Αναίρεση απαλλακτικού βουλεύματος – Η βενζίνη συμπεριλαμβάνεται στις εκρηκτικές ύλες
Δεκτή έγινε από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου αναίρεση υπέρ του νόμου κατά βουλεύματος, λόγω εσφαλμένης εφαρμογής των ουσιαστικών ποινικών διατάξεων των άρθρων 270 παρ. 1 στοιχ. β’ και 272 παρ. 1 του νέου Ποινικού Κώδικα.
Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι η βόμβα μολότοφ συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό και τιμωρείται κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις (ΟλΑΠ 3/2022).
Πιο αναλυτικά, το αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο με το προσβαλλόμενο βούλευμά του αποφάνθηκε, μεταξύ των άλλων, να μην γίνει κατηγορία σε βάρος του κατηγορουμένου για τις αξιόποινες πράξεις (α) της έκρηξης με τη χρήση εκρηκτικών υλών από κοινού με προκύψαντα κίνδυνο για ανθρώπους και (β) της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών βομβών από κοινού με προκύψαντα κίνδυνο για ανθρώπους.
Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, αναφερόμενη στις παραδοχές του προσβαλλόμενου βουλεύματος, και ειδικότερα (α) με το να μην δεχθεί ότι η βενζίνη περιλαμβάνεται στις εκρηκτικές ύλες, όταν, υπό την επίδραση ανύψωσης της θερμοκρασίας εντός κλειστού χώρου, υφίσταται, σε βραχύ χρονικό διάστημα, χημική μεταβολή, με ταυτόχρονη ανάπτυξη μεγάλης ποσότητας αερίων και θερμότητας, με αποτέλεσμα την παραγωγή εκρηκτικών αποτελεσμάτων και (β) με το να μην εντάξει στην έννοια του εκρηκτικού μηχανισμού τη γνωστή με την ονομασία “βόμβα Μολότοφ”, ήτοι τη φιάλη, περιέχουσα εύφλεκτο υγρό, όπως βενζίνη, που εκσφενδονίζεται με αναμμένο το φυτίλι και προκαλεί με την πτώση της σε σκληρή επιφάνεια ανάφλεξη έκρηξη, έκρινε ότι το δικαστικό συμβούλιο εσφαλμένα εφάρμοσε τις διατάξεις των άρθρων 270 παρ. 1 στοιχ. β’ και 272 παρ. 1 του νέου ΠΚ, όπως αυτές ίσχυαν κατά το χρόνο έκδοσης του προσβαλλόμενου βουλεύματος.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, η βενζίνη, όπως και άλλα εύφλεκτα υλικά, αν και δεν αποτελούν καθ’ εαυτά εκρηκτικές ύλες, υπό την επίδραση ανύψωσης της θερμοκρασίας εντός κλειστού χώρου υφίστανται, σε βραχύ χρονικό διάστημα, χημική μεταβολή, με ταυτόχρονη ανάπτυξη μεγάλης ποσότητας αερίων και θερμότητας, με αποτέλεσμα την παραγωγή εκρηκτικών αποτελεσμάτων. Συνεπώς, με την έννοια αυτή η βενζίνη συμπεριλαμβάνεται στις εκρηκτικές ύλες.
Περαιτέρω, ως εκρηκτικός μηχανισμός, κατά τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 στοιχ. στ’ του Ν. 2168/1993, θεωρείται κάθε συσκευή, που μπορεί να προκαλέσει έκρηξη οποιασδήποτε εκρηκτικής ύλης. Είδος εκρηκτικού μηχανισμού αποτελεί και η γνωστή με την ονομασία “βόμβα Μολότοφ, γιατί, αν και ως τελικό αποτέλεσμα έχει τον εμπρησμό, παρά ταύτα το άμεσο αποτέλεσμά της δεν είναι η πυρκαγιά, αλλά η έκρηξη, δηλαδή η λόγω της ανάφλεξης και της ανύψωσης της θερμοκρασίας βίαιη ρήξη των τοιχωμάτων της φιάλης και η απελευθέρωση αερίων, συνέπεια της οποίας είναι η μετά την έκρηξη πυρκαγιά.
