Απόφαση 544 / 2020 (Δ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ)
Αριθμός 544/2020
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Δ’ Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ειρήνη Καλού, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Χρήστο Βρυνιώτη, Γεώργιο Χοϊμέ, Κωστούλα Φλουρή – Χαλεβίδου και Κωνσταντίνο Παναρίτη, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 4 Οκτωβρίου 2019, με την παρουσία και του Γραμματέα Αθανασίου Λιάπη, για να δικάσει μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας: Ανώνυμης ασφαλιστικής εταιρείας με την επωνυμία “ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ ΑΕΓΑ”, που εδρεύει στην … και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Γεώργιο Γεωργουλόπουλο με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Του αναιρεσιβλήτου: Γ. Ρ. του Α., κατοίκου …, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Νικολόπουλο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 29-3-2010 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 4129/2011 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 5529/2013 του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 20-6-2016 αίτησή της.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, με Εισηγητή τον Αρεοπαγίτη Κωνσταντίνο Παναρίτη, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσιβλήτου ζήτησε την απόρριψη της αίτησης αναίρεσης και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η κρινόμενη από 20-6-2016 (αριθμ. καταθ. 750/2016) αίτηση για αναίρεση της υπ’ αριθμ. 5529/2013 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, που εκδόθηκε με την ειδική διαδικασία των διαφορών για ζημίες από αυτοκίνητο και από τη σύμβαση ασφάλισής του (άρθρο 681Α ΚΠολΔ), έχει ασκηθεί νόμιμα και πρέπει να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων αυτής (άρθρο 577 παρ. 1 και 3 ΚΠολΔ).
Κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 489/1976 “περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως της εξ ατυχημάτων αυτοκινήτων αστικής ευθύνης”, όπως οι διατάξεις του κωδικοποιήθηκαν με το Π.Δ. 237/1986, ο κύριος ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί μέσα στην Ελλάδα επί οδού υποχρεούται να έχει καλύψει με ασφάλιση την εκ τούτου έναντι τρίτων αστική ευθύνη, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Εξάλλου, κατά το άρθρο 6 παρ. 1 του παραπάνω Π.Δ. η ασφάλιση πρέπει να καλύπτει την αστική ευθύνη του κυρίου, του κατόχου και κάθε οδηγού ή προστηθέντος για την οδήγηση ή υπευθύνου του ασφαλισμένου αυτοκινήτου. Εξαιρείται η αστική ευθύνη των προσώπων που επελήφθησαν του αυτοκινήτου με κλοπή ή βία και αυτών που προκάλεσαν το ατύχημα εκ προθέσεως. Κατά δε την παρ. 4 του ίδιου άρθρου, αν το αυτοκίνητο πρόκειται να εκτεθεί σε ειδικούς κινδύνους αστικής ευθύνης, η ασφαλιστική κάλυψη πρέπει να περιλαμβάνει και αυτούς, εκδιδομένου ειδικού πιστοποιητικού ασφάλισης. Η υποχρέωση αυτή ισχύει ιδίως για την περίπτωση που το αυτοκίνητο πρόκειται να μετέχει σε αγωνίσματα που επάγονται ειδικούς κινδύνους, ως αγώνες ή διαγωνισμούς ταχύτητας, ακρίβειας ή δεξιοτεχνίας (ειδική κάλυψη). Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 15 παρ. 1 του ίδιου Π.Δ., η άδεια για την οργάνωση αγώνων ή αγωνισμάτων ταχύτητας, ακρίβειας ή δεξιοτεχνίας, με αυτοκίνητο χορηγείται από την αρμόδια αρχή, μόνο εφόσον ήθελε διαπιστωθεί ότι υπάρχει η κατά το άρθρο 6 γενική και ειδική ασφαλιστική κάλυψη και εφόσον υπάρχει και ασφαλιστική κάλυψη της αστικής ευθύνης των οργανωτών από οποιοδήποτε ατύχημα προερχόμενο από την οργάνωση και διεξαγωγή του αγώνα ή διαγωνισμού. Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτει ότι για αυτοκίνητα που πρόκειται να εκτεθούν σε ειδικούς κινδύνους και ιδίως σε αγωνίσματα, όπως αγώνες ή διαγωνισμοί ταχύτητας, ακρίβειας ή δεξιοτεχνίας, απαιτείται ειδική ασφαλιστική κάλυψη, ενώ δε καλύπτει η γενική υποχρεωτική ασφάλιση τους παραπάνω ειδικούς κινδύνους, αποκλείονται δε από τη γενική ασφάλιση ζημιές που προκαλούνται από τη συμμετοχή του ασφαλιζόμενου αυτοκινήτου στους ως άνω αγώνες ή διαγωνισμούς.
