα υπήρξε μία πανάρχαια ειδωλολατρική γιορτή αφιερωμένη στην αναγεννώμενη φύση! Οι πολύ καλοί στην αστρονομία Αιγύπτιοι είχαν επισημάνει ότι την 21η Μαρτίου η μέρα αρχίζει να κυριαρχεί πάνω στο σκότος, κάτι που εκτός από ψυχολογικές συνέπειες, έχει και επιπτώσεις καθαρά πρακτικές: Τα φυτά χρειάζονται φως για να αναπτυχθούν και συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε για άνοιξη πριν την 21η Μαρτίου, που είναι το όριο ανάμεσα στον πένθιμο χειμώνα και τη χαρούμενη άνοιξη. Το Πάσχα, λοιπόν, γιορταζόταν από τους Αιγυπτίους με άλλο περιεχόμενο: ήταν το πέρασμα, η διάβαση του Ηλίου από τον ισημερινό, η εαρινή ισημερία. Και οι Εβραίοι έδωσαν στη δική τους διάβαση το ίδιο όνομα που προϋπήρχε στην Αίγυπτο.
Οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα τους στις 14 του μήνα Νισάν (μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου). Εψηναν ένα αρνί, του οποίου δεν έσπαζαν τα πόδια, έτρωγαν πικρά χόρτα και ψωμί άζυμο. Το άζυμο ψωμί σήμαινε τη βιαστική φυγή τους από την Αίγυπτο, τόσο βιαστική που δεν πρόφταιναν να αφήσουν το ζυμάρι να ζυμωθεί με τους μύκητες που περιείχε το προζύμι, ενώ τα πικρά χόρτα συμβόλιζαν την πικρία της δουλείας στην Αίγυπτο. Αντίστοιχα, για τους χριστιανούς η Σταυρική θυσία και η Ανάσταση του Χριστού θα σήμαινε την διάβαση από τη δουλεία της αμαρτίας στην ελευθερία που χαρίζει ο Χριστός.
Η ονομασία Πάσχα παρέμεινε και στον Χριστιανισμό και την Εκκλησία του Χριστού αλλά με το νέο πνευματικό περιεχόμενο της διάβασης από τη δουλεία του κακού στην Ανάσταση και την ελευθερία που χαρίζει ο Χριστός. Για τους χριστιανούς, αργότερα, το αρνί που θυσίαζαν οι Εβραίοι χωρίς να του σπάσουν τα πόδια συμβόλιζε τον Αμνό του Θεού, τον Χριστό, του οποίου οι στρατιώτες, όταν σταυρώθηκε, δεν έσπασαν τα σκέλη- ερμηνεία συμβολική με προφητικό περιεχόμενο.
Αρχικά, όμως, οι χριστιανοί γιόρταζαν το Πάσχα μαζί με τους Εβραίους, αφού από αυτούς κληρονόμησαν αυτήν την προγενέστερη του Χριστιανισμού γιορτή. Γιόρταζαν, δηλαδή, το Πάσχα την 21η Μαρτίου, κατά την εαρινή ισημερία, που ήταν επίσης η τελευταία μέρα του εβραϊκού Πάσχα.
Ενας τέτοιος συνεορτασμός, όμως, από την πλευρά των χριστιανών ενείχε ένα διπλό δογματικό λάθος: Απ’ τη μία, ταύτιζαν το Πάσχα με την αρχαία ειδωλολατρική γιορτή της εαρινής ισημερίας και απ΄ την άλλη, γιόρταζαν μαζί με τους οπαδούς του Ιουδαϊσμού. Τη λύση σε αυτό το δύσκολο πρόβλημα την έδωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας το 325 μ.Χ. κατά τη Σύνοδο της Νίκαιας: Επρεπε το Πάσχα να μετατραπεί σε κινητή γιορτή, γιατί μόνο αν μετακινούνταν θα ξέφευγε από την ειδωλολατρική και εβραϊκή τροχιά της.
Το Πάσχα, ακολούθως, ορίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία. Αν η πανσέληνος συμπέσει Κυριακή, τότε γιορτάζεται την επόμενη Κυριακή.Μάλιστα, με την αλλαγή του ημερολογίου και την καθιέρωση του Γρηγοριανού, στη Δύση, το 1582, επήλθε μια επιπλέον διαφοροποίηση και ως προς τον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Εκτοτε, η πιο σπουδαία γιορτή της χριστιανοσύνης εορτάζεται ξεχωριστά από άλλα δόγματα, μέσα από εντυπωσιακά ήθη και έθιμα, τα οποία ζωντανεύουν πάντοτε με ξεχωριστή λαμπρότητα και κατάνυξη.
Καλό Πάσχα
