Oι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στον ενεργειακό πόλεμο που ξεκίνησαν, τη στιγμή που η οικονομία της Ευρωζώνης θυσιάζεται στο βωμό της γεωπολιτικής – Το καταστροφικό σενάριο ενδέχεται να αλλάξει την ευρωπαϊκή πραγματικότητα
Μετά από μία δεκαετία οικονομικής λιτότητας, η Ευρώπη βρίσκεται ένα βήμα πριν την ενεργειακή λιτότητα. Το Ανόβερο έχει ήδη επιβάλει αυστηρά μέτρα μείωσης των ενεργειακών δαπανών όπως την απαγόρευση φορητών κλιματιστικών και μονάδων θέρμανσης, ενώ έχει κλείσει και το ζεστό νερό στα δημόσια πάρκα και τις δημόσιες υπηρεσίες.
Την ίδια στιγμή, πολλές ευρωπαϊκές χώρες μελετούν σχέδια μείωσης του λογαριασμού ηλεκτρικού τους και επιβολής «ενεργειακών πλαφόν» με μείωση των ωραρίων εργασίας των δημόσιων υπηρεσιών και των επιχειρήσεων. Παράλληλα μελετάται και η επιβολή «δελτίων ενέργειας» σε βαριές βιομηχανίες όπως αυτές της παραγωγής ατσαλιού.
Στις Βρυξέλλες, πάντως, επήλθε γρήγορα πολιτική συμφωνία μεταξύ των 27 κρατών-μελών για «ψαλίδι» 15% σε εθελοντική βάση στην κατανάλωση φυσικού αερίου, από 1ης Αυγούστου έως 31 Μαρτίου του 2023.
Όλα τα παραπάνω μέτρα, σύμφωνα με τον αναλυτή Thomas Fazi και το zerohedge, αποτελούν μέρος του πλάνου μείωσης της χρήσης φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο αποσκοπεί στη μείωση της χρήσης του υδρογονάνθρακα κατά 15% μέχρι την Άνοιξη του 2023. Η πρόταση συμπεριλαμβάνει την επιβολή προστίμων σε περίπτωση παράβασης των κανόνων εάν η ενεργειακή κρίση επιδεινωθεί.
Η κρίση αυτή θα οφείλεται στην ολική άρση ή περαιτέρω μείωση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Μέχρι τώρα, οι εξαγωγές ρωσικού αερίου προς την Ε.Ε. βρίσκονται στο 1/3 των περσινών επιπέδων, έχοντας καταγράψει σταθερή πτώση μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Αν και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν μειώσει την εισαγωγή φυσικού αερίου τους, η Ρωσία έχει «κλείσει τις κάνουλες» του αγωγού Nord Stream 1 στο 20% της συνολικής ικανότητάς του προφασιζόμενη «τεχνικά προβλήματα».
Σε μια άλλη εξέλιξη, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Bloomberg, η Μόσχα ετοιμάζεται να ξαναρχίσει τις ροές πετρελαίου μέσω του αγωγού Ντρούζμπα προς τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, αφού διυλιστήρια στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία μεσολάβησαν προκειμένου να επιλύσουν το πρόβλημα που προέκυψε με την πληρωμή τέλους διαμετακόμισης στην Ουκρανία.
Την Τρίτη, έγινε γνωστό ότι από τις 4 Αυγούστου είχαν διακοπεί οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, μέσω της Ουκρανίας, προς την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία.
Εφόσον ξεκινήσουν και πάλι οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, θα επιλυθεί ένα από τα πολλά προβλήματα στον ενεργειακό εφοδιασμό που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, σχολιάζει το αμερικανικό πρακτορείο. Προειδοποιεί όμως ότι εάν παραταθεί η διακοπή, τότε η Ουγγαρία θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με ελλείψεις καυσίμων στους δρόμους.
Την ίδια ώρα η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση, με περιορισμένες τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου και χαμηλά τα επίπεδα ποταμών εμποδίζοντας τεράστιες ροές ντίζελ και άνθρακα.
«Φρένο» στην ανάπτυξη
Προφανώς η κρίση αυτή έχει αυξήσει την τιμή του φυσικού αερίου σε δυσθεώρητα υψηλά, υπερδεκαπλάσια από την αντίστοιχη του 2020. Στις περισσότερες χώρες, παράλληλα με την τιμή του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί και αυτή του ηλεκτρικού.
