Τις οικονομίες 12-14 χρόνων δουλειάς χρειάζεται ο μέσος Ελληνας για να αγοράσει ένα σπίτι 100 τ.μ. Η Ελλάδα ξεπερνά σε δυσκολία απόκτησης κατοικίας όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μαζί με την Ιρλανδία, όπου χρειάζονται ακόμα περισσότερα χρόνια εργασίας και αποταμίευσης.
Αν και στο μεγαλύτερο μέρος της Ε.Ε. απαιτείται «μισή προσπάθεια» (6-8 έτη), το θέμα της δυσκολίας απόκτησης στέγης των νοικοκυριών έφτασε να απασχολεί τους υπουργούς Οικονομικών και μπήκε στην ατζέντα του Eurogroup. Πρώτη φορά ίσως εξετάζεται συνολικά το πρόβλημα, όχι μόνο ως κίνδυνος «φούσκας» στην οικονομία ή πόσο κοστίζει η αγορά κατοικίας εν συγκρίσει με τα ενοίκια, αλλά και με βάση το πόσα χρόνια (ή και «πόσες ζωές») χρειάζεται να δουλεύει κάποιος με τους τρέχοντες μισθούς για να αποκτήσει σπίτι.
Αναζητείται πλέον έτσι πανευρωπαϊκά λύση, αφού παράλληλα με όλα τα ζητήματα της πανδημίας ή του πολέμου και της λιτότητας η συζήτηση για την αντιμετώπιση της ακρίβειας στην απόκτηση στέγης τώρα ξεκινά. Παρά την πολεμική ατμόσφαιρα στην Ευρώπη, ήδη επιχειρήθηκε μια πρώτη καταγραφή και προσέγγιση της στεγαστικής πραγματικότητος για κάθε χώρα. Οι υπουργοί Οικονομικών πήραν στα χέρια τους τον χάρτη της Ευρώπης, με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η Κομισιόν και τα οποία δημοσιεύει το «business stories».
Ο χάρτης δείχνει ότι μόνο δύο χώρες στην Ε.Ε. είναι «βαμμένες» εξ ολοκλήρου με μελανά χρώματα: η Ιρλανδία και η Ελλάδα, επειδή η απόκτηση στέγης 100 τ.μ. απαιτεί εισοδήματα πάνω από 12 χρόνων δουλειάς. Μόνο κάποιες μεμονωμένες περιοχές ή ζώνες στην Ευρώπη εμφανίζουν ανάλογη εικόνα (π.χ. Κορσική), αλλά σε καμία άλλη χώρα, ούτε καν στις πρώην ανατολικές, δεν χρειάζονται συνολικά πάνω από 10 χρόνια δουλειάς οι πολίτες για να αγοράσουν σπίτι.
Σχέδιο για να πέσουν οι τιμές
Η Ελλάδα εμφανίζει και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, της τάξης του 70%. Μεγαλύτερα ποσοστά, άνω και του 80%, εμφανίζουν χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Πολωνία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σλοβακία, Ουγγαρία κ.λπ.).
«Οι δηλώσεις ακινήτων Ε9 στην Ελλάδα ξεπερνούν και τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος Ε1», λένε στο υπουργείο Οικονομικών (8,8 εκατομμύρια Ε9, έναντι 6,5 εκατομμυρίων Ε1).
Παραδέχονται όμως ότι αυτό δεν σημαίνει πως τα νοικοκυριά καλύπτουν τις στεγαστικές ανάγκες τους. Κάτι που φαίνεται και από το ότι, αν και οι τιμές αγοράς ακινήτων κινούνται στα ύψη, η οικοδομική δραστηριότητα το 2021 σημείωσε άλμα 45% σε ένα χρόνο (!) με τάσεις για περαιτέρω αύξηση στην κατασκευή νέων κτιρίων το 2022.
Καθώς το Eurogroup συζητά πώς θα γίνει πιο προσιτή η απόκτηση στέγης για τους Ευρωπαίους, στη χώρα μας το οικονομικό επιτελείο καταστρώνει νέα στεγαστική πολιτική με έμφαση στα νέα ζευγάρια, αξιοποιώντας καινοτόμα εργαλεία και δυνατότητες.
Για να πέσουν όμως βραχυπρόθεσμα (μέσα στα επόμενα 3-4 χρόνια) οι τιμές στη χώρα μας, στην κυβέρνηση θεωρούν ότι πρέπει να αυξηθεί η προσφορά ακινήτων. Για να συμβεί αυτό θα αναληφθούν πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα, με αξιοποίηση κρατικών ακινήτων, με κίνητρα ανακαίνισης, και προσφορά πολεοδομημένης γης στο μέλλον.
Συγκεκριμένα, όπως εκτιμούν, στην Ελλάδα καταγράφονται τουλάχιστον πέντε πηγές αδιάθετων ακινήτων που δεν αξιοποιούνται και θα μπορούσαν να αυξήσουν πολύ σύντομα την προσφορά τους.
Τομείς που στην κυβέρνηση θεωρούν ότι μπορούν να υποδεχθούν μεγάλες επενδύσεις σε πρώτη φάση είναι οι εξής:
■ Εγκαταλελειμμένα λόγω κρίσης ακίνητα, πολυκατοικίες και γειτονιές ολόκληρες, στα αστικά κέντρα και την Περιφέρεια: πολλά κτίσματα λόγω της υπερδεκαετούς κρίσης δεν έχουν ανακαινιστεί ή μένουν κλειστά εκτός αγοράς.
■ «Κλειστά εξοχικά που», όπως λένε αρμόδια στελέχη, «ανήκουν σε μιαν άλλη εποχή και σε ένα άλλο επίπεδο ζωής, αλλά μένουν παρατημένα και ρημάζουν αναξιοποίητα».
■ «Παγιδευμένα» σε χρέη, funds και κόκκινα δάνεια ακίνητα. Υπολογίζονται σε πάνω από 100.000 τα κενά ακίνητα που μένουν εκτός αγοράς και δεν έχουν βγει σε πλειστηριασμό. Χιλιάδες δεύτερες, τρίτες ή και τέταρτες κατοικίες (όχι κύριες) αποτελούν τον κύριο όγκο των κατεσχεμένων ακινήτων που λιμνάζουν. Για όλα αυτά ούτε κοινόχρηστα δεν πληρώνονται και έτσι πολυκατοικίες και γειτονιές ερειπώνουν.
■ Χιλιάδες αναξιοποίητα ακίνητα του Δημοσίου, οργανισμών και ιδρυμάτων κ.λπ. ή και εκατοντάδων άλλων που -σε πολλές περιπτώσεις- οι φορείς αυτοί δεν έχουν καταγράψει καν την ιδιοκτησία ή την αποδοχή!
■ Νέες οικοδομές που ήδη ανεγείρονται, παρότι εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες απουσιάζουν ο νέος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, εντάξεις ή επεκτάσεις σχεδίων πόλεως κ.λπ.
