Χιλιάδες υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος, ΦΠΑ, φορολογίας ακινήτων και άλλων φορολογικών αντικειμένων που παραγράφονται οριστικά στις 31/12/2022 έχουν μπει στο στόχαστρο ΑΑΔΕ.
του Γιώργου Παλαιτσάκη
Πρόκειται κυρίως για φορολογικές υποθέσεις που αφορούν το έτος 2016, καθώς το περιθώριο που έχουν οι εν λόγω υπηρεσίες για να ολοκληρώσουν τις προβλεπόμενες διαδικασίες ελέγχων είναι, πλέον, μικρότερο από 8 μήνες.
Η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει φόρους και πρόστιμα επί των υποθέσεων αυτών λήγει μεν τυπικά στις 31 Δεκεμβρίου 2022, όμως η πραγματική ημερομηνία λήξης για το Δημόσιο είναι η 1η Δεκεμβρίου 2022. Κι αυτό διότι αυτή είναι, ουσιαστικά, η τελευταία μέρα στην οποία το Δημόσιο, διά της αρμόδιας φορολογικής αρχής, έχει τη δυνατότητα να κοινοποιήσει προσωρινή πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, δεδομένου ότι, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, πρέπει να δίδεται σε κάθε ελεγχόμενο φορολογούμενο χρονικό περιθώριο 20 ημερών, από τη στιγμή της κοινοποίησης της πράξης αυτής, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει στα ευρήματα των ελεγκτών και να τεκμηριώσει τυχόν σφάλματα εξαιτίας των οποίων τα προς καταβολή ποσά μπορεί να έχουν υπολογιστεί σε αδικαιολόγητα υψηλά επίπεδα.
Στη συνέχεια, η αρμόδια φορολογική αρχή πρέπει να έχει περιθώριο άλλων 10 ημερών περίπου προκειμένου να προλάβει να εξετάσει τις απόψεις των φορολογουμένων κι αν χρειαστεί να αναθεωρήσει τις τελικές διαπιστώσεις του ελέγχου και εν τέλει να προλάβει να εκδώσει και να κοινοποιήσει σε κάθε ελεγχθέντα φορολογούμενο το αργότερο μέχρι την 31η/12/2022 την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου. Το επιπλέον αυτό χρονικό περιθώριο είναι αναγκαίο για τη φορολογική αρχή, δεδομένου ότι με πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (τις υπ’ αριθμόν 616/2020 και 618/2020) έγινε δεκτό ότι η παραγραφή δεν διακόπτεται αν η πράξη προσδιορισμού του φόρου έχει μεν εκδοθεί αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο πριν από τη λήξη της προθεσμίας παραγραφής.
Ουσιαστικά, λοιπόν, μέχρι την 31η/12/2022, η αρμόδια φοροελεγκτική υπηρεσία πρέπει, σε κάθε περίπτωση ελεγχθέντος φορολογουμένου, όχι απλά να έχει εκδώσει αλλά και να έχει κοινοποιήσει αποδεδειγμένα την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου στην οποία τα τελικά ποσά φόρων και προστίμων που θα έχουν καταλογιστεί μπορεί να είναι μικρότερα από αυτά που αναγράφονταν στην προσωρινή πράξη.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του τακτικού ελεγκτικού έργου, που έχει ήδη εκπονήσει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) για το 2022, στο στόχαστρο των φοροελεγκτικών υπηρεσιών βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι ακόλουθες περιπτώσεις υποθέσεων φορολογουμένων που παραγράφονται οριστικά στις 31/12/2022:
1) Υποθέσεις φορολογουμένων που δεν δήλωσαν ή δήλωσαν ανακριβώς αναδρομικά ποσά αποδοχών τα οποία εισέπραξαν μέσα στο 2016, αλλά αφορούν παλαιότερα έτη.
