Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκθέσει την ευπάθεια της ενεργειακής βιομηχανίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά η αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου φαίνεται όλο και πιο επικίνδυνη για τους προμηθευτές και τους καταναλωτές για λόγους που βρίσκονται πιο κοντά στην πατρίδα, σύμφωνα με το Bloomberg.
Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας “κρέμονται” για δισεκατομμύρια λίρες απλήρωτων λογαριασμών μετά την εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς τα νοικοκυριά που ήδη παλεύουν με το κόστος ζωής χρεώνονται. Γίνεται επίσης σαφές ότι αυτό που πληρώνουν οι άνθρωποι είναι απίθανο να μειωθεί ακόμη και αν μειωθούν οι τιμές χονδρικής, λόγω του κόστους που συνδέεται με τη διάσωση των πελατών περισσότερων από δύο δωδεκάδων μικρότερων προμηθευτών που απέτυχαν όταν οι τιμές εκτινάχθηκαν πέρυσι.
Είναι πολύ νωρίς για να τεθεί ένα συνολικό ποσό για το τι χρωστούν οι πελάτες, αλλά η εικόνα είναι ζοφερή με βάση τις πρόσφατες εκτιμήσεις. Εταιρείες όπως η Scottish Power της Iberdrola SA προειδοποιούν ότι η αγορά δεν είναι πλέον βιώσιμη.
Τα χρήματα που οφείλουν οι πελάτες της EON SE αναμένεται να αυξηθούν κατά 50% σε 2,4 δισεκατομμύρια λίρες (3 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το τέλος του έτους, δήλωσε ο Michael Lewis, ο οποίος διευθύνει τη βρετανική επιχείρηση της γερμανικής εταιρείας, σε κοινοβουλευτική επιτροπή τον περασμένο μήνα. Η Centrica, ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Βρετανίας, λέει εν τω μεταξύ ότι το 10% των 7,2 εκατομμυρίων πελατών της έχει ήδη καθυστερήσει τις πληρωμές.
Το ζήτημα, λένε οι εταιρείες και οι αναλυτές ενέργειας, είναι ότι η δομή της αγοράς ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου σημαίνει ότι έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο, την ώρα που η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποιεί για ύφεση και διψήφιο πληθωρισμό. Οι προμηθευτές χρεώνουν περισσότερα ενώ τα νοικοκυριά έχουν λιγότερη δυνατότητα πληρωμής λόγω της συμπίεσης των εισοδημάτων που οφείλεται στα τρόφιμα, στην αύξηση του φόρου μισθωτών υπηρεσιών και τώρα στην αύξηση των επιτοκίων.
“Ξημερώνει σιγά σιγά ότι η κρίση του κόστους ζωής δεν πρόκειται να περάσει”, δήλωσε ο Ντίτερ Χελμ, καθηγητής οικονομικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης για την ενεργειακή πολιτική. “Και ότι από όλους τους λογαριασμούς που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, οι λογαριασμοί ενέργειας είναι αυτοί που πραγματικά ξεχωρίζουν”.
Το ανώτατο όριο των τιμών ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, που αρχικά είχε σχεδιαστεί για να προστατεύει τους καταναλωτές από απότομες αυξήσεις, εκτινάχθηκε κατά 54% σε επίπεδο ρεκόρ την 1η Απριλίου, επηρεάζοντας 22 εκατομμύρια ανθρώπους. Προβλέπεται ότι θα εκτοξευθεί και πάλι κατά την επόμενη προσαρμογή τον Οκτώβριο. Αυτό θα μπορούσε να θέσει το 40% του πληθυσμού σε συνθήκες φτώχειας από τα καύσιμα και πιθανότατα να οδηγήσει σε περισσότερους απλήρωτους λογαριασμούς, σύμφωνα με τις εταιρείες προμήθειας.
Ενώ ορισμένοι πολιτικοί ζητούν να επιβληθεί φόρος στις εταιρείες για την επιδότηση των καταναλωτών, ο κλάδος λέει ότι δεν έχει πλέον το οικονομικό μαξιλάρι που είχε κάποτε. Τα περιθώρια κέρδους για την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στα νοικοκυριά είναι κατά μέσο όρο αρνητικά από το 2019, καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών και το ανώτατο όριο τιμών κράτησαν ένα όριο στο πόσο θα μπορούσαν να χρεώνουν, σύμφωνα με έκθεση της Oxera Consulting LLP.
Η Scottish Power κατέγραψε ζημία περίπου 250 εκατομμυρίων λιρών από την πώληση ενέργειας σε νοικοκυριά πέρυσι. Η EDF Energy δήλωσε ότι έχασε επίσης χρήματα. Η British Gas της Centrica παρουσίασε μια πιο μικτή εικόνα, χάνοντας από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά κερδίζοντας 222 εκατομμύρια λίρες από την προμήθεια φυσικού αερίου.
“Το πρόβλημα θα γίνει πιο σοβαρό και για τους προμηθευτές δεν είναι πλέον μια επιχείρηση με υψηλό περιθώριο κέρδους, οπότε η αύξηση των επισφαλών απαιτήσεων θα μπορούσε να είναι αρκετά επιζήμια”, δήλωσε ο Josh Buckland, εταίρος της Flint Global και πρώην κυβερνητικός σύμβουλος για θέματα ενέργειας. “Δεν υπάρχει άμεση γρήγορη λύση”.
