Την ετήσια έκθεσή της για το 2021 δημοσίευσε η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών.
Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων στην έκθεση, συνολικά, σε 19 περιπτώσεις που εξέτασε η ΑΔΑΕ επιβλήθηκαν χρηματικά πρόστιμα συνολικού ύψους 1.480.000 ευρώ.
Παράλληλα, στην έκθεση περιλαμβάνονται στοιχεία για τη λειτουργία της το περασμένο έτος, αλλά και αναφορά στα επίκαιρα ζητήματα που απασχολούν την ΑΔΑΕ, όπως:
• Η ολοκλήρωση των εργασιών για την έκδοση σχεδίου κοινής υπουργικής απόφασης, με την οποία καθορίζονται οι ελάχιστες υποχρεώσεις, στις οποίες οφείλουν να συμμορφώνονται οι επιχειρήσεις για α) την εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής διαθεσιμότητας υπηρεσιών φωνητικών επικοινωνιών και υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο που παρέχονται μέσω των δημόσιων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, σε περίπτωση καταστροφικής βλάβης του δικτύου ή σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας και β) την αδιάλειπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και αδιάλειπτη διαβίβαση προειδοποιήσεων του κοινού.
• Ο εκσυγχρονισμός του απαρχαιωμένου και δυσλειτουργικού καθεστώτος που διέπει την οργάνωση και λειτουργία της ΑΔΑΕ (Νόμος 3115/2003), καθώς και του καθεστώτος που διέπει τις νόμιμες άρσεις του απορρήτου των επικοινωνιών (Νόμος 2225/1994). Μέσα στο πλαίσιο αυτό η Αρχή επιφυλάσσεται να υποβάλει κάποια στιγμή προτάσεις για νομοθετικές μεταβολές και βελτιώσεις στο αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης.
• Η επεξεργασία του κειμένου του προτεινόμενου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των επικοινωνιών (e-privacy), που θα αντικαταστήσει την Οδηγία 2002/58/ΕΚ, ο οποίος βρίσκεται σε διαδικασία τριλόγου, όπως λέγεται, για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ, του Ε. Κοινοβουλίου και της Ε. Επιτροπής, καθώς, μετά από συζητήσεις τεσσάρων ετών, το Συμβούλιο της ΕΕ κατέληξε σε εγκεκριμένο κείμενο στις 10.2.2021.
• Η εξοικονόμηση δημοσίου χρήματος. Μέσα στο πλαίσιο αυτά αποτελεί διαχρονική μέριμνα της Αρχής η μεγαλύτερη δυνατή συμπίεση του μισθώματος, το οποίο καταβάλλεται για τη στέγασή της, αν παραστεί δε ανάγκη ακόμη και με τη μεταστέγασή της.
• Πολύ σημαντικός στόχος της ΑΔΑΕ για το έτος 2022 είναι, σε συνεργασία με τις δικαστικές αρχές, τα συναρμόδια υπουργεία και τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας και την ΕΥΠ, να καταρτισθεί και ει δυνατόν και να αρχίσει να λειτουργεί το νέο σύγχρονο σύστημα ηλεκτρονικής ασφαλούς κρυπτογραφημένης κυκλοφορίας των διατάξεων, τις οποίες εκδίδουν οι εισαγγελικές αρχές με βάση τα προβλεπόμενα από το Ν. 2225/1994 για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών για λόγους εθνικής ασφάλειας και για τη διακρίβωση βαρέων αδικημάτων. Επίσης πολύ σημαντικός στόχος για το έτος 2022 είναι η ψηφιοποίηση και καταστροφή των επί 15ετία συσσωρευόμενων εγχάρτων αρχείων της Αρχής. Οι δυνατότητες αυτές προβλέφθηκαν από τη διάταξη του 37 παρ.1 Ν. 4786/2021, (ΦΕΚ Α 43/23.3.2021).
Αποτελούν, δε, ένα πολύ σημαντικό βήμα για την καλύτερη οργάνωση της Αρχής, για την ευρετηρίαση και καλύτερη, αποτελεσματικότερη επεξεργασία των διατάξεων άρσεως του απορρήτου και εν γένει των αρχείων της ΑΔΑΕ, προκειμένου η τελευταία να επιτελέσει το συνταγματικό της καθήκον να διασφαλίσει το απόρρητο των επικοινωνιών και στον τομέα των άρσεων του απορρήτου του άρθρου 19 παρ.1 εδάφιο β του Συντάγματος. Όταν θα ολοκληρωθούν οι πιο πάνω διαδικασίες, θα έχει συντελεστεί μια χωρίς υπερβολή πραγματική εκσυγχρονιστική επανάσταση στον τρόπο λειτουργίας της Αρχής.