Περαιτέρω, κατά το άρθρο 559 αριθμ. 11 εδαφ. γ’ του ΚΠολΔ, συντρέχει λόγος αναίρεσης, αν το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη του αποδεικτικά μέσα που οι διάδικοι επικαλέσθηκαν και προσκόμισαν. Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη με εκείνες των άρθρων 335, 338 έως 340 και 346 του ίδιου Κώδικα, προκύπτει ότι το δικαστήριο της ουσίας, προκειμένου να σχηματίσει δικανική πεποίθηση για τη βασιμότητα των κρίσιμων γεγονότων ή πραγματικών ισχυρισμών των διαδίκων, δηλαδή λυσιτελών, που έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, διαμορφώνοντας το διατακτικό της απόφασης, οφείλει να λάβει υπόψη του τα αποδεικτικά μέσα που προσκομίσθηκαν νόμιμα είτε για άμεση απόδειξη είτε για συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, εφόσον γίνεται σαφής και ορισμένη επίκλησή τους από τον διάδικο (Ολ.ΑΠ 42/2002, ΑΠ 343/2017, ΑΠ 176/2016, ΑΠ 677/2015, ΑΠ 1456/ 2014). Δεν θεμελιώνεται, όμως, ο λόγος αυτός, αν προκύπτει από την απόφαση ότι λήφθηκαν υπόψη όλα τα αποδεικτικά μέσα, τα οποία προσκομίσθηκαν με επίκληση. Αρκεί γι’ αυτό η γενική αναφορά του είδους του αποδεικτικού μέσου, χωρίς ανάγκη ειδικής αξιολόγησης του καθενός, εφόσον από τη γενική αυτή αναφορά, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες αιτιολογίες της, προκύπτει αναμφίβολα η λήψη υπόψη του αποδεικτικού μέσου. Πάντως η γενική αυτή αναφορά της λήψης υπόψη όλων των αποδείξεων που με επίκληση προσκομίσθηκαν, δεν αποκλείει την ίδρυση του πιο πάνω λόγου αναίρεσης για κάποιο αποδεικτικό μέσο, όταν από το περιεχόμενο της απόφασης δεν καθίσταται απολύτως βέβαιο ότι τούτο έχει ληφθεί υπόψη. Αρκεί και μόνο η ύπαρξη αμφιβολιών για την ίδρυση του παρόντος λόγου αναίρεσης (Ολ.ΑΠ 8/2016, 2/2002). Στην εξεταζόμενη περίπτωση το Μονομελές Εφετείο Αθηνών δέχθηκε με την προσβαλλόμενη απόφασή του, ότι αποκλειστικά υπαίτιος της ένδικης σύγκρουσης, που έλαβε χώρα στις 25-1-2009, κατά την οποία τραυματίσθηκε ο ενάγων (ήδη αναιρεσίβλητος) και υπέστη σημαντικές φθορές και βλάβες η οδηγούμενη από αυτόν δίκυκλη μοτοσυκλέτα του, είναι ο οδηγός του με αριθμό κυκλοφορίας … ΙΧΦ αυτοκινήτου (τύπου τζιπ), που ήταν ασφαλισμένο για την αστική ευθύνη από την κυκλοφορία του στην εναγομένη ασφαλιστική εταιρεία (ήδη αναιρεσείουσα) και ότι ο ισχυρισμός της τελευταίας περί ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεώς της, άλλως εξαίρεσής της από την ασφαλιστική κάλυψη, γιατί το ατύχημα συνέβη σε αγώνες ταχύτητας και απαιτείτο ειδική ασφαλιστική κάλυψη που είχε γίνει από άλλη ασφαλιστική εταιρεία, είναι αβάσιμος, γιατί, κατά τις παραδοχές της προσβαλλόμενης απόφασης, το ατύχημα δεν συνέβη κατά τη διάρκεια αγώνα. Ειδικότερα, δέχθηκε, ως προς τον ανωτέρω ισχυρισμό της εναγομένης ασφαλιστικής εταιρείας, όπως κατά λέξη