Σενάριο για επίδομα «super market pass» βρίσκεται στην ατζέντα της κυβέρνησης, καθώς ο πληθωρισμός στον κλάδο διατροφής τρέχει με ρυθμούς πάνω από 12% και εκμηδενίζει το εισόδημα των ευάλωτων νοικοκυριών. Προκρίνεται να διαδεχτεί την «επιταγή ακρίβειας», αλλά και το επίδομα καυσίμων Fuel Pass.
Θα αποτελεί όμως και προπομπό ενός νέου μοντέλου καταβολής επιδομάτων από το 2023, όπου η παροχή κάθε οικονομικής στήριξης θα γίνεται πλέον μόνο μέσω άυλης προπληρωμένης κάρτας, αντί με απευθείας πληρωμή στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων. Η προπληρωμένη κάρτα θα γίνει έτσι το μοναδικό πορτοφόλι στο οποίο θα καταβάλλονται από το κράτος εφεξής όλα τα επιδόματα για όλα τα νοικοκυριά.
Η εισήγηση απασχολεί από καιρό επιτελικά στελέχη της κυβέρνησης εν όψει των ανακοινώσεων στη ΔΕΘ από τον πρωθυπουργό, ο οποίος θα λάβει μέσα στον μήνα τις τελικές αποφάσεις.
Στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται ότι, ενώ το κράτος δίνει σκληρή μάχη κατά της ακρίβειας, αλλά και ασύλληπτα ποσά (1,1 δισ. ευρώ τον μήνα) για να συμπληρώνει τους λογαριασμούς ρεύματος των ιδιωτών, πολύ σύντομα θα βρεθούν αντιμέτωποι με μεγάλο κύμα ακρίβειας σε βασικά είδη διατροφής και διαβίωσης, που θα προκαλέσει αναστάτωση στην αγορά και τα νοικοκυριά.
Μπροστά στο διεθνές τσουνάμι ανατιμήσεων προτείνουν «έξυπνο χρήμα» μέσω smartphones και με εξελιγμένες προπληρωμένες κάρτες, ώστε να καταλήγουν «όσα πρέπει, σε αυτούς που πρέπει, ακριβώς για ό,τι πρέπει».
Το νέο σύστημα θα παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία και στόχευση απ’ όσο επιτρέπουν οι οριζόντιες επιδοτήσεις σε νοικοκυριά από τις λίστες των συνταξιούχων ή δικαιούχων ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ.
Για παράδειγμα, αντί για 200 ευρώ που δόθηκαν το Πάσχα με την επιταγή ακρίβειας, με «super market pass» άλλοι θα μπορούν να λάβουν έως 230 ή 240 ευρώ, ενώ άλλοι λιγότερα.
Επιπλέον βοήθημα θα μπορούν να πάρουν έτσι όσοι επιλέγουν να πιστωθούν μέσω ψηφιακής προπληρωμένης κάρτας. Δεν θα μπορούν όμως να διαθέσουν τα χρήματα σε άλλους σκοπούς πέραν των πληρωμών σε σούπερ μάρκετ ή συναφείς επιχειρήσεις (π.χ. παντοπωλεία, μίνι μάρκετ κ.α.). Μικρότερο ποσό θα λάβουν όσοι επιλέγουν να το πιστωθούν στον τραπεζικό λογαριασμό τους.
Με διαφοροποίηση και κλιμάκωση των ποσών διευρύνεται ο αριθμός των εν δυνάμει δικαιούχων που μπορούν να ωφεληθούν. Στόχος είναι να στηριχθούν ιδιαίτερα τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Εξετάζεται να ισχύσουν ζώνες επιδότησης που θα ξεκινούν, π.χ., από 100-130 ευρώ και θα φτάνουν στα 200 ευρώ και άνω.
Το πρόβλημα σήμερα είναι κυρίως τεχνικό. Η ομάδα κρούσης (6-7 άνθρωποι στην ουσία) που ανοιγοκλείνει τις πλατφόρμες της ψηφιακής διακυβέρνησης έχει υπερβεί τα όριά της δημιουργώντας συνεχώς νέες ψηφιακές εφαρμογές. Αλλά και στο οικονομικό επιτελείο δεν έχουν αποφανθεί ακόμα, επειδή τώρα προτεραιότητα δίνουν στο να διασφαλίσουν τις πληρωμές ρεύματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων για τον Σεπτέμβριο, χωρίς να ξέρουν όμως αν επαρκεί το 1,1 δισ. ευρώ που έδωσαν τον Αύγουστο ή θα απαιτηθούν και άλλα!
Επί του παρόντος, πάντως, αντί να πέφτουν, οι τιμές αερίου στην Ευρώπη σπάνε τα ρεκόρ αύξησης και ο δημοσιονομικός χώρος που είχε δημιουργηθεί έως τον Ιούλιο μειώνεται ανησυχητικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», αν δεν ξεφουσκώσουν οι τιμές ενέργειας, για να ενισχυθούν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά εξετάζονται και λύσεις ανάγκης, όπως:
■ να μην υπάρξει νέο Fuel Pass 3 για Οκτώβριο και μετά,
■ τα σχέδια για «super market pass» ή «φθινοπωρινή επιταγή ακρίβειας» σε ευάλωτους να αναβληθούν για Νοέμβριο ή Δεκέμβριο.
