Γιώργος Παλαιτσάκης
Τεκμήρια διαβίωσης: Αντιμέτωποι με τους κινδύνους υπερφορολόγησης που εγκυμονούν τα τεκμήρια της εφορίας βρίσκονται και φέτος εκατομμύρια φορολογούμενοι.
Πρόκειται κυρίως για μισθωτούς, συνταξιούχους, αυτοαπασχολούμενους, αγρότες και εισοδηματίες που κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους απέκτησαν χαμηλά εισοδήματα. Τα φορολογητέα εισοδήματα των πολιτών αυτών προσδιορίζονται και φέτος σε επίπεδο υψηλότερο των πραγματικών εισοδημάτων τους, με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης -που αφορούν στις αντικειμενικές δαπάνες χρήσης κατοικιών, οχημάτων, σκαφών και άλλων περιουσιακών στοιχείων- και με βάση τα λοιπά τεκμήρια τα οποία αφορούν κυρίως στις πραγματικές δαπάνες που τυχόν κατέβαλαν το 2021 για να αποκτήσουν περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη κ.λπ.) ή να αποπληρώσουν δάνεια και πιστωτικές κάρτες.
Ντρίπλες….
Ολοι αυτοί οι φορολογούμενοι, που κινδυνεύουν και φέτος από τα τεκμήρια, έχουν τη δυνατότητα, κατά τη συμπλήρωση των φετινών φορολογικών δηλώσεων, να «αξιοποιήσουν» έως και 90 διαφορετικές κατηγορίες τακτικών εσόδων, εκτάκτων οικονομικών ενισχύσεων, επιδομάτων, παροχών και εισοδημάτων που εισέπραξαν το 2021. Στις 90 αυτές κατηγορίες, περιλαμβάνονται ποσά που θεωρούνται «εισοδήματα» αλλά απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος ή φορολογούνται αυτοτελώς στην πηγή, καθώς και ορισμένα άλλα ποσά απαλλασσόμενα μονίμως και από τον φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Ειδικά για όσους επλήγησαν το 2021 από τον κορονοϊό λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη των τεκμηρίων που τους βαρύνουν όλες οι έκτακτες αποζημιώσεις και οικονομικές ενισχύσεις που έλαβαν πέρυσι από το κράτος, στο πλαίσιο εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης.
Τεκμήρια διαβίωσης: Η λίστα
Σύμφωνα, ειδικότερα, με την ισχύουσα νομοθεσία, οι προστιθέμενες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτουν λόγω τεκμηρίων, μπορούν φέτος να καλυφθούν με:
Α) Εκτακτες οικονομικές ενισχύσεις και αποζημιώσεις σε φορολογούμενους πληγέντες από την επιδημία του κορονοϊού. Τα ποσά αυτά είναι τα εξής:
1) Οι αποζημιώσεις ειδικού σκοπού των 534 ευρώ που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2021 σε χιλιάδες εργαζομένους, επιχειρηματίες και αυτοαπασχολούμενους.
2) Η αφορολόγητη αμοιβή για την απασχόληση ιδιωτών ιατρών σε δημόσια νοσοκομεία, με σκοπό την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών λόγω κορονοϊού COVID-19.
3) Η αποζημίωση που χορηγήθηκε σε ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και λοιπών τουριστικών καταλυμάτων για την προσωρινή διαμονή φυσικών προσώπων που νοσούν από κορονοϊό COVID – 19 και ατόμων που φροντίζουν ή συνοδεύουν τα άτομα αυτά.
4) Οι ενισχύσεις που καταβλήθηκαν στους αγρότες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στο πλαίσιο δράσεων αντιμετώπισης των επιπτώσεων του κορονοϊού COVID-19.
5) Οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν σε ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων για την κάλυψη των εισοδηματικών τους απωλειών από τη μη είσπραξη των ενοικίων των μηνών Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου 2020, Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου, Απριλίου, Μαΐου, Ιουνίου και Ιουλίου 2021.