αναγράφεται στην απόφαση, τα ακόλουθα: “…Δεν αποδείχθηκε ο πρωτοδίκως προβληθείς ισχυρισμός της εναγομένης ασφαλιστικής εταιρείας, που επαναλαμβάνεται με την έφεση, ότι το ατύχημα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια αγώνος αυτοκινήτων και εντός της διαδρομής αυτού. Ειδικότερα αποδείχθηκε μεν ότι στις 25-1-2009 διεξήχθη αγώνας αυτοκινήτων περιορισμένης ταχύτητας του θεσμού TRAIL RIDE, που διοργάνωσε η λέσχη OFF ROAD TEAM στην ευρύτερη περιοχή της βόρειας Εύβοιας με αφετηρία τα … και ότι στον αγώνα συμμετείχε ο εναγόμενος οδηγός του άνω τζιπ αυτοκινήτου. Δεν αποδείχθηκε όμως από κανένα στοιχείο ο ακριβής τόπος διεξαγωγής και η λεπτομερής διαδρομή των διαγωνιζομένων, ούτε ο χρόνος έναρξης του αγώνα, ώστε να διακριβωθεί αν το ατύχημα συνέβη εντός καθορισμένης διαδρομής και κατά τη διάρκεια του αγώνα. Επομένως πρέπει να απορριφθεί ως ουσία αβάσιμος ο προβληθείς πρωτοδίκως και επαναλαμβανόμενος με την έφεση ισχυρισμός της εναγομένης περί ελλείψεως υπαιτιότητας του εναγομένου, “επειδή αυτός κατά τη διάρκεια αγώνων ταχύτητας δεν όφειλε να τηρεί τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας του ΚΟΚ” και επομένως επιτρεπτώς εισήλθε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας. Το ίδιο πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος ουσία ο προβληθείς πρωτοδίκως και επαναλαμβανόμενος με την έφεση ισχυρισμός της εναγομένης περί συνυπαιτιότητας του ενάγοντος “επειδή αυτός εισήλθε και κινήθηκε σε χώρο διαδρομής αγώνων ταχύτητας, στον οποίο απαγορεύονταν να εισέρχονται άσχετα με τον αγώνα πρόσωπα και οχήματα, γεγονός που όφειλε να γνωρίζει”. Εφόσον από κανένα στοιχείο δεν προέκυψε ότι το σημείο όπου συνέβη η επίδικη σύγκρουση βρισκόταν σε χώρο προγραμματισμένης διαδρομής αγώνων ταχύτητας αυτοκινήτων, ούτε ότι ο χώρος είχε οριοθετηθεί, ούτε προσκομίζονται σχετικές ενημερωτικές ειδοποιήσεις για τους κατοίκους της περιοχής. Τέλος και ο προβληθείς πρωτοδίκως και επαναλαμβανόμενος με την έφεση ισχυρισμός της εναγομένης ασφαλιστικής εταιρείας περί ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεως, άλλως εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη επειδή το ατύχημα συνέβη σε αγώνες ταχύτητας, για τους οποίους απαιτείτο ειδική ασφαλιστική κάλυψη, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 4 του ν. 489/1976, ενώ αυτή, σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. … ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ασφάλιζε μόνο την αστική ευθύνη από την κυκλοφορία του άνω αυτοκινήτου, είναι ουσία αβάσιμος, εφόσον το ατύχημα δεν συνέβη κατά τη διάρκεια αγώνα και μη νόμιμος, εφόσον η εναγομένη ευθύνεται λόγω της αναδοχής χρέους, όπως ο υπαίτιος οδηγός από αδικοπραξία και όχι λόγω της ασφαλίσεως του ζημιογόνου αυτοκινήτου (άρθρο 10 παρ. 1 του