Οι αυξημένες τιμές της ενέργειας ήδη προκαλούν περαιτέρω αύξηση του υψηλού πληθωρισμού ο οποίος κοντεύει να αγγίξει το 9% στην Ευρωζώνη, προκαλώντας παράλληλα πρόβλημα κόστους διαβίωσης στην κοινωνία, ωθώντας τα φτωχότερα στρώματά της στην ένδεια, ενώ πλήττει σημαντικά και τη βιομηχανική παραγωγή.
Η Γερμανία, η οποία βασίζεται ως επί το πλείστον σε ρωσικό φυσικό αέριο είναι και το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης αυτής. Η βιομηχανική παραγωγή της χώρας συρρικνώθηκε για τρίτο συνεχόμενο μήνα. Το 16% των γερμανικών βιομηχανιών είτε έχουν μειώσει την παραγωγή τους είτε έχουν βάλει «λουκέτο» σε βιομηχανικές μονάδες τους λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους. Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται τώρα πια σε καθεστώς «υψηλού συναγερμού».
Η «τέλεια καταιγίδα» της αύξησης του πληθωρισμού, της μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης, των νέων lockdowns στην Κίνα και της μειωμένης βιομηχανικής παραγωγής και επενδυτικής διάθεσης έχουν ήδη «φρενάρει» την αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας της Γηραιάς Ηπείρου.
Ύφεση, ΤPI και λιτότητα
Tόσο η Κομισιόν όσο και το ΔΝΤ, παρά τις πρόσφατες επικαιροποιήσεις των μακροοικονομικών δεδομένων τους, εκτιμούν πως η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ΑΕΠ θα κυμανθεί στο 2,5% φέτος, δεδομένα με τα οποία αρκετοί αναλυτές διαφωνούν. Ο Carsten Brzeski, αναλυτής της ING, για παράδειγμα, προβλέπει δημιουργία ύφεσης προς το τέλος του έτους λόγω του πληθωρισμού και της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών.
Ως «κερασάκι στην τούρτα», σύμφωνα με τον Fazi, η πρόσφατη απόφαση της ΕΚΤ για αύξηση των επιτοκίων δεν πρόκειται να μειώσει τον πληθωρισμό ο οποίος οφείλεται κυρίως σε παράγοντες της προσφοράς αλλά θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα, δυσκολεύοντας το ρόλο των κυβερνήσεων προς στήριξη των οικονομιών τους.
Όσο για το νέο εργαλείο TPI (Transmission Protection Instrument) της ΕΚΤ το οποίο προσδοκεί στη στήριξη των προβληματικών ευρωπαϊκών οικονομιών, μπορεί να τεθεί σε λειτουργία μόνο για τις χώρες οι οποίες θεωρούνται «οικονομικά βιώσιμες» αν και η τρέχουσα κρίση ενδέχεται να αλλάξει τα δεδομένα αυτά.
Επιπροσθέτως, αν και η Ε.Ε. αποφάσισε επέκταση της άρσης των οικονομικών κανονισμών της για ένα επιπλέον έτος, αρκετές χώρες όπως η Γερμανία έχουν ξεκαθαρίσει πως θα εισέλθουν σε νέο καθεστώς λιτότητας. Με άλλα λόγια, η Γερμανία, αποφεύγοντας την αύξηση του χρέους, ενδέχεται να ωθήσει τις λοιπές ευρωπαϊκές οικονομίες σε ένα νέο υφεσιακό γύρο λιτότητας ο οποίος θα δημιουργήσει στασιμοπληθωρισμό, επιδεινώνοντας περαιτέρω την κατάσταση.
Το καταστροφικό σενάριο
Τα πράγματα μπορεί να χειροτερέψουν εάν η Ρωσία αποφασίσει ολική άρση των ροών φυσικού αερίου προς την Ε.Ε., κάτι το οποίο θα έχει καταστροφικές συνέπειες, ιδιαίτερα αν λάβει χώρα το χειμώνα όταν η ζήτηση θα βρίσκεται σε ετήσιο υψηλό.
Για την εκπλήρωση της αυξημένης ζήτησης αυτής στην Ευρώπη, πολλές βιομηχανίες θα αναγκαστούν να κλείσουν. Χιλιάδες εργαζόμενοι θα απολυθούν ενώ θα επιβληθεί δελτίο χρήσης ενέργειας για τα νοικοκυριά. Σύμφωνα με τον Fazi, η επιδείνωση της κρίσης αυτή θα δημιουργήσει κοινωνική κατάρρευση η οποία ενδέχεται να προκαλέσει τεράστιες ταραχές και συγκρούσεις στους δρόμους, λεηλασίες, επιβολή στρατιωτικού νόμου και πιθανή ανατροπή κυβερνήσεων.