6) Η έκτακτη αποζημίωση για τους εποχικά εργαζόμενους του τουριστικού και επισιτιστικού κλάδου.
Β) Εισοδήματα που απαλλάσσονται μονίμως από τον φόρο εισοδήματος ή φορολογούνται αυτοτελώς κατά την καταβολή τους. Τα εισοδήματα αυτά, ορισμένα από τα οποία υπόκεινται και σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης 2,2%-10%, είναι τα εξής:
7) Το εισόδημα φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής που εργάζονται σε πρεσβείες, προξενεία, κ.λπ.
8) Η διατροφή συζύγου και τέκνων που λαμβάνεται είτε με δικαστική απόφαση είτε με συμβολαιογραφικό έγγραφο.
9) Οι συντάξεις των αναπήρων πολέμου ή των θυμάτων πολέμου ή των αναπήρων που υπέστησαν βλάβη κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους.
10) Το εξωϊδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε αναπήρους και το οποίο συγκεντρώνει τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος, όπως περιοδικότητα και μόνιμη πηγή προέλευσης.
11) Τα επιδόματα αναγνωρισμένων πολιτικών προσφύγων.
12) Τα επιδόματα επικίνδυνης εργασίας και τα ποσά της καταβαλλόμενης πτητικής αποζημίωσης στους πιλότους πολιτικής αεροπορίας και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.
13) Τα κέρδη από τη διάθεση παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 10 KW.
14) Τα κέρδη από την πώληση προϊόντων για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ευρεσιτεχνία διεθνώς αναγνωρισμένη.
15) Οι τόκοι των τραπεζικών καταθέσεων.
16) Οι τόκοι ομολόγων ή έντοκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.
17) Οι τόκοι των συμφωνιών επαναγοράς (repos/ reverse repos).
18) Τα δικαιώματα. Ο όρος «δικαιώματα» σημαίνει το εισόδημα που αποκτάται ως αντάλλαγμα για τη χρήση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή σε αντάλλαγμα πληροφοριών που αφορούν βιομηχανική, εμπορική ή επιστημονική πείρα, οι πληρωμές για τη χρήση βιομηχανικού, εμπορικού ή επιστημονικού εξοπλισμού, για τη χρήση τεχνικών μεθόδων παραγωγής, τεχνικής ή τεχνολογικής βοήθειας, τεχνογνωσίας (knowhow), αποτελεσμάτων ερευνών, αναδημοσίευσης άρθρων και μελετών, καθώς και οι πληρωμές για συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά μέσω δικτύων πληροφορικής σε βάση δεδομένων επίλυσης προβλημάτων, την ηλεκτρονική λήψη (downloading) λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή.
19) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση μεριδίων ή μερίδων σε προσωπικές εταιρίες.
20) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση κρατικών ομολόγων και εντόκων γραμματίων ή εταιρικών ομολόγων.
21) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
22) Τα κέρδη από την πώληση εισηγμένων μετοχών με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 0,5%.
23) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση εισηγμένων κινητών αξιών (απόκτηση πριν από 1.1.2009).
24) Τα αφορολόγητα κέρδη από ημεδαπά ΕΕ/ΕΟΧ/ΕΖΕΖ αμοιβαία κεφάλαια.
25) Τα εισαχθέντα μερίσματα αλλοδαπών και ημεδαπών πλοιοκτητριών εταιριών που δεν φορολογούνται με το ν. 4607/2019.
26) Τα μερίσματα λοιπών ημεδαπών πλοιοκτητριών εταιριών του ν. 27/1975.
27) Τα μερίσματα εταιριών ναύλωσης γυμνού πλοίου και χρηματοδοτικής μίσθωσης πλοίου.
28) Τα κέρδη από ατομικές πλοιοκτήτριες επιχειρήσεις του ν. 27/1975.
29) Τα κέρδη ατομικών επιχειρήσεων από αλιεύματα αλιευτικών πλοίων, υπεραξία από εκποίηση πλοίου είσπραξη από ασφαλιστική αποζημίωση, εκμίσθωση για θαλάσσιες έρευνες ή οποιαδήποτε άλλη αιτία.