Στους φορολογούμενους που εντοπίζονται αποστέλλονται ειδοποιητήρια για την ηλεκτρονική υποβολή εκπρόθεσμων τροποποιητικών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2016. Όσοι ανταποκρίνονται και υποβάλλουν τις εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις επιβαρύνονται με τα επιπλέον ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης που αναλογούν, καθώς και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής. Όσοι δεν προβαίνουν στην υποβολή εκπρόθεσμων τροποποιητικών δηλώσεων βρίσκονται αντιμέτωποι όχι μόνο με καταλογισμούς των επιπλέον ποσών φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης αλλά και με βαρύτατα πρόστιμα για υποβολή ανακριβών αρχικών δηλώσεων καθώς επίσης και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.
2) Περιπτώσεις φορολογουμένων που δεν ανέγραψαν στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος τις πρόσθετες αποδοχές τους.
3) Υποθέσεις φορολογούμενων που υπέβαλαν μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ, ενώ είχαν δραστηριότητα.
4) Περιπτώσεις φορολογουμένων που δεν δήλωσαν εισοδήματα αλλοδαπής προέλευσης. Ο εντοπισμός των φορολογουμένων αυτών είναι εφικτός κατόπιν διασταύρωσης των εισερχομένων πληροφοριών από αλλοδαπές αρχές μέσω της Διεθνούς Διοικητικής Συνεργασίας, με τις υποβληθείσες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, για το έτος 2016.
5) Υποθέσεις ιδιοκτητών εκμισθούμενων ακινήτων που δεν δήλωσαν εισοδήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις, τα οποία απέκτησαν το 2016.
Ο εντοπισμός των περιπτώσεων αυτών είναι εφικτός με αξιοποίηση στοιχείων και πληροφοριών που έχουν αποσταλεί στη Φορολογική Διοίκηση από όσους διαχειρίζονται ψηφιακές πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων.
6) Υποθέσεις παράνομου πλουτισμού με προσαύξηση περιουσίας, κατόπιν απόκτησης εσόδων και εισοδημάτων προερχόμενων από εγκληματικές δραστηριότητες. Ο εντοπισμός των φορολογικών υποθέσεων με αυξημένες πιθανότητες διαπίστωσης παράνομης προσαύξησης περιουσίας και μεγάλης φοροδιαφυγής γίνεται με τη χρησιμοποίηση ενός ειδικού λογισμικού για την αυτοματοποίηση των διασταυρώσεων δεδομένων μεταξύ τραπεζικών καταθέσεων και δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος.
Το λογισμικό παρέχει τη δυνατότητα στις φοροελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ να προχωρούν στο «σάρωμα» των κινήσεων των τραπεζικών λογαριασμών των φυσικών προσώπων και να ξεχωρίζουν εύκολα τις περιπτώσεις εκείνες όπου τα ποσά των πρωταρχικών καταθέσεων είναι πολύ μεγάλα σε σύγκριση με τα εισοδήματα που έχουν συμπεριλάβει οι φορολογούμενοι αυτοί στις φορολογικές δηλώσεις των ιδίων ετών. Έτσι οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες μπορούν πλέον εύκολα να εντοπίζουν τις κατ’ αρχήν αδικαιολόγητες διαφορές χρηματικών ποσών μεταξύ πρωτογενών καταθέσεων και δηλωθέντων εισοδημάτων.
Ουσιαστικά, με το νέο αυτό λογισμικό, τα στοιχεία από τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών χιλιάδων φυσικών προσώπων με μεγάλα ποσά αναλήψεων και καταθέσεων μέσα στην τελευταία πενταετία μπορούν πλέον να διασταυρώνονται, αυτόματα και με μεγάλη ασφάλεια αξιοπιστίας, με τα ποσά των δηλωθέντων εισοδημάτων τους στα αντίστοιχα έτη, προκειμένου να ξεχωρίζουν οι πλέον ενδιαφέρουσες υποθέσεις και να επιλέγονται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια ανάλυσης κινδύνου για πλήρη έλεγχο.