Στη ζυγαριά των εξαγγελιών βαραίνουν και δύο ακόμα παρεμβάσεις για τον χειμώνα:
■ επέκταση στο επίδομα θέρμανσης σε περισσότερους δικαιούχους, αλλά μάλλον όχι με υψηλότερα ποσά,
■ εφάπαξ επίδομα σε συνταξιούχους, ως αντιστάθμισμα για όσους δεν καλύπτονται από τη νέα απόφαση του ΣτΕ για αναδρομικά συντάξεων.
Συνεπώς, για να προχωρήσει η επιδότηση «super market pass», πρέπει έως τα μέσα Σεπτεμβρίου να λυθεί η εξίσωση μέτρων στήριξης και κόστους ενέργειας με τα στοιχεία για ανάπτυξη, τουρισμό, κρατικές εισπράξεις και εξοικονομήσεις από άλλες πηγές ή περικοπές.
Κάρτες για όλους
Κρίσιμο προκειμένου να εξαγγελθεί το μέτρο είναι να προετοιμαστούν σε λιγότερο από έναν μήνα μια νέα πλατφόρμα, καθώς και η εφαρμογή εξαργύρωσης μέσω κινητού στα σούπερ μάρκετ.
Αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο της κυβέρνησης, ώστε από το 2023 κάθε πληρωμή επιδόματος να γίνεται μέσω ψηφιακής κάρτας, επειδή έτσι παραμετροποιείται από το κράτος πού θα γίνονται δεκτές οι πληρωμές, αλλά και πού θα απορρίπτονται. Συζητήσεις έχουν ξεκινήσει ήδη μεταξύ υπουργείων Οικονομικών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τραπεζών, ώστε σταδιακά όλα τα επιδόματα -προνοιακά και μη- να πιστώνονται μόνο σε προπληρωμένη κάρτα, αντί για κατάθεση ή μετρητά.
Ειδικά για ομάδες πληθυσμού που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη χρήση της τεχνολογίας ανέπαφων πληρωμών εξ αποστάσεως μέσω κινητού (NFC), εξετάζεται να τους δοθεί απλή πλαστική κάρτα (αντί της ψηφιακής) όπως έχουν όλοι και συναλλάσσονται στα ΑΤΜ. Προβλήματα όμως στην εφοδιαστική αλυσίδα και ελλείψεις πρώτων υλών δεν επιτρέπουν επί του παρόντος τη μαζική προμήθεια και διάθεση πλαστικών καρτών προς εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά.
Εναλλακτικά, εξετάζεται και αυτή η λύση: το επίδομα να κατατίθεται κανονικά στον τραπεζικό λογαριασμό για να εξαργυρώνεται με την κλασική πλαστική χρεωστική κάρτα που έχουν όλοι, χωρίς smartphone, αλλά το ποσό να δεσμεύεται προς εξαργύρωση μόνο σε συγκεκριμένα καταστήματα και για προκαθορισμένα είδη ή συναλλαγές, αλλιώς θα μένει ως αδιάθετο λογιστικό υπόλοιπο στον λογαριασμό, χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιηθεί πουθενά, ούτε καν να αναληφθεί σε γκισέ ή ΑΤΜ. Κι αν δεν δαπανηθεί σε χρόνο που τυχόν οριστεί προς ανάλωση (π.χ. τρεις μήνες, όπως στο Fuel Pass), τότε θα αφαιρείται από τον λογαριασμό του δικαιούχου που θα το χάνει αν δεν το χρησιμοποιεί για τον σκοπό που του δόθηκε.
Για το «super market pass» ανακύπτει και ειδικότερο ζήτημα: σε ποια είδη θα γίνεται εξαργύρωση. Τα πολυκαταστήματα τροφίμων φιλοξενούν και άλλες δραστηριότητες: πληρωμές λογαριασμών ρεύματος ή τηλεφωνίας, αγορές ρούχων ή ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ. Αρα, η εν λόγω επιδότηση πρέπει να καλύπτει ένα πλήρες φάσμα βασικών δαπανών διαβίωσης, αλλά να μη στρεβλώνει τον ανταγωνισμό προς τα εξειδικευμένα καταστήματα. Ενδεχομένως έτσι το «super market pass» να καλύψει μεγαλύτερο εύρος καταστημάτων (π.χ. ένδυσης κ.λπ.).
Απέναντι σε αυτές τις τεχνικές προκλήσεις απαιτούνται λύσεις σε λιγότερο από έναν μήνα προκειμένου να μπορεί να εξαγγελθεί το μέτρο. Και αν τελικά όμως η κυβέρνηση επιλέξει εξ ανάγκης την πεπατημένη μιας ακόμα επιταγής ακρίβειας, το σχέδιο «όλα τα επιδόματα σε μία κάρτα» θα προχωρήσει τους επόμενους μήνες.
