Με αφορμή την καταχώρηση του εμπορικού σήματος «Turkaegean» από τον EUIPO και τον σάλο που έχει πυροδοτήσει η υπόθεση, θυμόμαστε τι προβλέπεται από την Ενωσιακή νομοθεσία για τα σήματα που προσκρούουν στα χρηστά ήθη ή τη δημοσια τάξη.
Το άρθρο 7 παρ. 1 στοιχ. στ ́ του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/1001 καθιερώνει απόλυτο λόγο απαραδέκτου ως προς την καταχώριση σήματος ΕΕ, εφόσον αυτό αντιτίθεται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, το απαράδεκτο ισχύει και στην περίπτωση που η αντίθεση εντοπίζεται σε τμήμα μόνο της Ένωσης, το οποίο, σύμφωνα με τη νομολογία, μπορεί να περιορίζεται και σε ένα μόνο κράτος μέλος. Ανάλογη ρύθμιση περιέχεται, άλλωστε, στο άρθρο 4 παρ. 1 στοιχ. στ ́ της Οδηγίας 2015/2436/ΕΕ, που εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών περί σημάτων. Η Οδηγία μεταφέρθηκε πρόσφατα στο ελληνικό δίκαιο με τον Ν. 4679/2020, ο οποίος ενσωματώνει την τελευταία παραπάνω διάταξη με ίδια αρίθμηση.
Σύμφωνα με τη νομολογία, η μεν δημόσια τάξη εκφράζει τις επιθυμίες κάθε πολιτείας ως προς τους κανόνες που πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού στην κοινωνία. Αναφέρεται δηλ. στα διάφορα συμφέροντα που κάθε έννομη τάξη θεωρεί θεμελιώδη κατά το δικό της σύστημα αξιών, ώστε να επιδιώκει την προστασία τους στο παρόν και προοπτικά. Τα χρηστά ήθη, από την άλλη πλευρά, αναφέρονται στις ηθικές αξίες και αρχές που σέβεται αυτόβουλα μια κοινωνία σε ορισμένο τόπο και χρόνο.
Ειδικότερα, η δημόσια τάξη συνιστά μια κανονιστική θεώρηση αξιών και αναπτύσσεται εκ των άνω προς τα κάτω. Για τον λόγο αυτό βρίσκεται διατυπωμένη σε επίσημες πηγές δικαίου ή/και έγγραφα πολιτικής και μπορεί να διαπιστωθεί αντικειμενικά. Τα χρηστά ήθη, αντιθέτως, αναφύονται στους κόλπους της κοινωνίας επιβαλλόμενα από την επικρατούσα κοινωνική συναίνεση. Ως εκ τούτου κατευθύνονται από κάτω προς τα πάνω. Εκφράζουν δε, τι θεωρείται ηθικά αποδεκτό εντός συγκεκριμένου κοινωνικού πλαισίου, αντικατοπτρίζοντας αρχές και πεποιθήσεις καταρχήν υποκειμενικές.
Βλ. αναλυτικότερα Τζούλια, “Fack Ju Göhte”: Σήματα που αντιτίθενται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη και η δοκιμή του καταναλωτή «μέσης ευαισθησίας και ανεκτικότητας, ΕπισκΕΔ 2020, σελ. 195 επ.
Με βάση τα παραπάνω, μπορεί να υποστηριχθεί ότι το λεκτικό σήμα «Turkaegean» προσκρούει στη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη υπό τη θεώρηση της ελληνικής εννομης τάξης και κοινωνίας, εφόσον θίγει ζητήματα εθνικής κυριαρχίας επί ευαίσθητου γεωπολιτικά χώρου και μάλιστα σε κρίσιμη χρονικά συγκυρία.
Σύμφωνα με το άρθρο 59 παρ. 1α Κανονισμού 2017/1001 σήμα ΕΕ κηρύσσεται άκυρο, μετά από αίτηση που υποβάλλεται στον EUIPO ή μετά από άσκηση ανταγωγής στα πλαίσια αγωγής για παραποίηση/απομίμηση, μεταξύ άλλων, σε περίπτωση που το σήμα καταχωρήθηκε παρότι αντίκειται στην καλή πίστη και τα χρηστά ήθη. Κατ’ άρθρο 63 παρ. 1α του Κανονισμού, άλλωστε, την αίτηση κήρυξης ακυρότητας μπορεί να υποβάλει στον EUIPO σε τέτοια περίπτωση κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο καθώς και κάθε οργάνωση που έχει συσταθεί για την εκπροσώπηση των συμφερόντων κατασκευαστών, παραγωγών, παρεχόντων υπηρεσίες, εμπόρων ή καταναλωτών, και οι οποίοι σύμφωνα με το δίκαιο στο οποίο υπάγονται, μπορούν να παρίστανται ενώπιον δικαστηρίου.