30) Η είσπραξη ασφαλιστικής αποζημίωσης ή οικονομικής ενίσχυσης λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους.
31) Τα κέρδη ατομικών επιχειρήσεων ναύλωσης γυμνού πλοίου και χρηματοδοτική μίσθωση πλοίου.
32) Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
33) Τα κέρδη από τη μεταβίβαση τίτλων φορολογικού κατοίκου χώρας με την οποία υπάρχει ΣΑΔΦ και είναι υπόχρεος για υποβολή δήλωσης από άλλη αιτία.
34) Το ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης.
35) Οι «πράσινες» και συνδεδεμένες αγροτικές ενισχύσεις μέχρι 12.000 ευρώ αθροιζόμενες.
36) Οι λοιπές εισοδηματικές αγροτικές ενισχύσεις.
37) Η αγροτική επιδότηση πρόωρης συνταξιοδότησης.
38) Τα ποσά που καταβάλλονται με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθ. 166 του ν. 4001/2011, στο πλαίσιο της εγκατάστασης του αγωγού φυσικού αερίου.
39) Τα μερίσματα εισηγμένων σε χρηματιστήριο μετοχών που απαλλάσσονται του φόρου.
40) Οι αμοιβές που καταβάλλονται από την Παγκόσμια Ενωση Αναπήρων Καλλιτεχνών σε φορολογικούς κάτοικους Ελλάδας.
41) Η αποζημίωση που λαμβάνουν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας κυβερνήτες, συγκυβερνήτες και μηχανικοί αεροσκαφών, αεροπορικών εταιριών με φορολογική κατοικία ή μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, η οποία φορολογείται αυτοτελώς.
42) Η αποζημίωση που λαμβάνουν τα μέλη των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών του άρθρου 5 του ν. 4375/ 2016 (Α’ 51) (περίπτωση δ’ της παρ. 2 του άρθρου 15 του ΚΦΕ).
43) Αμοιβές των πρώην δικαστικών λειτουργών και των μελών του κυρίου προσωπικού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, όπως και του Γενικού Προϊσταμένου που συμμετέχουν στην Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών.
Γ) Εισοδήματα που απαλλάσσονται μονίμως και από τον φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Τα εισοδήματα αυτά είναι:
44) Οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των αναπήρων 80% και άνω.
45) Η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης.
46) Οι αμοιβές υπαλλήλων της Ε.Ε.
47) Οι αμοιβές των εργαζομένων στην Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου.
48) Οι αποδοχές που καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) στους υπαλλήλους του.
49) Οι μισθοί και οι εν γένει αποδοχές των υπαλλήλων του ΝΑΤΟ.
50) Το επίδομα παιδιού, το οποίο έχει καταβάλει ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).
51) Τα μερίσματα από ναυλομεσιτικές εταιρίες της παραγράφου 5 του άρθρου 43 του ν. 4111/2013, καθώς και οι έκτακτες αμοιβές και τα ποσοστά (bonus) που οι εταιρίες αυτές διανέμουν σε μέλη Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους τους.
52) Οι έκτακτες αμοιβές και τα ποσοστά (bonus) που οι εταιρίες του άρθρου 25 του ν.27/1975, που ασχολούνται με την διαχείριση πλοίων και είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, διανέμουν σε μέλη Δ.Σ. ή σε διευθυντές, στελέχη και υπαλλήλους τους.
53) Το επίδομα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης ανέργων.
54) Το επίδομα αναζήτησης εργασίας στο πλαίσιο δράσεων συμβουλευτικής.
55) Το εισόδημα που με βάση τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας απαλλάσσεται και από τον φόρο εισοδήματος και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
56) Το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (ΑΝΗΚΟ).
57) Η ισόβια τιμητική παροχή στους Ελληνες οπλίτες του άρθρου 95 του ν.4714/2020
58) Οι παροχές που καταβάλλονται από τον ΟΑΕΔ (άρθρο 67 του ν. 4756/2020)
Δ) Λοιπές κατηγορίες εισοδημάτων που φορολογούνται με ειδικό τρόπο, όπως:
59) Το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ, του ΓΕΝΕ και του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ που εισπράχθηκε μέσα στο φορολογικό έτος 2021.