Τι αναφέρεται για τις «νόμιμες παρακολουθήσεις»
Στην έκθεση γίνονται αναφορές και στην ειδικότερη πτυχή της προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών που αφορά τον τομέα των επονομαζόμενων «νομίμων παρακολουθήσεων».
Σύμφωνα με την έκθεση, με τον όρο αυτό εννοούμε τις «παρακολουθήσεις» των ηλεκτρονικών επικοινωνιών που προβλέπονται από το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 19 παρ. 1 του Συντάγματος για λόγους προστασίας της εθνικής ασφάλειας και για τη διακρίβωση ιδιαιτέρως σοβαρών εγκλημάτων.
Οι «παρακολουθήσεις» αυτές γίνονται ύστερα από απόφαση δικαστικών αρχών με βάση μια προδιαγεγραμμένη διαδικασία, που διαγράφεται λεπτομερώς από τον προαναφερθέντα εκτελεστικό του πιο πάνω συνταγματικού άρθρου νόμο 2225/1994.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα μια εντυπωσιακή αύξηση των νομίμων αυτών άρσεων του απορρήτου. Οι αιτίες του φαινομένου είναι πολλές.
Η ανάγκη καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της οργανωμένης βαριάς εγκληματικότητας. Οι απειλές είναι υπαρκτές και γι’ αυτό είναι θεμιτή για την άμυνα και την επιβίωση των συγχρόνων κοινωνιών η καταφυγή σε αυτό το τόσο επεμβατικό μέτρο στον ιδιωτικό βίο των πολιτών, η προσφυγή όμως στο οποίο πρέπει να διέπεται από την αρχή της αναλογικότητας
. Και τούτο, διότι πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος των καταχρήσεων, ειδικά όταν η άρση γίνεται για λόγους προστασίας της εθνικής ασφάλειας, όπου, σύμφωνα με το νόμο δεν απαιτείται ειδικότερη αιτιολόγηση των συγκεκριμένων λόγων για τους οποίους επιβάλλεται το μέτρο.
Γι’ αυτό και στις δημοκρατίες είναι πάντα χρήσιμα τα αντίβαρα εξουσίας (checks and balances).
H ΑΔΑΕ έχει εκ του νόμου, αλλά και σαν συνέπεια της ιδιότητάς της ως συνταγματικά κατοχυρωμένης, σε συνδυασμό με την αρχή της διακρίσεως των εξουσιών και της δικαστικής ανεξαρτησίας, περιορισμένες αρμοδιότητες στον τομέα των νομίμων άρσεων του απορρήτου. Ενώ της κοινοποιούνται όλες οι σχετικές δικαστικές διατάξεις και βουλεύματα, δεν της επιτρέπεται να ελέγξει αν ορθά ή με επαρκή τεκμηρίωση διέταξε η δικαστική εξουσία μια συγκεκριμένη άρση εις βάρος ενός πολίτη, και το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ελέγξει αν τηρήθηκαν οι εξωτερικοί τύποι και προϋποθέσεις της διαταχθείσας άρσης. Και αυτό όμως το έργο είναι σημαντικό για τη διαπίστωση ότι τηρείται ο νόμος 2225/1994, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία που επιτάσσει για τη λήψη του μέτρου.
Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται πολύ προσωπικό το οποίο να ασχολείται με την καταγραφή και επεξεργασία των επίμαχων διατάξεων και βουλευμάτων. Δυστυχώς η Αρχή ποτέ μέχρι τώρα δεν στελέχωσε την αρμόδια για τα θέματα αυτά οργανική μονάδα με ίδιο προσωπικό.
Ήδη ανατέθηκε τον Απρίλιο 2021 σε μέλη του προσωπικού της Νομικής Υπηρεσίας η παράλληλη άσκηση καθηκόντων στο Αυτοτελές Τμήμα Ελέγχου της Άρσης του Απορρήτου, για να ασχοληθούν με το περιγραφέν πιο πάνω έργο.
Δείτε αναλυτικά την έκθεση.