Το προσβαλλόμενο βούλευμα 16/2020 του Δικαστικού Συμβουλίου του Ναυτοδικείου Πειραιά δέχθηκε τα ακόλουθα:
“…Α) Στον κατηγορούμενο αποδίδεται η αξιόποινη πράξη της έκρηξης από κοινού διότι εθεάθη να εκτοξεύει προς τις αστυνομικές δυνάμεις που επιχειρούσαν πλησίον οδοφράγματος στην οδό Στουρνάρη, κοκτέιλ μολότοφ. Όπως αναφέρεται στη με αριθμ. πρωτ. 3022/14/10259-γ/22-1-2019 Έκθεση Εργαστηριακής Πραγματογνωμοσύνης της ΔΕΕ, το κοκτέιλ μολότοφ συνιστά εμπρηστικό μηχανισμό, που αποτελείται από μία εύθραυστη φιάλη, συνήθως γυάλινη, γεμάτη με εύφλεκτο υλικό (συνήθως βενζίνη), στο στόμιο της οποίας προσαρμόζεται απορροφητικό ύφασμα που λειτουργεί ως φυτίλι. Αφού ο ως άνω μηχανισμός ριφθεί στο στόχο, η φιάλη, λόγω της πρόσκρουσης, διαρρηγνύεται, το εύφλεκτο υλικό διασκορπίζεται και ταυτόχρονα αναφλέγεται από το καιόμενο φυτίλι, με κύριο αποτέλεσμα την ταυτόχρονη ανάφλεξη των υλικών του στόχου. Στη δικογραφία γίνεται λόγος και για ένα νέο τύπο μολότοφ, τις εκρηκτικές μολότοφ που υποτίθεται ότι περιέχουν βενζίνη και δυναμίτιδα. Μόνο παρενθετικά, θα τονίσουμε ότι στην εκρηκτική μολότοφ αντικαθίσταται το πάνινο φλεγόμενο φυτίλι με “δυναμιτάκια” δηλαδή παιδικά αθύρματα που φυσικά δεν περιέχουν δυναμίτιδα αλλά απλή πυρίτιδα και δεν είναι καθόλου αποδεδειγμένο ότι αυτό το είδος μολότοφ εκρήγνυται και δεν προκαλεί απλά θόρυβο και πιο θεαματικό αποτέλεσμα.
Στην υπό κρίση υπόθεση όμως, προέκυψε ότι ο κατηγορούμενος έριχνε απλές κοκτέιλ μολότοφ και όχι εκρηκτικές μολότοφ.
Ουσιώδες στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης της προκείμενης αξιόποινης πράξης είναι η πρόκληση έκρηξης, η οποία συνιστά αιφνίδιο φαινόμενο, κατά τη διάρκεια του οποίου ελευθερώνονται αέρια που τελούν υπό υψηλή εξωθητική πίεση ή παράγονται εντός βραχύτατου χρόνου, των οποίων η διαστολή σε πολλαπλάσιο του αρχικού όγκου προκαλεί ισχυρό μηχανικό αποτέλεσμα, που συνοδεύεται από κρότο, παροδική λάμψη και έκλυση θερμότητας ή ωστικής δύναμης (Κ. Φράγκος, Ποινικός Κώδικας (Ν. 4619/2019 και Ν. 4637/2019) Κατ’ άρθρο Ερμηνεία & Νομολογία του Αρείου Πάγου, 2020, 1209). Προς τη συγκεκριμένη παραδοχή οδηγεί και η διάταξη του άρθρου 1 παρ. 2 περ. ε’ του ν. 2168/1993 (“Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες, εκρηκτικούς μηχανισμούς και άλλες διατάξεις”, ΦΕΚ Α’ 147/3-9-1993, η διατύπωση της οποίας παρέμεινε αναλλοίωτη μετά την τροποποίηση της σχετικής παραγράφου με το άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 4678/2020, ΦΕΚ Α’ 70/20-3-2020, έναρξη ισχύος: 20-3-2020), κατά την οποία, νοούνται ως “εκρηκτικές ύλες” τα στερεά ή υγρά σώματα, που από οποιαδήποτε αιτία υφίστανται χημική μεταβολή και μετατρέπονται σε αέριες μάζες με συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, με αποτελέσματα βλητικά ή ρηκτικά.