60) Τα συνολικά καθαρά κέρδη που αναλογούν στα φυσικά πρόσωπα – εταίρους προσωπικών εταιριών που τηρούν απλογραφικά βιβλία, (O.E., Ε.Ε., κοινωνίες αστικού δικαίου που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα, αστικές εταιρίες, κοινοπραξίες κ.λπ.), μετά την αφαίρεση του φόρου του νομικού προσώπου.
Ε) Για την κάλυψη των τεκμηρίων μπορούμε να επικαλεστούμε και ορισμένα ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα, όπως:
61) Εσοδα από πωλήσεις ακινήτων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων (αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ.)
62) Η εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.
63) Εισαγωγή συναλλάγματος από νυν ή πρώην κατοίκους αλλοδαπής.
64) Δάνεια.
65) Κληρονομιές.
66) Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών.
67) Κέρδη από λαχεία, ΠΡΟ-ΠΟ, ΛΟΤΤΟ, Αθλητικό Στοίχημα κ.λπ.
68) Χρηματική αποζημίωση που καταβάλλεται για την αποκατάσταση ζημιάς ή φθοράς που προκλήθηκε από την εγκατάσταση αγωγού φυσικού αερίου.
69) Αποζημίωση για ηθική βλάβη.
70) Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος και της παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016.
71) Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/δανείων. Επιστροφή καταβεβλημένων κεφαλαίων/δανείων κ.λπ. μπορεί να συμπληρωθεί μόνο όταν το έτος που καταβλήθηκαν τα ποσά, οι φορολογούμενοι υπάγονταν σε τεκμήριο.
72) Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου.
73) Ποσά που προκύπτουν από πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου (κωδικοί 727-728 του Πίνακα 5 της φορολογικής δήλωσης).
74) Το επίδομα κίνησης για τους παραπληγικούς, τους τετραπληγικούς και τους ακρωτηριασμένους.
75) Το διατροφικό επίδομα για τους νεφροπαθείς, τους μεταμοσχευμένους πνευμόνων και μυελού των οστών, καθώς και τους αλλοδαπούς και ομογενείς νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους καρδιάς, ήπατος.
76) Η οικονομική ενίσχυση των ατόμων με βαριά αναπηρία.
77) Η οικονομική ενίσχυση των ατόμων με βαριά νοητική υστέρηση.
78) Η οικονομική ενίσχυση παραπληγικών – τετραπληγικών και ακρωτηριασμένων ανασφάλιστων και ασφαλισμένων του Δημοσίου.
79) Η ενίσχυση ατόμων με μεσογειακή, δρεπανοκυτταρική μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία ή συγγενή αιμορραγική διάθεση (αιμορροφιλία κ.λπ.) ή Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS).
80) Η οικονομική ενίσχυση κωφών και βαρήκοων ατόμων.
81) Η οικονομική ενίσχυση ατόμων με αναπηρία όρασης.
82) Η οικονομική ενίσχυση ατόμων με εγκεφαλική παράλυση.
83) Η εισοδηματική ενίσχυση ασθενών και αποθεραπευμένων χανσενικών και μελών των οικογενειών τους.
84) Το Επίδομα Στεγαστικής Συνδρομής σε ανασφάλιστους υπερήλικες.
85) Η εισοδηματική ενίσχυση Οικογενειών Ορεινών Μειονεκτικών Περιοχών.
86) Το επίδομα στέγασης.
87) Οι παροχές και υπηρεσίες του Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας σύμφωνα με τον ν. 3050/2002.
88) Το επίδομα ομογενών προσφύγων που χορηγείται στα πλαίσια παροχής προγραμμάτων Κοινωνικής Προστασίας.
89) Οι έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν σε άτομα ή οικογένειες που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.
90) Η συνεισφορά του Δημοσίου με το πρόγραμμα « Γέφυρα».