Άλλες υποθέσεις
Σημειώνεται, εξάλλου, ότι οι διατάξεις των νόμων 2238/1994 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για τις χρήσεις των ετών προ του 2014), 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος για τις χρήσεις από το 2014 και μετά), 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών) και 2859/2000 (Κώδικας ΦΠΑ), όπως ισχύουν αυτή τη στιγμή, προβλέπουν ότι στις 31-12-2022 λήγουν οι προθεσμίες παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για την οριστική επιβολή φόρων και προστίμων όχι μόνο σε υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ του έτους 2016 αλλά και στις ακόλουθες φορολογικές υποθέσεις:
α) Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2013, για τις οποίες υποβλήθηκαν αρχικές εκπρόθεσμες δηλώσεις εντός του 2019. Για τις υποθέσεις αυτές η αρχική 5ετής προθεσμία παραγραφής, η οποία έληγε κανονικά στις 31-12-2019 (5 χρόνια από τη λήξη του έτους 2014 στο οποίο έπρεπε να είχε υποβληθεί η αρχική εμπρόθεσμη δήλωση) παρατάθηκε για 3 ακόμη χρόνια, μέχρι τις 31-12-2022, επειδή οι αρχικές δηλώσεις υποβλήθηκαν στο τελευταίο έτος (στο πέμπτο έτος) της κανονικής 5ετούς περιόδου παραγραφής.
β) Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2011, για τις οποίες, μετά τη λήξη της κανονικής 5ετούς περιόδου παραγραφής, δηλαδή μετά την 31η-12-2017, περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία» από την εξέταση των οποίων διαπιστώθηκε ότι η φορολογητέα ύλη ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που δηλώθηκε και ότι οι υποβληθείσες δηλώσεις ήταν ανακριβείς.
γ) Υποθέσεις ΦΠΑ που αφορούν τη χρήση του έτους 2011 στις οποίες διενεργήθηκε αρχικός φορολογικός έλεγχος εντός της κανονικής πενταετούς προθεσμίας παραγραφής, δηλαδή μέχρι 31-12-2017, αλλά, μετά την ημερομηνία αυτή, περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία», από την εξέταση των οποίων διαπιστώθηκε ότι η φορολογητέα ύλη ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που δηλώθηκε και ότι οι υποβληθείσες δηλώσεις ήταν ανακριβείς.
Επιπλέον έλεγχοι
Πέραν των φορολογικών υποθέσεων που παραγράφονται μετά τις 31-12-2022, οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες, ακολουθώντας πρόσφατες οδηγίες που έλαβαν από τη διοίκηση της ΑΑΔΕ, επικεντρώνουν το έργο τους και στις ακόλουθες περιπτώσεις:
* Υποθέσεις φυσικών και νομικών προσώπων που δεν υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2016. Η ΑΑΔΕ αποστέλλει σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που δεν υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2016 «πράξεις εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου», με τις οποίες καλεί τους φορολογούμενους αυτούς να πληρώσουν ποσά φόρου εισοδήματος, ειδική εισφοράς αλληλεγγύης, τέλους επιτηδεύματος και φόρου πολυτελούς διαβίωσης υπολογισμένα κατ’ εκτίμηση από τις αρμόδιες φορολογικές υπηρεσίες.
Τα ειδοποιητήρια πληρωμής εκτιμώμενου φόρου στέλνονται ομαδικά στους συγκεκριμένους φορολογούμενους. Η ΑΑΔΕ εφαρμόζει για μια ακόμη χρονιά το άρθρο 33 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών το οποίο προβλέπει ότι: «Σε περιπτώσεις που ο φορολογούμενος, παρά την υποχρέωσή του να υποβάλει φορολογική δήλωση σύμφωνα με τις διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας, δεν υποβάλει φορολογική δήλωση, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να εκδώσει πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου ορίζοντας τη φορολογητέα ύλη, με βάση κάθε στοιχείο και πληροφορία που έχει στη διάθεσή της και αφορούν ιδίως το επίπεδο διαβίωσής του, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητάς του ή ομοειδείς επιχειρηματικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες… Εάν, μετά την έκδοση της πράξης αυτής, ο φορολογούμενος υποβάλλει φορολογική δήλωση, η πράξη αυτή παύει να ισχύει αυτοδικαίως».