Η άποψη που γίνεται δεκτή από μέρος της νομολογίας (ενδεικτικά: ΑΠ 456/2004 ΠοινΛογ 2004. 571, ΑΠ 1354/2003 ΕλλΔνη 2003 1465), ότι το κοκτέιλ μολότοφ συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό, εφόσον, αν και έχει ως τελικό αποτέλεσμα τον εμπρησμό, παρά ταύτα, η πυρκαγιά δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμά του αλλά η έκρηξη, δηλαδή η λόγω της ανάφλεξης και της ανύψωσης της θερμοκρασίας βίαιη ρήξη των τοιχωμάτων της φιάλης και η απελευθέρωση αερίων, δεν έχει κανένα επιστημονικό έρεισμα και δεν φαίνεται πειστική. Και τούτο διότι στο συγκεκριμένο μηχανισμό η θραύση της φιάλης προκαλείται λόγω της πρόσκρουσης αυτής στο στόχο (και όχι λόγω αύξησης της θερμοκρασίας της με ταυτόχρονη βίαιη έκλυση αερίων), ενώ η ανάφλεξη των υλικών πραγματοποιείται στη συνέχεια και κατόπιν της θραύσης, χωρίς να προκαλείται κάποια χημική μεταβολή με βλητικό ή εκρηκτικό αποτέλεσμα (Δ. Βούλγαρης, Όπλα-Πυρομαχικά-Εκρηκτικά, άρθρα 1-18, 20, 26-27, εις: Στ. Παύλου, Θ. Σάμιος, Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, 2012, 19-20). Βασικό συστατικό της μολότοφ είναι η βενζίνη, που ως πολύ εύφλεκτο υγρό, εξαιτίας της υψηλής πτητικότητάς της, σχηματίζει ατμούς πάνω από την ελεύθερη επιφάνειά της, οι οποίοι μπορούν να αναφλεγούν όταν υπάρχει φλόγα, σπινθήρας κ.α. […] Αυτά τα αέρια μίγματα μπορούν να εκραγούν μόνο όταν βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο εύρος συγκεντρώσεων (όρια εκρηκτικότητας) που για τη βενζίνη είναι 1,5 – 7,5%. Η βόμβα μολότοφ που εκσφενδονίζεται σε εξωτερικό περιβάλλον δεν μπορεί να προκαλέσει έκρηξη, γιατί η συγκέντρωση των αερίων (ατμών βενζίνης/ατμοσφαιρικού αέρα) είναι πάντοτε μικρότερη από το κατώτερο αναφλέξιμο μίγμα, δηλαδή βρίσκεται κάτω από το 1,5% και συνεπώς είναι πολύ φτωχό, ως καύσιμο μίγμα, λόγω της παρουσίας μεγάλο ποσοστού οξυγόνου του ατμοσφαιρικού αέρα και αντίστοιχα μικρού ποσοστού ατμών βενζίνης (Ανδριανός Γκουρμπάτσης, Η Bόμβα Mολότοφ ως Eμπρηστικός Mηχανισμός, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα).
Συνεπώς, η ρίψη κοκτέιλ μολότοφ δεν προκαλεί έκρηξη και άρα δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση της προκείμενης αξιόποινης πράξης.
Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο κρίνει ομόφωνα ότι δεν θα πρέπει να γίνει κατηγορία σε βάρος του κατηγορούμενου για την αξιόποινη πράξη της έκρηξης από κοινού.
Β) Στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης των αξιόποινων πράξεων της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών (άρθρο 272 του ΠΚ) …. είναι η ύπαρξη εκρηκτικών υλών ή εκρηκτικών βομβών. Το κοκτέιλ μολότοφ, όπως αναπτύχθηκε και παραπάνω, δεν συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό. Εξάλλου, βασικό συστατικό αυτού είναι η βενζίνη, η οποία είναι εμπρηστικό υλικό και μόνο υπό τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορεί να θεωρηθεί ως εκρηκτικό υλικό. Ενόψει τούτων, το Συμβούλιο αποφαίνεται ομόφωνα ότι δεν θα πρέπει να γίνει κατηγορία σε βάρος του κατηγορούμενου για τις αξιόποινες πράξεις α) της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών από κοινού …. “.
Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο areiospagos.gr.
