Τα σχέδια τεσσάρων χωρών της ΕΕ να θέσουν σε εφεδρεία τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε περίπτωση σοβαρής διακοπής της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα έχουν αμελητέο μόνο αντίκτυπο στο κλίμα, σύμφωνα με έκθεση της δεξαμενής σκέψης για την ενέργεια Ember που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη (13 Ιουλίου).
Η ανάλυση, με τίτλο «Ο άνθρακας δεν επιστρέφει: η Ευρώπη σχεδιάζει «αμελητέα» αύξηση», εξετάζει τον αντίκτυπο στο κλίμα των σχεδίων της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Γαλλίας να θέσουν σε εφεδρεία την ενέργεια από άνθρακα σε περίπτωση σοβαρών διαταραχών στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο αυτόν τον χειμώνα και το επόμενο έτος.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί τη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου και τις μειώσεις στην προμήθεια της ΕΕ ως «εκβιασμό», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου και να βρουν εναλλακτικές λύσεις αντί των ρωσικών ορυκτών καυσίμων.
Ένας τρόπος μείωσης της ζήτησης είναι η εκτροπή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται κανονικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αποθήκες και η αντικατάστασή του με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα. Αυτό όμως συνεπάγεται περισσότερες εκπομπές CO2.
«Αυτά είναι προσωρινά μέτρα και δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις της Ευρώπης για το κλίμα. Ωστόσο, αυτή η κρίση αποδεικνύει ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν φέρνουν ενεργειακή ασφάλεια», σύμφωνα με την έκθεση.
Η Αυστρία, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Γαλλία σχεδιάζουν να θέσουν τον άνθρακα σε αναμονή. Η Γαλλία θα επαναλειτουργήσει μια μονάδα άνθρακα ισχύος 595 μεγαβάτ (MW) για το χειμώνα και η μονάδα Mellach της Αυστρίας ισχύος 246 MW θα τεθεί προσωρινά εκτός λειτουργίας και θα λειτουργεί με άνθρακα αντί για φυσικό αέριο.
Τον περασμένο μήνα, η Ολλανδία τροποποίησε τη νομοθεσία που εμποδίζει τις μονάδες άνθρακα να λειτουργούν με δυναμικότητα άνω του 35%. Μέχρι το τέλος του 2023, θα μπορούν να λειτουργούν και πάλι σε πλήρη δυναμικότητα.
Εν τω μεταξύ, η Γερμανία έχει το σημαντικότερο ποσό δυναμικότητας σε αναμονή. Στις 8 Ιουλίου, το κοινοβούλιό της ψήφισε τον νόμο για την παροχή αντικατάστασης σταθμών παραγωγής ενέργειας, επιτρέποντας τη θέση σε εφεδρεία περίπου 8 γιγαβάτ (GW) σταθμών άνθρακα.
Συνολικά, τα σχέδια αυτά θα προσθέσουν λίγο κάτω από 14 GW σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, προσθέτοντας 12% στον υφιστάμενο στόλο άνθρακα της ΕΕ (109 GW) και 1,5% στη συνολική εγκατεστημένη δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής της ΕΕ (920 GW), σύμφωνα με την ανάλυση.
Η έκθεση εξηγεί ότι, ακόμη και στο χειρότερο σενάριο, όπου οι μονάδες θα λειτουργούν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 με δυναμικότητα 65%, θα παράγουν μόνο 60 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, ποσότητα αρκετή για να τροφοδοτήσει την Ευρώπη για περίπου μία εβδομάδα. Αυτό θα αντιστοιχούσε στο 1,3% των συνολικών εκπομπών της ΕΕ το 2021.
Ιδανικά, δεν θα υπήρχε αύξηση της χρήσης άνθρακα, αλλά στην παρούσα κατάσταση, πρέπει να τεθεί σε προοπτική, δήλωσε στη EURACTIV η συντάκτρια της έκθεσης, Sarah Brown.
«Θα πρέπει να ανησυχούμε; Ναι. Από την άποψη του κλίματος, δεν θέλουμε την καύση άνθρακα. Θα προτιμούσαμε να μειωθούν όλα τα ορυκτά καύσιμα, αλλά αν το θέσουμε στην προοπτική της άμεσης κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε, τότε δεν θα πρέπει να ανησυχούμε υπερβολικά», πρόσθεσε η ίδια.
Επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, REPowerEU, περιλαμβάνει τη διαφοροποίηση των εισαγωγών ορυκτού αερίου και την έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση.
Ο Brown δήλωσε ότι η προσπάθεια για μια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια σε επίπεδο ΕΕ έχει επίσης μεταδοθεί στις χώρες της ΕΕ. Πρόσφατη έκθεση της Ember δείχνει ότι 19 κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν επιταχύνει την απεξάρτηση από τον άνθρακα ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πράγματι, «η τρέχουσα κρίση λειτούργησε ως καταλύτης για την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής μετάβασης στην καθαρή ενέργεια», σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Ember. Για παράδειγμα, η νέα γερμανική κυβέρνηση αύξησε τον στόχο για την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στο 80% έως το 2030 τον Νοέμβριο του 2021 εν μέσω της ενεργειακής κρίσης.
Ενώ άλλες χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, όπως η Τσεχική Δημοκρατία, εξετάζουν επίσης το ενδεχόμενο να βασίζονται στον άνθρακα περισσότερο από ό,τι αρχικά είχε προγραμματιστεί, εξετάζουν παράλληλα την καθαρή μετάβαση, δήλωσε ο Brown.
Επισήμανε, επιπλέον, ότι η Τσεχική Δημοκρατία εμμένει στην ημερομηνία σταδιακής κατάργησης του άνθρακα το 2033, ενώ η Ρουμανία έχει μεταφέρει τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα κατά δύο χρόνια προς τα εμπρός. Ακόμη και η Πολωνία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα, εξετάζει την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
«Ακόμη και στα κράτη μέλη της Ανατολικής Ευρώπης, βλέπουμε είτε αυξημένη δέσμευση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είτε καμία υπαναχώρηση από τις δεσμεύσεις για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα που έχουν αναληφθεί», δήλωσε ο Brown.
