Με νομοσχέδιο του ΥΠΟΙΚ που θα κατατεθεί έως τα τέλη Σεπτεμβρίου θα επιτρέπεται η εξαγορά των συγκεκριμένων ακινήτων με αυστηρές προϋποθέσεις, ώστε να αποκτηθούν νόμιμοι τίτλοι κυριότητας
Oριστική λύση στο πρόβλημα των καταπατημένων δημόσιων εκτάσεων με τη νομιμοποίηση 70.000 δημοσίων ακινήτων δίνει το υπουργείο Οικονομικών με το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί έως τα τέλη Σεπτεμβρίου στη Βουλή.
Το νομοσχέδιο θα επιτρέπει από το φθινόπωρο την εξαγορά των συγκεκριμένων ακινήτων με αυστηρές προϋποθέσεις, ώστε να αποκτηθούν νόμιμοι τίτλοι κυριότητας.
Οι καταπατητές θα μπορούν να τα εξαγοράσουν, αποκαθιστώντας το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, ενισχύοντας ταυτόχρονα τα δημόσια έσοδα με το τίμημα αλλά και με τους φόρους μεταβίβασης ακινήτων.
Οι δύο βασικές προϋποθέσεις
Η προοπτική είναι να εισπράξει το Δημόσιο έως και 1 δισ. ευρώ ως τίμημα, ενώ βασική προϋπόθεση για την απόδοση των κατεχόμενων θα είναι:
- οι καταπατητές να τα έχουν στην «κατοχή» τους τουλάχιστον από το 1980, και
- τα ακίνητα αυτά να αποτελούν πρώτη κατοικία ή επαγγελματική στέγη.
Σύμφωνα με τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί, θα συγκροτηθεί επιτροπή στην οποία θα συμμετέχουν στελέχη των αρμοδίων υπουργείων και υπηρεσιών, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα καταθέτουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Τα κατεχόμενα δημόσια ακίνητα θα ομαδοποιηθούν ανά περιφέρεια, ώστε η διαδικασία να εξελίσσεται με γρήγορες διαδικασίες.
Στη συνέχεια θα εξετάζεται η νομιμότητα των εγγράφων. Για τις περιπτώσεις όπου έχει προηγηθεί δικαστικά προσφυγή θα συνεκτιμηθούν όλα τα έγγραφα τα οποία έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια.
Οι όροι και προϋποθέσεις για τις δυνατότητες νομιμοποίησης της κυριότητας των καταπατημένων θα έχουν έναν «ευρύ» χαρακτήρα, όπως αναφέρουν πηγές του οικονομικού επιτελείου, ώστε να κάνουν χρήση της όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες. Με αυτόν τον τρόπο το Δημόσιο θα μπορεί να απαλλαγεί από χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες για τη διεκδίκηση των καταπατημένων ακινήτων, ενώ θα έχει και δημοσιονομικά οφέλη σε μια περίοδο που χρειάζεται έξτρα έσοδα.
Με το νομοσχέδιο θα προβλέπεται ότι δεν είναι δυνατή η εξαγορά των ακινήτων όταν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος σε ζητήματα εθνικής άμυνας, δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας υγείας, άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης, σε περιπτώσεις απαλλοτρίωσης και ρυμοτομίας, δασικής νομοθεσίας, και αυτά που βρίσκονται εντός της ζώνης αιγιαλού και παραλίας ή σε νομίμως κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους.
Το ύψος του τιμήματος
Στο υπουργείο Οικονομικών αναμένουν τις τελικές προτάσεις για τον υπολογισμό του τιμήματος εξαγοράς, αλλά το γενικό πλαίσιο θα προβλέπει ότι το κόστος της απόκτησης των τίτλων κυριότητας θα είναι ένα ποσοστό επί της τρέχουσας αντικειμενικής αξίας της περιοχής όπου εδρεύει το ακίνητο.
Δικαίωμα εξαγοράς θα έχουν μόνο όσοι καταπατήσει εκτάσεις και έχουν ανεγείρει πρώτη κατοικία, δηλαδή θα εξαιρεθούν οι περιπτώσεις εξοχικής κατοικίας. Επίσης, δικαίωμα εξαγοράς έχουν και οι καταπατητές που έχουν δημιουργήσει στις εκτάσεις αυτές επαγγελματική εγκατάσταση, υπό προϋποθέσεις.
