Του ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΒΗ
ιστορικού ερευνητή
Για να υπάρξει ολοκληρωμένη επανάσταση, τέτοια που να δημιουργεί δίκαιο, κατά τα διεθνώς παραδεκτά, δεν αρκεί το στρατιωτικό γεγονός που την επιβάλλει. Δεν αρκεί, δηλαδή, η στρατιωτική κατάληψη μιας εδαφικής περιοχής ή και πόλης, που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο ή και έδρα της εξέγερσης ενός λαού. Είναι απαραίτητη και η πολιτική διακήρυξη των λόγων που την επέβαλαν και των σκοπών που επιδιώκει. Έτσι. η «Μεσσηνιακή Γερουσία» αναγνωρίζεται, από εγκύρους ιστορικούς, ως η πρώτη, υποτυπώδης έστω, Επαναστατική Κυβέρνηση της Νεότερης Ελλάδας, διότι οργάνωσε τις πρώτες εκστρατείες κατά των Τούρκων, αφού δημιούργησε επαναστατικά σώματα, προκειμένου να κατευθύνει τον αγώνα.
Από τη «Μεσσηνιακή Γερουσία», η οποία στεγαζόταν στην Καλαμάτα, εστάλησαν τρεις προκηρύξεις:
α. «Προς τας Ευρωπαικάς Αυλάς»,
β. «Προς τους ευγενεστάτους φιλογενείς Έλληνας, τους εν Λιβόρνω και Πίζα κατοικούντας» και
γ. «Προς τους Αμερικανούς».
– Υπάρχουν ενδείξεις ότι μία ακόμη προκήρυξη εστάλη και στον Τσάρο της Ρωσίας.
Να τα δούμε πιο αναλυτικά
α. Προς τας Ευρωπαικάς αυλάς, εκ μέρους του φιλογενούς στρατηγού των Σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου της Καλαμάτας.
Στις 23 Μαρτίου 1821, πριν από 195 χρόνια, γράφτηκε το κείμενο από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, το οποίο και έλεγε:
«Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός και επέκεινα αιώνος κατήντησεν εις μίαν ακμήν, ώστε να μη μείνη άλλο εις τους δυστυχείς Πελοποννησίους Γραικούς, ειμή μόνον η πνοή, και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκαρδίους των αναστεναγμούς, εις αυτήν την αθλίαν κατάστασιν, όντες υστερημένοι από όλα τα δίκαιά μας, με μιαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα, και να ορμήσωμεν κατά των τυράννων. Πάσα προς αλλήλους μας φατρία και διχόνοια, ως καρποί της τυραννίας, απερρίφθησαν εις τον βυθόν της λήθης, και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας, αι χείρες μας, αι δεδεμέναι μέχρι του νυν από τας σιδηράς αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας ελύθησαν ήδη, και υψώθησαν μεγαλοψύχως προς όλεθρον της βδελυράς τυραννίας και έλαβον τα όπλα κατά των τυράννων, οι πόδες οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας ενηγγαρεύσεις της ασπλαχνίας τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων μας, η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον ζυγόν, τον απετίναξε, και άλλο δεν φρονεί, ειμή τη ελευθερίαν, η γλώσσα μας, η αδυνατούσα εις το να προσφέρη λόγον εκτός των ανωφελών παρακλήσεων προς εξιλέωσιν της μανίας των τυράννων, τώρα μεγαλοφώνως φωνάζει, και κάμνει να αντηχή ο αήρ το γλυκύτατον όνομα της ελευθερίας. Εν ενί λόγω όλοι απεφασίσαμεν ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν, διό και προσκαλούμεν την συνδρομήν και βοήθειαν όλων των εξευγενισμένων Ευρωπαϊκών γενών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν ταχυτέρως εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας, και να λάβωμεν τα δίκαιά μας, και να ανανεώσωμεν το τεταλαιπωρημένον ελληνικόν γένος μας. Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς, εκ της οποίας και υμείς εφωτίσθητε, απαιτεί όσον τάχος την φιλάνθρωπον συνδρομήν και δια χρημάτων και δια όπλων, και δια συμβουλής, της οποίας εσμέν ευέλπιδες οτι θέλομεν αξιωθή, και ημείς θέλομεν σας ομολογεί άκραν υποχρέωσιν, και εν καιρώ θέλομεν δείξει και εμπράκτως την υπέρ της συνδρομής σας ευγνωμοσύνην μας.