Ν. 489/1976), ενστάσεις από την οποία σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ίδιου νόμου, δεν μπορεί να αντιτάξει κατά του ζημιωθέντος τρίτου (αλλά μόνο κατά του λήπτη της ασφάλισης ασφαλισμένου, οδηγού κλπ)…”. Η εναγομένη – αναιρεσείουσα με τον πρώτο λόγο της αναίρεσής της από τον αριθμό 11γ’ του άρθρου 559 ΚΠολΔ, προβάλλει την αιτίαση ότι το Εφετείο δεν έλαβε υπόψη και δεν συνεκτίμησε τα ακόλουθα έγγραφα που προσκόμισε και επικαλέσθηκε για την απόδειξη του ισχυρισμού της ότι το ένδικο τροχαίο ατύχημα συνέβη κατά τη διεξαγωγή αγώνα αυτοκινήτων, στον οποίο συμμετείχε το ως άνω όχημα (τζιπ), του οποίου την ειδική ασφαλιστική κάλυψη, όπως και των υπολοίπων αυτοκινήτων που συμμετείχαν στον αγώνα, είχε αναλάβει άλλη ασφαλιστική εταιρεία, ήτοι: α) την από 22-3-2010 χωρίς όρκο εξέταση του υπευθύνου της διοργάνωσης του αγώνα Δ. Α., β) την έκθεση του αλυτάρχη του αγώνα Δ. Α., γ) το με αριθμό πρωτοκόλλου …/χμπ έγγραφο της Ελληνικής Λέσχης Αυτοκινήτου και Περιήγησης (ΕΛΠΑ) που υπογράφεται από την Χ. Π., δ) την από 11-5-2011 παραγγελία του Εισαγγελέα Χαλκίδας προς τον Πταισματοδίκη Αθηνών να λάβει απολογία από τον υπεύθυνο του αγώνα Δ. Α. και να ερωτηθεί ειδικά, πώς αφού είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας, μπορούσαν τρίτοι να εισέλθουν στο χώρο του αγώνα (ειδικές διαδρομές) και να κινούνται αντίθετα με τα αυτοκίνητα των αγωνιζομένων και ε) το κατηγορητήριο κατά του οδηγού του παραπάνω αυτοκινήτου και του υπεύθυνου του αγώνα Δ. Α. για την πράξη της σωματικής βλάβης από αμέλεια παρά υποχρέου που έλαβε χώρα στις 25-1-2009 σε βάρος του ενάγοντος εντός του δρόμου διαδρομής του ως άνω αγώνα. Το Εφετείο κατέληξε στο σχηματισμό του παραπάνω αποδεικτικού του πορίσματος με βάση το αποδεικτικό υλικό που υπήρχε στη διάθεσή του και ειδικότερα, όπως διαλαμβάνεται στην προσβαλλόμενη απόφασή του, “από την ανόμοτη κατάθεση του ενάγοντος στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, που περιέχεται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασής του και από όλα ανεξαιρέτως τα νομίμως επικαλούμενα και προσκομιζόμενα από τους διαδίκους έγγραφα, που εκτιμώνται είτε προς άμεση απόδειξη είτε προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, στα οποία περιλαμβάνεται και το από 27-2-2009 σχεδιάγραμμα του Αρχιφύλακα Γ. Κ., αποδείχθηκαν…”. Από τη βεβαίωση όμως αυτή, αξιολογούμενη σε συνδυασμό και με τις λοιπές αιτιολογίες της, σύμφωνα με τις οποίες το Εφετείο δεν κατέστη δυνατόν να καταλήξει αν το ατύχημα συνέβη εντός καθορισμένης διαδρομής κατά τη διάρκεια του αγώνα, δεν καθίσταται απολύτως βέβαιο, αλλά καταλείπονται αμφιβολίες, αν λήφθηκαν υπόψη και συνεκτιμήθηκαν τα παραπάνω έγγραφα, για τα οποία ναι μεν δεν ήταν αναγκαίο να γίνεται ειδική μνεία και αναφορά, πλην, όμως, έπρεπε