Του Λεωνίδα Στεργίου
Σημαντική επιδείνωση παρουσιάζουν τα δάνεια που έχουν ρυθμιστεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, λόγω μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος από την ακρίβεια. Η επιδείνωση έγινε αισθητή στο πρώτο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με στελέχη εταιρειών διαχείρισης δανείων.
Το λεγόμενο re-default rate, το οποίο δείχνει το ποσοστό των δανείων που παρουσιάζουν πάλι καθυστέρηση, ύστερα από 18 μήνες από τη ρύθμισή τους, αποτελεί τον πιο χαρακτηριστικό δείκτη. Για τα δάνεια που είχαν ρυθμιστεί και το 18μηνο έληγε στα τέλη του 2021, το re-default rate κινούνταν γύρω στο 25%. Δηλαδή, ένα στα τέσσερα δάνεια γινόταν πάλι κόκκινο μέσα σε 18 μήνες από τη ρύθμισή του.
Το ποσοστό αυτό, για τα δάνεια που έκλεισαν 18μηνο μετά τη ρύθμιση στο τέλος Μαρτίου 2022, αυξήθηκε στο 30% (δηλαδή περίπου ένα στα τρία), ενώ σήμερα, σε ορισμένες κατηγορίες έχει αγγίξει το 40%.
Τόσο οι τράπεζες όσο και οι εταιρείες διαχείρισης πιστεύουν ότι τα μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης θα αναστρέψουν την επιδείνωση στην εξυπηρέτηση των δανείων το αμέσως επόμενο διάστημα.
Ανά κατηγορία
Η σύγκριση των τελευταίων 18 μηνών, σε σχέση με τους προηγούμενους 15 μήνες, καταλήγει σε επιδείνωση σε όλες τις κατηγορίες δανείων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής κατηγορίες:
* Στα στεγαστικά δάνεια, το re-default rate κινούνταν γύρω στο 25%, έναντι 34% σήμερα.
* Στα καταναλωτικά δάνεια, το ίδιο ποσοστό αυξήθηκε από το 35% στο 39%.
* Στα μικρά επιχειρηματικά δάνεια, από 32% στο 37%.
Πού αυξάνονται τα κόκκινα δάνεια
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ) για το δ’ τρίμηνο του 2021, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στον κλάδο του τουρισμού αυξήθηκε από το 13,6% τον Σεπτέμβριο σε 14,1% τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για έναν κλάδο, ο οποίος δοκιμάστηκε σημαντικά από την πανδημία, στηρίχθηκε από μέτρα, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να περιορίσει τις ανοδικές τάσεις που αναμένονται το 2022. Επίσης, αυξήθηκε κατά 1 ποσοστιαία μονάδα ο δείκτης κόκκινων δανείων (από το 6,5% στο 7,4%, στο ίδιο διάστημα) στον κλάδο των διοικητικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών.
Το κρίσιμο 18μηνο
Οι 18 μήνες και τα δύο έτη παρακολούθησης για την πορεία των ρυθμισμένων δανείων προκύπτουν από τους κανόνες εποπτείας. Όταν ένα κόκκινο δάνειο ρυθμιστεί, για να θεωρηθεί εξυπηρετούμενο (πράσινο) θα πρέπει για μια περίοδο 18 μηνών και μέχρι 2 έτη να εξυπηρετείται κανονικά. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο (από το κόκκινο στο πράσινο), τα δάνεια αυτά (forebone) θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Μετά την πάροδο των 2 ετών, τα δάνεια θεωρούνται πάλι πράσινα και μπορούν να επιστραφούν στις τράπεζες. Η διαφοροποίηση αυτή έχει σχέση με την τιμή με την οποία επιστρέφουν στις τράπεζες, τα έσοδα των διαχειριστών και το ύψος των προβλέψεων. Όσο μικρότερος ο κίνδυνος, τόσο μεγαλύτερα τα έσοδα για τους διαχειριστές και τόσο λιγότερες προβλέψεις για τις τράπεζες. Τα τελευταία 2,5 χρόνια εκτιμάται ότι περίπου 4 δισ. ευρώ κόκκινων δανείων έχουν εξυγιανθεί και επιστρέψει στις τράπεζες από τις εταιρείες διαχείρισης.
Προσοχή στους υπολογισμούς
Τα παραπάνω ποσοστά αποτελούν μέσους όρους ανά κατηγορία, καθώς υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση από χαρτοφυλάκιο σε χαρτοφυλάκιο, μεταξύ δανείων 100 δισ. ευρώ που έχουν τιτλοποιηθεί και βρίσκονται υπό διαχείριση από τους servicers. Και η μέση τιμή για το σύνολο βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα, καθώς σταθμίζεται βάσει υπολοίπων και ανά “παρτίδα” ρυθμίσεων που καταλήγει σε πράσινα ή πάλι σε κόκκινα δάνεια σε 18-24 μήνες. Το default rate στην ελληνική αγορά υπολογίζεται γύρω στο 1,5% και είναι σχεδόν τριπλάσιο από το αντίστοιχο της Ευρωζώνης.
Έτσι, το γεγονός ότι ένα στα τρία δάνεια που έχει ρυθμιστεί γίνεται πάλι κόκκινο δεν σημαίνει ότι το ένα τρίτο των 100 δισ., δηλαδή 30 δισ. γίνονται πάλι κόκκινα. Τα ποσοστά αυτά έχουν σχέση με τις “παρτίδες” ρυθμίσεων που κάθε μία παρακολουθείται για 18 μήνες έως 2 έτη προκειμένου να θεωρηθούν πάλι πράσινα. Έτσι, τα ποσά που γίνονται πάλι κόκκινα είναι αρκετά μικρότερα. Επίσης, διαφορετική είναι η συμπεριφορά των δανείων που βρίσκονται στους ισολογισμούς των τραπεζών, όπου στο πρώτο τρίμηνο δεν υπήρξε επιδείνωση, σύμφωνα με τις τράπεζες.
Η Τράπεζα της Ελλάδος εντοπίζει περίπου 9 δισ. ευρώ δάνεια, τα οποία μπορεί να είναι εξυπηρετούμενα, αλλά στηρίζονται από κάποια μέτρα (κρατική ή τραπεζών) που αποτελούν δυνητική πηγή κόκκινων δανείων λόγω της κρίσης. Οι τράπεζες, σύμφωνα με υπολογισμούς τους, μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των δανειοληπτών κατά 20% θα επιφέρει κόκκινα δάνεια ύψους 400-600 εκατ. ευρώ.