Η Τράπεζα της Αγγλίας υποθέτει ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές μετά το μεγαλύτερο σοκ από την κρίση της δεκαετίας του 1970. Αυτό θα συνεχίσει να οδηγεί τον πληθωρισμό, να περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη και να πλήττει τα νοικοκυριά για χρόνια.
Το ανώτατο όριο τιμών προστατεύει τα νοικοκυριά που δεν έχουν ορισμένο τιμολόγιο από το να μπουν στην πιο ακριβή συμφωνία. Το επίπεδο αναπροσαρμόζεται δύο φορές ετησίως με βάση τις τιμές των προηγούμενων έξι μηνών. Εμποδίζει τις εταιρείες να πρέπει να απορροφούν επ’ αόριστον το υψηλότερο κόστος χονδρικής, αλλά αναβάλλει το πόσο γρήγορα μπορούν να μετακυλήσουν τις χαμηλότερες τιμές – ουσιαστικά απλώς αναβάλλει την ημέρα του λογαριασμού.
Ο υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ παρουσίασε μια δέσμη μέτρων ύψους 9 δισεκατομμυρίων λιρών που περιλαμβάνει μια προκαταβολική έκπτωση 200 λιρών στην ενέργεια από τον Οκτώβριο για τα νοικοκυριά. Ενώ δήλωσε ότι είναι πιθανό η κυβέρνηση να αυξήσει την ενίσχυση πριν από τον επόμενο χειμώνα, είναι απίθανο να επεκτείνει τα μέτρα πριν από αυτό. Ο Helm της Οξφόρδης αναφέρθηκε στο σχέδιο της καγκελαρίου, που παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο, ως “μετακίνηση των καρεκλών στον Τιτανικό”.
Η κλίμακα του προβλήματος έχει ξεπεράσει αυτό που μπορεί να αντιμετωπίσει ο κλάδος, δήλωσε ο Keith Anderson, διευθύνων σύμβουλος της Scottish Power στο ραδιόφωνο του BBC στις 9 Μαΐου. Ζήτησε μια “μαζική, σημαντική αλλαγή στην κυβερνητική πολιτική”.
“Θα καταλήξουμε να βλέπουμε ανθρώπους να αυτοαποσυνδέονται και να αυξάνεται μαζικά το επίπεδο του χρέους, και το κόστος του χρέους θα καταλήξει να επιβαρύνει τους μελλοντικούς λογαριασμούς”, είπε. “Θα δείτε μεγάλη πίεση και άγχος να ασκείται στους εναπομείναντες παρόχους στην αγορά, διότι, όπως λέω, για πόσο καιρό μπορούν οι εταιρείες να συνεχίσουν να έχουν ζημίες χρόνο με το χρόνο;”
Άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κρατούν πολύ πιο σφιχτά τον έλεγχο της αύξησης των τιμών. Η Electricite de France SA, για παράδειγμα, ανήκει κατά πλειοψηφία στην κυβέρνηση και θα μπορούσε να κρατικοποιήσει ορισμένα από τα περιουσιακά της στοιχεία για να βοηθήσει στην αποπληρωμή των χρεών από μέτρα όπως το ανώτατο όριο τιμών που θεσπίστηκε για να βοηθήσει τα νοικοκυριά.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση έχει παρέμβει για να διασώσει πελάτες εταιρειών που έβαλαν λουκέτο λόγω της αύξησης των τιμών πέρυσι. Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες, ορισμένες με μερικές εκατοντάδες πελάτες, ήταν αποτέλεσμα της απελευθέρωσης της αγοράς που επέτρεψε σχεδόν στον καθένα να ιδρύσει εταιρεία παροχής ενέργειας. Οι πληρωτές των λογαριασμών θα επιβαρυνθούν τελικά με το βάρος, σύμφωνα με τη ρυθμιστική αρχή Ofgem.
Η Bulb Energy Ltd., ο μεγαλύτερος προμηθευτής που χρεοκόπησε, πρόκειται να κοστίσει 2,2 δισεκατομμύρια λίρες μέχρι το τέλος του 2023, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Γραφείου Ευθύνης του Προϋπολογισμού του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Ofgem εκτιμά ότι οι άλλες 25 πτωχεύσεις εταιρειών θα κοστίσουν στους καταναλωτές περίπου 2,4 δισεκατομμύρια λίρες, οι οποίες θα ζητηθούν πίσω μέσω των λογαριασμών.
Υπάρχει επίσης και μια άλλη ανατροπή. Επειδή τα νοικοκυριά είναι πιθανό να αναζητήσουν φθηνότερη συμφωνία όταν οι τιμές αρχίσουν να πέφτουν κάτω από το ανώτατο όριο τιμών, η Ofgem θα περιορίσει τις οικονομικές επιπτώσεις στις εταιρείες που έχουν αναλάβει τους πελάτες των αποτυχημένων προμηθευτών. Αυτό συνεπάγεται την εισαγωγή μιας χρέωσης που καταβάλλεται από τις εταιρείες που κερδίζουν τους πελάτες που αλλάζουν. Και το συνεχές κόστος που συνδέεται με τον καθαρό μηδενικό στόχο της Βρετανίας για τη μείωση των εκπομπών είναι επίσης στο μείγμα: η κατασκευή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μετακυλίεται στους καταναλωτές.
“Πρέπει να υποθέσουμε αυξημένες τιμές για ένα ή δύο χρόνια”, δήλωσε ο Buckland. “Δεν μπορούμε να έχουμε τις εταιρείες σε στάση αναμονής, αποστασιοποιημένους πελάτες και μια ώθηση για την απεξάρτηση των κατοικιών από τον άνθρακα. Δεν είναι αξιόπιστο”.
