Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Στην πλήρη αλλαγή του τοπίου των οφειλών των μη μισθωτών θα οδηγήσει η εξαγγελθείσα από την κυβέρνηση παραγραφή των ασφαλιστικών οφειλών μετά το πέρας της 10ετίας.
Ο λόγος για την επικείμενη εθελοντική διαγραφή των ληξιπρόθεσμων χρεών προς τα τέως Ταμεία των ελευθέρων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών προ του 2011, υπό τον όρο ότι αυτά δεν έχουν κοινοποιηθεί προς τους υπόχρεους.
Το μέτρο αυτό (το οποίο έχει εξαγγείλει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης) θα συμπεριληφθεί σε μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο ετοιμάζεται το υπουργείο Εργασίας να καταθέσει και να ψηφίσει εντός του προσεχούς φθινοπώρου και, σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ” από αρμόδια στελέχη του e-ΕΦΚΑ, θα προβλέπει αναλυτικά τα ακόλουθα:
– Δυνατότητα οριστικού “κουρέματος” οφειλών μη μισθωτών προς τον τέως ΟΑΕΕ, το τέως ΕΤΑΑ και τον τέως ΟΓΑ προ του 2011.
Η δυνατότητα αυτή, δηλαδή, δεν αφορά χρέη εργοδοτών προς το τέως ΙΚΑ, αλλά μόνο χρέη μη μισθωτών προς τα τέως Ταμεία τους.
– Βασική προϋπόθεση για το “κούρεμα” αυτό είναι να μην έχουν κοινοποιηθεί αυτές οι οφειλές επίσημα (δηλαδή με αριθμό πρωτοκόλλου) κατά οποιονδήποτε τρόπο προς τους υπόχρεους.
Αυτό σημαίνει πως όσοι οφειλέτες έχουν ζητήσει και έχουν λάβει ενημέρωση για τις οφειλές τους (προ του 2011), π.χ. προκειμένου να τις εντάξουν σε κάποια ρύθμιση (120 δόσεων, 12 δόσεων κ.λπ.) ή για να λάβουν ασφαλιστική ενημερότητα, δεν θα μπορούν να κάνουν χρήση αυτής της δυνατότητας. Εφόσον δεν έχει υπάρξει σχετική επίσημη κοινοποίηση, θα έχουν τη δυνατότητα διαγραφής των χρεών αυτών.
– Το “κούρεμα” των παραπάνω (μη κοινοποιημένων) οφειλών προ του 2011 θα είναι εθελοντικό, μερικό ή καθολικό.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο, οι οφειλέτες θα ενημερωθούν από τον e-ΕΦΚΑ για τις μη κοινοποιημένες οφειλές τους προ του 2011. Έπειτα οι οφειλέτες θα μπορούν να ζητήσουν το “κούρεμα” αυτών, είτε κατά μέρος είτε πλήρως.
Με άλλα λόγια, οι οφειλέτες θα μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να μη ζητήσουν “κούρεμα” κάποιων οφειλών, προκειμένου να μη χάσουν τον αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο τον οποίο χρειάζονται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματός τους, είτε για την αύξηση της μελλοντικής σύνταξής τους.
Παραδείγματα
1. Έστω οφειλέτης του τέως ΟΑΕΕ, ο οποίος κλείνει τον Μάρτιο του 2023 τα 67 έτη, έχει πληρώσει 15 έτη ασφάλισης, αλλά έχει μη κοινοποιημένες (στον ίδιο) οφειλές το 2009-2010. Με βάση την επερχόμενη διάταξη (περί παραγραφής οφειλών προ της 10ετίας), θα μπορέσει να ζητήσει διαγραφή των οφειλών του 2009-2010 και να βγει εντελώς απρόσκοπτα στη σύνταξη τον Ιανουάριο του 2023.