τα έγγραφα αυτά να συνεκτιμηθούν και ιδίως τα πρώτο, τέταρτο και πέμπτο από αυτά, κατά τα οποία γίνεται λόγος για το χρόνο και τόπο τελέσεως του ενδίκου ατυχήματος και τη σχέση αυτού με τον επίμαχο αγώνα αυτοκινήτων. Ενόψει τούτων, ο πρώτος λόγος της κρινόμενης αναίρεσης είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός, αφού δεν καθίσταται απολύτως βέβαιο ότι το Εφετείο έλαβε υπόψη του τα ως άνω έγγραφα, τα οποία ήταν κρίσιμα για το σχηματισμό του αποδεικτικού πορίσματός του σύμφωνα και με όσα στην αμέσως προηγούμενη σκέψη αναφέρονται. Περαιτέρω, παρέλκει η έρευνα του από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ δευτέρου λόγου της ίδιας αναιρέσεως, που αφορά το ίδιο κεφάλαιο της πληττόμενης απόφασης (ισχυρισμός περί ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεως, άλλως εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη επειδή το ατύχημα συνέβη κατά το χρόνο και σε διαδρομή που διεξαγόταν αγώνας αυτοκινήτων, για τον οποίο απαιτείτο ειδική ασφαλιστική κάλυψη), καθόσον η αναιρετική εμβέλεια του πιο πάνω λόγου (πρώτου), εκτείνεται στο σύνολο του κεφαλαίου τούτου της προσβαλλόμενης με την κρινόμενη αναίρεση απόφασης, ως προς τους διαδίκους της παρούσας δίκης και καθιστά αλυσιτελή την εξέταση του λόγου αυτού, η παραδοχή του οποίου οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα (ΑΠ 204/2017, ΑΠ 1840/2017).
Μετά από αυτά, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης, κατά παραδοχή του προαναφερόμενου λόγου της, και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση. Ακολούθως, η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλο δικαστή, εκτός από εκείνον που δίκασε προηγουμένως (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ), να διαταχθεί η επιστροφή του παραβόλου, που έχει καταθέσει η αναιρεσείουσα, σε αυτή (άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ) και να καταδικασθεί ο αναιρεσίβλητος, λόγω της ήττας του, στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας, που παρέστη και κατέθεσε προτάσεις και υπέβαλε σχετικό περί τούτου αίτημα (άρθρα 176, 183 και 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ’ αριθμ. 5529/2013 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από άλλο δικαστή πλην εκείνου που εξέδωσε την ως άνω αναιρούμενη απόφαση.
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στη δικαστική δαπάνη της αναιρεσείουσας, την οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ. Και Διατάσσει την επιστροφή στην αναιρεσείουσα του παραβόλου που έχει καταθέσει για την άσκηση της αναίρεσης αυτής.
ΚΡΙΘΗΚΕ και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 7 Φεβρουαρίου 2020.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 18 Μαΐου 2020.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
