Δύσκολες ισορροπίες σε δύσκολους καιρούς για τράπεζες και δανειολήπτες
Με το κύμα ανατιμήσεων σε βασικά προϊόντα και ενέργεια να μην υποχωρεί και το διαθέσιμο εισόδημα να μειώνεται, η πληρωμή υποχρεώσεων προς τις τράπεζες, κυρίως σε ό,τι αφορά στα δάνεια με ενέχυρο ακίνητο (κυρίως πρώτη κατοικία), είναι ψηλά στις προτεραιότητες, αλλά δεν αποτελεί την κυρίαρχη για χιλιάδες δανειολήπτες οι οποίοι προσπαθούν πρώτα και κύρια να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες, πληρώνοντας πρώτα τους λογαριασμούς ρεύματος.
Σε μεγάλο βαθμό, το απόθεμα καταθέσεων που δημιουργήθηκε λόγω και της μείωσης της κατανάλωσης την περίοδο της πανδημίας λειτούργησε ως ανάχωμα, ωστόσο, είτε τα «έτοιμα» τελειώνουν, είτε -εφόσον βέβαια υπάρχουν- δεν αγγίζονται για μια ακόμα ώρα ανάγκης.
Ετσι, εντείνεται η ανησυχία για αύξηση του ιδιωτικού χρέους, όσο δεν υπάρχουν καλά νέα από το πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας και οι επιπτώσεις από τις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία έχουν βαρύ αποτύπωμα στην ευρωπαϊκή οικονομία, με νοικοκυριά και επιχειρήσεις να προετοιμάζονται για βαρυχειμωνιά, για καιρικούς και οικονομικούς λόγους.
Ο στόχος τραπεζών και servicers
Σε αυτό το περιβάλλον, οι τράπεζες πρέπει κρατήσουν σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα τα νέα «κόκκινα» δάνεια και να μειώσουν περαιτέρω το υφιστάμενο απόθεμα, ώστε να πετύχουν μονοψήφιο ποσοστό ΝPEs μέχρι το τέλος του έτους (Εurobank και Εθνική το έχουν ήδη πετύχει και αναμένεται να ακολουθήσουν Alpha Bank και Πειραιώς).
Η επίτευξη του στόχου αυτού είναι καθοριστικής σημασίας και για την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας και αυτό αποτυπώνεται σε όλες τις εκθέσεις των οίκων για την ελληνική οικονομία, με τη συμβολή του «Ηρακλή» να υπογραμμίζεται.
Την ίδια στιγμή οι servicers που έχουν το μεγαλύτερο μέρος των προβληματικών δανείων τα οποία έφυγαν από τους τραπεζικούς ισολογισμούς αλλά παραμένουν στην οικονομία, πρέπει να υλοποιήσουν τα business plans των τιτλοποιήσεων που έχουν ενταχθεί στον «Ηρακλή» και φέρουν την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου (για τους senior τίτλους) αλλά και να συμβάλουν στην εξυγίανση της οικονομίας από τα «κόκκινα» δάνεια με τρόπο τέτοιο ώστε να αποκτήσουν και πάλι πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα χιλιάδες δανειολήπτες.
Τι εκτιμά η ΤτΕ
Σύμφωνα με την Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ (Μάιος 2022) από εισπράξεις που προέρχονται από ρευστοποιήσεις και την εύρεση συναινετικής λύσης θα προέλθει το 35,6% των εισπράξεων των τιτλοποιημένων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ενώ το 58,6% θα εισπραχθεί από τη διενέργεια ρυθμίσεων και 5,5% από τις απλές εισπράξεις, όπως προκύπτει από τις προγραμματισμένες στρατηγικές διαχείρισης των servicers.
Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ότι από τα ανοίγματα που τιτλοποιήθηκαν θα εισπραχθεί κατά μέσο όρο το 72,7% των αρχικών ανοιγμάτων. Ενώ και η 14η έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της ΕΕ αναφέρει ότι servicers στοχεύουν στη μεγιστοποίηση των ανακτήσεων μέσω αναδιαρθρώσεων και, εάν δεν είναι εφικτό, με ρευστοποιήσεις.
«Η πανδημία έχει περιπλέξει την ομαλή εκτέλεση των επιχειρηματικών σχεδίων για ορισμένα από τα τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το νέο εργαλείο εξωδικαστικής ρύθμισης αναμένεται επίσης να διευκολύνει τις προσπάθειες των servicers να επιτύχουν τους στόχους των business plans. Επιπλέον, προκειμένου να βελτιωθεί η δημιουργία ταμειακών ροών για ορισμένα από αυτά τα οχήματα, οι υπηρεσίες εξυπηρέτησης εξετάζουν το ενδεχόμενο στοχευμένων πωλήσεων χαρτοφυλακίων δανείων», ανέφερε η Επιτροπή στην έκθεση της πριν από περίπου δύο μήνες.