Εξετάζεται να είναι ακριβότερο το τίμημα εξαγοράς για καταπατημένα ακίνητα που χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς, όπως ξενοδοχεία και εργοστάσια.
Το ποσό θα καταβάλλεται σε πολλές δόσεις, ενδεχομένως και πάνω από 100, ενώ θα υπάρχει έκπτωση για όσους καταβάλουν εφάπαξ το ποσό.
Για την τελική διαμόρφωση του τιμήματος θα λαμβάνονται υπόψη και κοινωνικά κριτήρια. Δηλαδή, θα είναι χαμηλό για τους πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία, για ευπαθείς ομάδες όπως πολύτεκνοι και ανάπηροι και για περιπτώσεις που επί του καταπατημένου ακινήτου έχει ανεγερθεί πρώτη κατοικία. Ειδικά για την εξαγορά αγροτικών εκτάσεων θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι ο κάτοχος είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης.
Τα καταπατημένα του Δημοσίου
Η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου διακρίνεται σε ιδιωτικού δικαίου (ακίνητα, αγροί, οικόπεδα, λατομεία, αλυκές) και δημοσίου δικαίου (αιγιαλός-παραλίες, όχθες πλεύσιμων ποταμών κ.λπ.), η οποία γενικώς αποκαλείται κοινόχρηστη. Βασικό τίτλο ιδιοκτησίας για το Δημόσιο αποτελεί η διαδοχή από το τουρκικό δημόσιο, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827). Το συγκεκριμένο τμήμα της περιουσίας του Δημοσίου αποτέλεσε τις «εθνικές γαίες». Όμως το Δημόσιο απέκτησε και αποκτά περιουσία με τους εξής τρόπους:
- Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις.
- Με συμβόλαια αγοράς.
- Με δωρεές.
- Ως κληρονόμος ακλήρων (σχολάζουσες κληρονομιές).
- Ως κύριος εγκαταλειμμένων και αδέσποτων ακινήτων.
Από την περιουσία αυτή, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών, ποσοστό ίσως και μεγαλύτερο από το 50%, για διάφορες αιτίες (αδυναμία ή αδράνεια των αρμοδίων υπηρεσιών), είναι άγνωστη για το Δημόσιο και δεν καταγράφηκε, ενώ ένα τμήμα της έχει καταπατηθεί.
Αυτή η κατάσταση επιτείνει το χάος, με αποτέλεσμα χιλιάδες ακίνητα του Δημοσίου να έχουν καταπατηθεί στο πέρασμα των δεκαετιών και οι υποθέσεις να λιμνάζουν εδώ και χρόνια στις δικαστικές αίθουσες. Ενδεικτικά, από τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, το 80% των δημοσίων ακινήτων στην Αττική είναι καταπατημένο. Μόνο στην Ανατολική Αττική υπολογίζεται ότι βρίσκονται 2.500 καταπατημένα ακίνητα.
Ακολουθεί η Περιφέρεια Θεσσαλίας, όπου επτά στα δέκα ακίνητα του Δημόσιου έχουν καταπατηθεί. Σε όλο το Αιγαίο η αυθαίρετη κατοχή γης που ανήκει στο κράτος είναι άνω του 50%, ενώ και στην Πελοπόννησο τα καταγεγραμμένα δημόσια ακίνητα που έχουν καταπατηθεί ξεπερνούν τα 3.000. Στην Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας Μακεδονίας-Θράκης τα καταπατημένα δημόσια ακίνητα ανέρχονται σε 1.281.
Στο πλαίσιο της προστασίας της δημόσιας περιουσίας, η Πολιτεία θα εγγράψει όλα τα ακίνητα στο Κτηματολόγιο και θα επαναφέρει τις διατάξεις του νόμου περί προστασίας των δημόσιων κτημάτων, ενώ σχεδιάζει να καταργήσει μια σειρά από αναχρονιστικές διατάξεις, που επιτρέπουν τη νομότυπη παραχώρηση και καταπάτηση δημόσιων εκτάσεων.