Εκ του Σπαρτιατικού στρατοπέδου της Καλαμάτας τη (23) Μαρτίου 1821 πρώτον έτος της ελευθερίας. (Πέτρος Μαυρομιχάλης, ηγεμών και Αρχιστράτηγος, και η Μεσσηνιακή Γερουσία εν Καλαμάτα)».
Στις 25 Αυγούστου 1821, το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε, για πρώτη φορά, στην εφημερίδα «Σάλπιγξ Ελληνική», με την ημερομηνία της συγκλήσεως της «Μεσσηνιακής Γερουσίας», οπότε και «ενεκρίθη και προσυπεγράφη δια να κοινοποιηθή εξ ονόματός της».
Η πρώτη αυτή επαναστατική προκήρυξη της Καλαμάτας, είναι το επίσημο θεμελιακό κείμενο της Μεγάλης μας Επανάστασης, απροσμέτρητου βάρους και σημασίας.
Τέλος, γνωρίζουμε ότι η προκήρυξη έφθασε στον προορισμό της και ξεπλήρωσε την αποστολή της, ενώ το 1955 -έως τότε ήταν άγνωστο- το αυθεντικό κείμενο της προκήρυξης έφθασε στην αγγλική κυβέρνηση και από τότε φυλάσσεται στα Αρχεία του Φόρειν Όφις.
β. Αυτή η άγνωστη προκήρυξη εστάλη «Προς τους ευγενεστάτους φιλογενείς Έλληνας τους εν Λιβόρνω και Πίζα κατοικούντας», ζητώντας τη βοήθειά τους για τον αγώνα. Την υπογράφουν «Οι εκ της νεοσυσταθείσης Συγκλήτου της Μεσσηνίας αδελφοί: Αναστάσιος Κορνήλιος, Αθανάσιος Δ. Κυριακός, Πανάγος Αλεξίου Λογοθέτης, Ιωάννης Κ. Κυριακός, Γιαννάκης Ψάλτης, Πανάγος Πικουλάκης, Πανάγος Ψάλτης, Πανάγος Ζαρκόπουλος, Σπύρος Αντωνόπουλος, Γεώργιος Παγωνόπουλος, Ιωάννης Ηλιού Τζάνε, Γιαννάκης Π. Κυριακός και Δημήτριος Ρεμπούς.» και η χρονολογία αυτής «1821 Μαρτίου 31, εν Καλαμάτα».
γ. Προκήρυξις προς τους Αμερικανούς της εν Καλαμάτα Μεσσηνιακής Συγκλήτου και του αρχιστρατήγου Πέτρου Μαυρομιχάλη, η οποία έλεγε:
«Αποφασίζοντες να ζήσωμεν ή να αποθάνωμεν δια την ελευθερίαν, συρόμεθα προς εσάς από δικαίαν συμπάθειαν, διότι εις τον τόπον σας εδιάλεξε να κατοική η ελευθερία, από μόνους εσάς λατρευομένη, καθώς ελατρεύετο από τους πατέρας μας. Όθεν επικαλούμενοι το όνομα της επικαλούμεθα εν ταυτώ το ιδικόν σας πεποιθότες, ότι μιμούμενοι εσάς θέλομεν μιμηθή τους προγόνους μας και δειχθή άξιοι εκείνων, αν φθάσωμεν να σας ομοιάσωμεν.