Παράταση και ρήτρες
Πράγματι, η doValue κάνοντας χρήση των κείμενων διατάξεων και λόγω των έκτακτων οικονομικών συνθηκών, κατέθεσε αίτημα εξάμηνης παράτασης (μέχρι τον Αύγουστο του 2023) για το Cairo I, την πρώτη τιτλοποίηση που μπήκε στον «Ηρακλή» με το business plan να καταρτίζεται προ πανδημίας που «πάγωσε» όχι απλώς τους πλειστηριασμούς αλλά τις ρυθμίσεις, ενώ η νέα οικονομική κρίση ήταν το «κερασάκι στην τούρτα».
Σημειώνεται ότι η μη επίτευξη των στόχων του business plan ενεργοποιεί ρήτρες. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι αν κατά την ημερομηνία καταβολής της αμοιβής του διαχειριστή οι εισπράξεις που έχει επιτύχει υπολείπονται κατά 20% αυτών που έχουν προβλεφθεί προκειμένου να δοθεί η κρατική εγγύηση, αναβάλλεται η καταβολή τουλάχιστον του 20% της συμφωνηθείσας αμοιβής.
Την περασμένη εβδομάδα, σε καθιερωμένη συνάντηση στο υπουργείο Οικονομικών για το ιδιωτικό χρέος ο υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας ζήτησε με μετ’ επιτάσεως από τράπεζες και servicers να προχωρούν σε πιο ριζικές και βιώσιμες ρυθμίσεις οφειλών.
Οι λόγοι απόρριψης των ρυθμίσεων
Βάσει των στοιχείων παρουσίασε ο υπουργός Οικονομικών, οι τράπεζες απορρίπτουν σε ποσοστό 67% τις ρυθμίσεις, είτε μέσω του εξωδικαστικού είτε τις διμερείς, ενώ καλύτερη είναι η εικόνα στις εταιρείες διαχείρισης, όπου το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται στο 34%. Και καταλόγισε σε τράπεζες και servicers ότι το μόνο εργαλείο που αξιοποιούν οι πλειστηριασμοί.
Από την άλλη πλευρά, στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα υποστηρίζουν οι πλειστηριασμοί συνεχίζουν να αντιπροσωπεύουν το 25% των ανακτήσεων. Σε ό,τι αφορά του λόγους απόρριψης, αυτοί είναι μάλλον …μοιρασμένοι.
Ειδικότερα, οι λόγοι απόρριψης, σύμφωνα με πηγές της αγοράς αφορούν συνήθως:
- Δανειολήπτες του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (ν.3869) καταθέτουν και αίτημα ένταξης στον εξωδικαστικό, χωρίς να έχει παραιτηθεί από την αίτησή τους στο Ειρηνοδικείο. Σύμφωνα με τον νόμο δεν μπορεί να υποβληθεί αίτηση στον εξωδικαστικό αν εκκρεμεί η έκδοση απόφασης του νόμου Κατσέλη, ή αν έχει θετική απόφαση που δεν ικανοποιεί τον δανειολήπτη μπορεί να καταφύγει στον εξωδικαστικό μετά την παρέλευση 15 μηνών από την έκδοση της θετικής απόφασης.
- Δανειολήπτες για τους οποίους έχει δρομολογηθεί ο πλειστηριασμός (έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα πλειστηριασμών) και καταθέτουν αίτημα υπαγωγής στον εξωδικαστικό. Τράπεζες και servicers εκτιμούν ότι αυτό γίνεται με μοναδικό στόχο να …κερδηθεί χρόνος.
- Οι επενδυτές των τιτλοποιήσεων απορρίπτουν τη λύση της ρύθμισης οφειλών για δάνεια που ρυθμίζονται ξανά και ξανά χωρίς αποτέλεσμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο οφειλέτης θα πρέπει να προκαταβάλει το 10%-20% της οφειλής και να ρυθμίσει το υπόλοιπο.
- Τέλος, οι τράπεζες είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικές στο να αποδεχθούν αιτήματα του Εξωδικαστικού που αφορούν ρυθμισμένα ενήμερα δάνεια ώστε να αποφύγουν να ταξινομήσουν στην …επικίνδυνη κατηγορία «αβέβαιης είσπραξης» (Stage 2) αυξάνοντας τον πιστωτικό κίνδυνο και δυσκολεύοντας την επίτευξη του στόχου για μονοψήφιο δείκτη ΝPE.
Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα στο στάδιο 2 (stage 2) βρίσκεται το 12,98% (20,5 δισ. ευρώ) των συνολικών δανείων έναντι 12,89% το δ’ τρίμηνο του 2021 και 12,78% ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου.
Τέλος από τα δάνεια ύψους περίπου 21,8 δισ. ευρώ υπό καθεστώς στήριξης το οποίο έχει αρθεί (Γεφυρα, μορατόρια), περίπου 3,6 δισεκ. ευρώ είναι μη εξυπηρετούμενα (στοιχεία ΕΚΤ, Supervisory Banking Statistics, τέλος Δεκεμβρίου 2021).