Σε μία προσπάθεια αποφυγής του δυσμενέστατου σεναρίου αυτού, η Ε.Ε. έχει αποφασίσει αναπλήρωση των ευρωπαϊκών αποθεματικών στο 80% μέχρι τον Οκτώβριο. Σημειωτέον πως αυτή τη στιγμή, τα αποθέματα αυτά βρίσκονται στο 67%. Παρ’ όλα αυτά, όλα κρίνονται από την εύρυθμη λειτουργία των εισαγωγών φυσικού αερίου τους επόμενους μήνες, ενώ ακόμα και το 80% δε θα αποδειχθεί αρκετό για την εκπλήρωση των ευρωπαϊκών ενεργειακών αναγκών για ολόκληρο τον χειμώνα σε περίπτωση ολικής άρσης των εισαγωγών.
Παράλληλα, τα αποθέματα διαφέρουν τα μάλα από χώρα σε χώρα. Ορισμένες χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία και η Κροατία θα ξεμείνουν από φυσικό αέριο στα τέλη Δεκεμβρίου. Άλλες, όπως η Γερμανία, είναι εξαιρετικά εκτεθειμένες παρά το μέγεθος των αποθεμάτων τους, αφού -λόγω της τεράστιας ζήτησης- τα αποθέματα αυτά θα διαρκέσουν μόλις για 108 ημέρες.
Η Ευρώπη ενδέχεται να μην επιβιώσει μία ολική άρση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου, σύμφωνα με τον Fazi. Αν και ορισμένες χώρες όπως η Ιταλία έχουν συνάψει συμφωνίες για την εισαγωγή εναλλακτικών όπως LNG, η Γερμανία παραμένει στο χείλος του γκρεμού.
Θυσία στο βωμό της ανικανότητας
Ο Fazi τονίζει πως θα πρέπει να βασιστούμε στην «καλή θέληση» του Putin, αλλά τονίζει πως ο Ρώσος ηγέτης δεν είναι ο μόνος λόγος που φτάσαμε στο σημείο αυτό. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, έχοντας αποφασίσει για «ολικό ενεργειακό πόλεμο» με μία πυρηνική υπερδύναμη η οποία μοιράζεται 2.000 χιλιόμετρα συνόρων με την Ευρώπη, προκάλεσαν μεγαλύτερα προβλήματα στους Ευρωπαίους πολίτες παρά στην πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου.
Ο Fazi υπογραμμίζει πως οι αποφάσεις των Ευρωπαίων πολιτικών ήταν «παιδιάστικες», αφού αρέσκονται στις στομφώδεις δηλώσεις όσον αφορά τη «σύγκρουση των δημοκρατικών με τις απολυταρχικές δυνάμεις» χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικές συνέπειες των πράξεών τους.
Οι πολιτικοί αυτοί αποφάσισαν, στις αρχές του πολέμου, πως θα «χτυπήσουν τον Putin εκεί που τον πονάει», μειώνοντας την εισαγωγή φυσικού αερίου κατά 2/3 και στο σύνολό της μέχρι το 2027, χωρίς να λάβουν υπόψη πως το 40% του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου εισάγεται από τη Ρωσία. Τώρα πια παραπονιούνται για τις υψηλές τιμές και τον πληθωρισμό, ενώ πανικοβάλλονται και «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους» όταν η Gazprom ανακοίνωσε την πρόσφατη μείωση των ροών της.
Η Ρωσία προφανώς και χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως όπλο κατά της Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πίστεψαν πως θα μπορέσουν να ξεκινήσουν και να «παίξουν» έναν ενεργειακό πόλεμο με τους δικούς τους όρους χωρίς αντίποινα. Ο ενεργειακός πόλεμος αυτός, όμως, όχι μόνο δεν έχει πλήξει τη Ρωσία αλλά την έχει ενισχύσει με τεράστια ποσά ξένου συναλλάγματος.
Παράλληλα με τη βαρβαρότητα του πολέμου στην Ουκρανία, οι οικονομίες εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών έχουν ήδη θυσιαστεί στο βωμό της ανικανότητας των πολιτικών, ενώ εκατομμύρια περισσότερες κινδυνεύουν.
Τουλάχιστον, όμως, οι πολιτικοί αυτοί είχαν δίκιο σε κάτι, σύμφωνα με τον Fazi: το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από τη σύγκρουση των δημοκρατικών και των απολυταρχικών δυνάμεων. «Μεταξύ των πολιτών και των απολυταρχών πολιτικών».