2. Οφειλέτης του τέως ΕΤΑΑ κλείνει τον Απρίλιο του 2023 τα 67 έτη, έχει πληρώσει 13 έτη ασφάλισης, αλλά έχει μη κοινοποιημένες οφειλές το 2007, το 2008 και το 2009. Του λείπουν δύο πληρωμένα έτη ασφάλισης για να βγει στη σύνταξη. Θα μπορεί να ζητήσει να πληρώσει δύο έτη (π.χ. το 2008-2009) και να διαγραφεί το 2007 από τον (δυνάμει) ασφαλιστικό χρόνο του. Έτσι, θα μπορεί ο εν λόγω ασφαλισμένος να βγει στη σύνταξη τον Μάρτιο του 2023.
3. Οφειλέτης του τέως ΟΑΕΕ κλείνει τον Μάιο του 2023 τα 67 έτη του, έχει πληρώσει 15 χρόνια ασφάλισης και έτσι μπορεί (τον ερχόμενο Μάιο) να βγει στη σύνταξη. Ωστόσο έχει μη κοινοποιημένες οφειλές το 2007-2009. Ο οφειλέτης αυτός θα μπορούσε να ζητήσει οριστική διαγραφή τους και προφανώς την απώλεια του ασφαλιστικού χρόνου ο οποίος αντιστοιχεί στην τριετία αυτή. Ωστόσο θα μπορεί απρόσκοπτα να βγει στη σύνταξη τον Μάιο του 2023, χωρίς να χρειάζεται να ρυθμίσει (σε έως 60 δόσεις) τις οφειλές αυτές.
Ανοιχτά ζητήματα
Περαιτέρω, υπάρχουν δύο μεγάλα ανοιχτά ζητήματα. Το πρώτο είναι αν η διάταξη αυτή θα έχει και αναδρομική ισχύ, ενώ το δεύτερο, τι θα γίνει με τις οφειλές της περιόδου 2012-2017. Πιο αναλυτικά:
– Νομικοί κύκλοι εξηγούν στο “Κ” πως η δυνατότητα διαγραφής μη κοινοποιημένων οφειλών προ του 2011 φαίνεται να αδικεί εκείνους τους οφειλέτες οι οποίοι έχουν στο παρελθόν ζητήσει κοινοποίηση οφειλών, π.χ. για ρύθμισή τους.
Συγκεκριμένα, οι οφειλέτες αυτοί μπορεί να θεωρηθεί πως αδικούνται, καθώς έχουν πληρώσει ή συνεχίζουν οφειλές (προ του 2011), ενώ εκείνοι οι οποίοι δεν ζήτησαν κοινοποίηση (π.χ. για να ρυθμίσουν) θα μπορούν με την επερχόμενη διάταξη να τις διαγράψουν.
Συνεπώς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τίθεται θέμα αναδρομικής ισχύος της επερχόμενης διάταξης τουλάχιστον για εκείνους οι οποίοι συνεχίζουν να πληρώνουν τις οφειλές αυτές. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε λιγότερες ή χαμηλότερες δόσεις για εκείνους.
– Πληροφορίες αναφέρουν πως είναι πιθανή η δυνατότητα παραγραφής ασφαλιστικών οφειλών ακόμα και προ 5ετίας.
Αν, για παράδειγμα, θεσπιζόταν δυνατότητα παραγραφής προ 5ετίας, αυτό θα αφορούσε και τις οφειλές του διαστήματος 2012-2017, οι οποίες μάλιστα δεν είναι “περασμένες” στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ (όπως ισχύει και για την προ του 2011 περίοδο). Αυτό σημαίνει πως και σε αυτή την περίπτωση των οφειλών, εφόσον δεν έχει γίνει κοινοποίηση αυτών προς τους οφειλέτες τους, είναι και αυτές “διαγράψιμες”.
Έτσι, όπως σημειώνουν νομικοί κύκλοι στο “Κ”, εν όψει θέσπισης δυνατότητας διαγραφής οφειλών για ακόμα μεγαλύτερο διάστημα, αποτελεί ερώτημα ποια τακτική θα πρέπει να ακολουθήσει κάποιος οφειλέτης σε σχέση με την επιλογή διαγραφής οφειλών.