Αι αρεταί σας, ώ Αμερικανοί! Μας προσεγγίζουν εις εσάς, μ’ όλον ότι μας χωρίζουν ευρύταται θάλασσαι. Ημείς σας νομίζομεν πλησιεστέρους παρά τα γειτονεύοντα με ημάς έθνη και σας έχομεν φίλους και συμπολίτας και αδελφούς, διότι είσθε δίκαιοι φιλάνθρωποι και γενναίοι. Δίκαιοι, ότι και ελεύθεροι, φιλάνθρωποι και γενναίοι, ότι πολιτεύεσθε κατά το ευαγγέλιον. Η ελευθερία σας δεν επιστηρίζεται εις άλλων εθνών δουλείαν, ούτε η ευδαιμονία σας εις ξένας συμφοράς και ταλαιπωρίας, άλλ’ εξ εναντίας, ελευθέρως και ευτυχώς ζώντες, επιθυμείτε να μετέχωσιν όλοι οι άνθρωποι από τα αυτά αγαθά, και ν’ απολαύωσιν όσα δικαιώματα η φύσις εις όλους εξ ‘ ίσου εμοίρασεν. Εσείς πρώτοι εκηρύξατε τα δικαιώματα ταύτα και πάλιν πρώτοι εσείς τα εσεβάσθητε, αποδίδοντες εις τους αποκτηνομένους Αφρικανούς ανθρώπινον αξίωμα. Κατά το παράδειγμα σας κατέλυσεν η Ευρώπη την σκληράν εκείνην και απάνθρωπον σωματεμπορίαν και από εσάς ακόμη διδάσκεται δικαιοσύνην και μανθάνει να καθαιρή ατόπους ή θανατηφόρους συνηθείας. Η δόξα αύτη, ώ Αμερικανοί! εις μόνους εσάς ανήκει, και σας ανυψώνει υπεράνω όλων των φημισμένων δια της ευνομίας και ελευθερίας εθνών. Υμέτερον είναι, ώ άνδρες! να επιθέσετε τον κολοφώνα εις την δόξαν σας, βοηθούντες μας να καθαρίσωμεν την Ελλάδα από τους μολύνοντας αυτήν εκ τετρακοσίων ετών βαρβάρους. Άξιον υμών αναντιρρήτως είναι να πληρώσετε των πεπολιτισμένων λαών το χρέος, να διώξετε την αμάθειαν και τυραννίαν από την πατρίδα των τεχνών και της ελευθερίας. Δεν θέλετε μιμηθή βέβαια την αξιοκατάκριτον αδιαφορίαν ή μάλλον πολυχρόνιον αχαριστίαν τινών Ευρωπαίων. Όχι, ο λαός του Γουλιέλμου Πέννου, του Βασίγχθωνος και του Φραγκλίνου δεν θέλει αρνηθή βοήθειαν εις τους απογόνους του Φωκίωνος, του Θρασυβούλου, του Αράτου, του Φιλοποίμενος. Εσείς εδείξατε ήδη προς αυτούς τιμήν και εμπιστοσύνην πέμποντες τα τέκνα σας εις τα σχολειά των. Ηξεύρετε με οποίαν αγαλλίασιν τα υπεδέχθησαν εις την σταθεράν προς αυτά εύνοιαν εκείνων και περιποίησιν. Άλλ’ αν ούτως έπραξαν δεδουλωμένοι, με πόσην φιλίαν και ζήλον θέλουν φέρεσθαι προς εσάς, όταν δια της συνεργείας σας συντρίψωσι τας αλύσεις των; Η Ελλάς, τότε θέλει σας δίδει κέρδη, τα οποία μάτην ηθέλατε προσμένει από τυφλούς και αγρίους δεσπότας. Οι δεσμοί της αδελφότητος και της ευγνωμοσύνης θέλουν ενώνει δια παντός τους Έλληνας και τους Αμερικανούς. Τα συμφέροντα ημών είναι τοιαύτα ώστε να δυναμώνουν πάντοτε την προς αλλήλους συμμαχίαν, θεμελιωμένην εις την ελευθερίαν και την αρετήν.
Εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Συγκλήτου της εν Καλαμάτα
ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ
α ρ χ ι σ τ ρ ά τ η γ ο ς»
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε την προκήρυξη αυτή προς τον Αδαμάντιο Κοραή, στο Παρίσι. Ο Κοραής έσπευσε αμέσως να τη μεταφράσει και να στείλει αντίγραφο μετάφρασης και πρωτοτύπου κειμένου στον διάσημο Αμερικανό φιλέλληνα και καθηγητή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, δημοσιογράφο και αργότερα γερουσιαστή και κυβερνήτη της Πολιτείας της Μασσαχουσέτης, Έντουαρντ Έβερετ. Ο φιλέλληνας Έβερετ δημοσίευσε την επιστολή μεταφρασμένη στις αμερικανικές εφημερίδες. Έτσι, με τη δημοσίευση αυτή, δημιουργήθηκε ένα ρεύμα συμπάθειας προς τον ελληνικό αγώνα.
Στις 27 Απριλίου 1821, εστάλη η επιστολή του Κοραή προς τον Έβερετ και στις 25 Μαΐου 1821 δημοσιεύθηκε το κείμενο της προκηρύξεως στον αμερικανικό λαό.
Τον Νοέμβριο του 1821, ο Γιαννόπουλος (δεν γνωρίζουμε το όνομά του) από την Κροστάνδη όπου διέμενε, έστειλε επιστολή στ’ αδέλφια του στην Καλαμάτα και έγραφε: «Κοιτάχτε καλά, να μη χάσετε τη δόξα που αποκτήσατε. Επίσης και η πόλη μας, η Καλαμάτα, έβγαλε όνομα. Όλη η Ευρώπη έχει ρίξει τα μάτια της επάνω μας και περιμένει την απελευθέρωσή μας».
Οι πρώτοι φιλέλληνες
Η Ελληνική Επανάσταση, καθώς και οι ενέργειες της «Μεσσηνιακής Γερουσίας», δημιουργεί ένα ισχυρό φιλελληνικό ρεύμα σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και την Πολωνία. Ιδιαίτερα, οι διανοούμενοι και οι νέοι δείχνουν ενδιαφέρον, λόγω των φιλελεύθερων πολιτικών ιδεών τους. Στη μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822) δεκατρείς (13) Πολωνοί μαχητές φονεύονται και μόνο δύο (2) επιζούν.
Στο Βέλγιο, το άγγελμα της Ελευθερίας δεν αφήνει αδιάφορους τους κατοίκους των. Στους επαναστατημένους Έλληνες δίνουν χρήματα, καθώς και όπλα, για τις ανάγκες του αγώνα. Ένα έγγραφο μαρτυρεί: «Λιέγη, έτος 1826. Εισπράξεις εκ των Ελλήνων, 1439 τυφέκια προς 37 φράγκα. 40.893 μουσκέτα προς 35 φράγκα και 60.303 λεπίδες σπαθιών προς 5 φράγκα. Και 52.412 πλήρη σπαθιά προς 17 φράγκα….». Τα όπλα αυτά πληρώνονται από τα δάνεια που συνάπτουν οι Έλληνες την εποχή αυτή, καθώς και από εράνους των. Τη μεταφορά την κάνουν οι φιλέλληνες. Όμως δεν τιμήθηκαν όσο θα έπρεπε από την Ελλάδα.
Οι φιλέλληνες ήλθαν ως στρατιώτες και θυσιάστηκαν σαν άγνωστοι μεταξύ αγνώστων.
Υ.Γ.: Σήμερα υπάρχουν φιλέλληνες; Πιστεύω ότι θα εμφανισθούν, όταν παρουσιασθεί ένας Έλληνας, όπως ο Σπαρτιάτης Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο οποίος θα στείλει επιστολή «προς την Ευρώπη», λέγοντας: «Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς, εκ της οποίας και υμείς εφωτίσθητε, απαιτεί όσον τάχος την φιλάνθρωπον συνδρομήν…».