Οι φορολογούμενοι που είναι αποδέκτες των «πράξεων εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου» έχουν τις ακόλουθες δύο εναλλακτικές επιλογές:
α) είτε να πληρώσουν εφάπαξ, εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση των «πράξεων εκτιμώμενου προσδιορισμού», τα αναγραφόμενα σ’ αυτές ποσά,
β) είτε να υποβάλουν εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση των πράξεων εκπρόθεσμες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για το έτος 2016, προκειμένου με βάση τις δηλώσεις αυτές να εκδοθούν κανονικά εκκαθαριστικά (πράξεις διοικητικού προσδιορισμού) φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2016 στα οποία τα ποσά που θα βεβαιωθούν σε βάρος τους θα είναι προσαυξημένα με τα προβλεπόμενα ποσά προστίμων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής. Η υποβολή των εκπρόθεσμων αυτών δηλώσεων πρέπει να γίνει μαζί με τα συνοδευτικά έγγραφα με ψηφιακή απεικόνιση (scan) μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στον προϊστάμενο της αρμόδιας ΔΟΥ ή με φυσικό φάκελο ταχυδρομικά, είτε με συστημένη επιστολή είτε με υπηρεσία ταχυμεταφοράς. Είναι, επίσης, δυνατή η κατάθεσή των δηλώσεων αυτών και στα γραφεία πρωτοκόλλου των αρμοδίων ΔΟΥ.
* Νομικά πρόσωπα που δεν υπέβαλαν δηλώσεις στοιχείων ακινήτων (Ε9) έτους 2017 και απέφυγαν να καταβάλουν τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) νομικών προσώπων του έτους αυτού. Η ΑΑΔΕ προγραμματίζει να αποστείλει και σε εταιρείες και λοιπές νομικές οντότητες που δεν υπέβαλαν δηλώσεις Ε9 για το 2017 «πράξεις εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου», με τις οποίες θα τις καλεί να πληρώσουν ποσά ΕΝΦΙΑ για το 2017 υπολογισμένα κατ’ εκτίμηση από τις αρμόδιες φορολογικές υπηρεσίες. Και στην περίπτωση αυτή θα ισχύσουν οι προθεσμίες και οι διαδικασίες που περιγράψαμε παραπάνω για τον φόρο εισοδήματος του 2016.
Με μια ματιά
* Υποθέσεις φορολογουμένων που δεν δήλωσαν ή δήλωσαν ανακριβώς αναδρομικά ποσά αποδοχών τα οποία εισέπραξαν μέσα στο 2016, αλλά αφορούν παλαιότερα έτη.
*Περιπτώσεις φορολογουμένων που δεν ανέγραψαν στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος τις πρόσθετες αποδοχές τους.
* Υποθέσεις φορολογούμενων που υπέβαλαν μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ, ενώ είχαν δραστηριότητα.
* Περιπτώσεις φορολογουμένων που δεν δήλωσαν εισοδήματα αλλοδαπής προέλευσης.
*Υποθέσεις ιδιοκτητών εκμισθούμενων ακινήτων που δεν δήλωσαν εισοδήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις.
*Υποθέσεις παράνομου πλουτισμού με προσαύξηση περιουσίας, κατόπιν απόκτησης εσόδων και εισοδημάτων προερχόμενων από εγκληματικές δραστηριότητες.
* Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν τη χρήση του έτους 2013, για τις οποίες υποβλήθηκαν αρχικές εκπρόθεσμες δηλώσεις εντός του 2019.
* Υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν στη χρήση του έτους 2011, για τις οποίες, μετά τη λήξη της κανονικής 5ετούς περιόδου παραγραφής, περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία».
* Υποθέσεις ΦΠΑ που αφορούν τη χρήση του έτους 2011 στις οποίες διενεργήθηκε αρχικός φορολογικός έλεγχος εντός της κανονικής πενταετούς προθεσμίας παραγραφής και περιήλθαν σε γνώση των αρμοδίων φορολογικών αρχών «συμπληρωματικά στοιχεία».
* Υποθέσεις φυσικών και νομικών προσώπων που δεν υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2016.
* Νομικά πρόσωπα που δεν υπέβαλαν δηλώσεις στοιχείων ακινήτων (Ε9) έτους 2017 και απέφυγαν να καταβάλουν τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) νομικών προσώπων του έτους αυτού.
