Μετά από ένα αργό έτος, η ατζέντα της ΕΕ για το ελεύθερο εμπόριο επιταχύνεται υπό την τσεχική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Ωστόσο, μεγαλύτερη δυναμική φαίνεται να έχουν ακόμη τα μονομερή εμπορικά μέτρα που διαπραγματεύονται επί του παρόντος στην Ένωση.
Στις αρχές του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια νέα εμπορική στρατηγική, υποστηρίζοντας μια «ανοικτή, βιώσιμη και διεκδικητική εμπορική πολιτική». Ωστόσο, από αυτούς τους τρεις στόχους, «το άνοιγμα έχει παραμεληθεί λίγο», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ στη EURACTIV.
Ένας λόγος για αυτό είναι διαρθρωτικός. Σε ένα γεωπολιτικά πιο τεταμένο περιβάλλον, όπου οι εμπορικές εξαρτήσεις μοχλεύονται για πολιτικούς σκοπούς, η διεκδικητικότητα φαίνεται πιο επιτακτική από το περαιτέρω άνοιγμα.
Ο άλλος λόγος ήταν η χρονική συγκυρία, με τη γαλλική κυβέρνηση να έχει μπλοκάρει οποιαδήποτε σημαντική εμπορική συμφωνία ενόψει των γαλλικών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών νωρίτερα φέτος.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι υπουργοί Εμπορίου των κρατών μελών επικεντρώθηκαν στη σκλήρυνση της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ υπό τη γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Εξάρτησαν την πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις στην ΕΕ από την αμοιβαία πρόσβαση, συμφώνησαν σε ένα καθεστώς για τον περιορισμό της στρεβλωτικής επιρροής των ξένων επιδοτήσεων και άρχισαν να συζητούν την πρόταση για ένα εργαλείο κατά του εξαναγκασμού.
Περισσότερη βιωσιμότητα
Η ΕΕ προχώρησε επίσης στον πυλώνα βιωσιμότητας της εμπορικής της στρατηγικής. Τον Ιούνιο, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την ενίσχυση του ρόλου των κεφαλαίων για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη στις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ).
Η πρόταση χαιρετίστηκε από την επιτροπή εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και δεν συζητείται μεταξύ των κρατών μελών. «Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την αναθεώρηση της βιωσιμότητας είναι πιθανόν να εκδοθούν τον Νοέμβριο», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, προσθέτοντας ότι, μέχρι στιγμής, οι συζητήσεις δεν έχουν φέρει στο φως πολλά επίμαχα ζητήματα.
Στο μέτωπο του ελεύθερου εμπορίου, εν τω μεταξύ, παρατηρήθηκε κάποια κινητικότητα τον Ιούνιο με την έναρξη διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία και με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ελεύθερου εμπορίου με τη Νέα Ζηλανδία.
Και υπάρχουν και άλλα στα σκαριά. Μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Χιλή, η οποία είχε μπλοκαριστεί από τη Γαλλία πέρυσι, είναι τώρα έτοιμη να υπογραφεί, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές αν η νέα κυβέρνηση της Χιλής θα θελήσει να κάνει κάποιες αλλαγές στη συμφωνία.
Πρόοδος με σχετικά μικρούς εμπορικούς εταίρους
Επιπλέον, θα υπάρξει ένας ουσιαστικός γύρος διαπραγματεύσεων με την Αυστραλία μετά το καλοκαίρι. «Υπάρχει καλή δυναμική», δήλωσε ένας διπλωμάτης, προσθέτοντας ότι οι διαπραγματεύσεις ενδέχεται να ολοκληρωθούν μόλις το 2023.
Ο εκσυγχρονισμός της εμπορικής συμφωνίας με το Μεξικό παρεμποδίζεται επί του παρόντος από ανησυχίες σχετικά με την αρχιτεκτονική της συμφωνίας, δηλαδή αν η επενδυτική συμφωνία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά ή όχι.
Ενώ υπάρχει πιθανότητα οι ΣΕΣ με τη Νέα Ζηλανδία, τη Χιλή, την Αυστραλία και το Μεξικό να υπογραφούν και να επικυρωθούν μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, πρόκειται για μικρούς εμπορικούς εταίρους για την ΕΕ. Όσον αφορά τους δύο μεγαλύτερους εταίρους, οι ΗΠΑ είναι απίθανο να κινηθούν προς περισσότερο ελεύθερο εμπόριο, ενώ η επενδυτική συμφωνία με την Κίνα φαίνεται να έχει κολλήσει για το ορατό μέλλον.
«Τα εμπόδια για την επικύρωση πιο αμφιλεγόμενων εμπορικών συμφωνιών όπως η Mercosur ή η επενδυτική συμφωνία με την Κίνα παραμένουν πολύ υψηλά και φαίνεται απίθανο να ξεπεραστούν σύντομα», δήλωσε στη EURACTIV ο Νίκλας Πουατιέ, ειδικός σε θέματα εμπορίου στο οικονομικό think tank Bruegel.
Η τύχη της συμφωνίας Mercosur – που περιλαμβάνει την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη – θα καθοριστεί επίσης από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του Οκτωβρίου στη Βραζιλία.
Επιπλέον, οι εμπορικές σχέσεις με τους υπ’ αριθμόν τρία (Ηνωμένο Βασίλειο) και τέσσερα (Ελβετία) εμπορικούς εταίρους της ΕΕ παραμένουν εύθραυστες για πολιτικούς λόγους. Χωρίς την επίλυση της διαφοράς, οι εμπορικές σχέσεις μπορεί ακόμη και να επιδεινωθούν με αυτές τις σχετικά βασικές αγορές.
Η μονομερής είναι ευκολότερη
Έτσι, παρόλο που η ατζέντα του ελεύθερου εμπορίου παίρνει κάποια ώθηση στην ΕΕ, το άνοιγμα είναι αργό και απευθύνεται σε σχετικά μικρές αγορές.
«Η κατάσταση είναι πιο ελπιδοφόρα για τα μονομερή εμπορικά μέτρα, όπου δεν χρειάζεται να γίνουν παραχωρήσεις προς τρίτους», δήλωσε ο Νίκλας Πουατιέ του Bruegel, υποστηρίζοντας ότι τα εργαλεία με τα οποία η ΕΕ επιβάλλει μονομερώς τα κριτήρια βιωσιμότητάς της ή με τα οποία αποτρέπει τον οικονομικό εξαναγκασμό θα παραμείνουν πιο σημαντικά τους επόμενους μήνες.
Για παράδειγμα, τόσο οι κυβερνήσεις των κρατών μελών όσο και το Κοινοβούλιο της ΕΕ ενδέχεται να συμφωνήσουν σε μια διαπραγματευτική θέση αυτό το φθινόπωρο σχετικά με το εργαλείο κατά του εξαναγκασμού. Αυτό θα άνοιγε το δρόμο για τις πρώτες συζητήσεις μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το εργαλείο αυτό ήδη φέτος.
«Αυτή η μονομερής προσέγγιση επιτρέπει στην ΕΕ να προωθήσει τους στόχους της με πιο μυώδη τρόπο», δήλωσε ο Πουατιέ. Ωστόσο, πρόσθεσε, «κινδυνεύει να κατακερματίσει το παγκόσμιο εμπόριο και να δημιουργήσει συγκρούσεις με τους εμπορικούς εταίρους».
