Η υπόθεση αφορά τους χρήστες του Facebook και την επεξεργασία των δεδομένων τους – Μια αρχή ανταγωνισμού δύναται να λαμβάνει υπόψη κατά πόσον μια εμπορική πρακτική συνάδει με τον GDPR
Τις προτάσεις του σε μία πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση για την αλληλεπίδραση δικαίου ανταγωνισμού και προστασίας προσωπικών δεδομένων εξέδωσε ο εισαγγελέας του Δικαστηρίου της ΕΕ, Αθανάσιος Ράντος.
Σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα, μια αρχή ανταγωνισμού δύναται, στο πλαίσιο ασκήσεως των αρμοδιοτήτων της, να λαμβάνει υπόψη κατά πόσον μια εμπορική πρακτική συνάδει με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων.
Ωστόσο, οφείλει να λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε απόφαση ή έρευνα της αρμόδιας βάσει του εν λόγω κανονισμού εποπτικής αρχής.
Ιστορικό της υπόθεσης
Η Meta Platforms είναι ιδιοκτήτρια του ηλεκτρονικού μέσου κοινωνικής δικτύωσης «Facebook». Οι χρήστες του εν λόγω κοινωνικού δικτύου οφείλουν να αποδέχονται τους όρους χρήσης του Facebook, οι οποίοι παραπέμπουν στην πολιτική χρήσης των δεδομένων και των αναγνωριστικών σύνδεσης (cookies) που καθορίζεται από τη Meta Platforms. Βάσει της πολιτικής αυτής, η Meta Platforms συλλέγει δεδομένα που προέρχονται από άλλες υπηρεσίες του ομίλου Meta Platforms, όπως το Instagram και το WhatsApp, και από ιστοσελίδες και εφαρμογές τρίτων, μέσω ενσωματωμένων στις εν λόγω ιστοσελίδες και εφαρμογές διεπαφών ή μέσω των cookies που αποθηκεύονται στον υπολογιστή ή στην τερματική κινητή συσκευή του χρήστη. Επιπλέον, η Meta Platforms συσχετίζει τα δεδομένα αυτά με τον λογαριασμό Facebook του οικείου χρήστη και τα χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, για διαφημιστικούς σκοπούς.
Η γερμανική ομοσπονδιακή αρχή ανταγωνισμού απαγόρευσε στη Meta Platforms την επεξεργασία δεδομένων που προβλέπεται από τους όρους χρήσης του Facebook, καθώς και την εφαρμογή των εν λόγω όρων, και της επέβαλε μέτρα παύσεως των δραστηριοτήτων αυτών. Συγκεκριμένα, κατά την γερμανική αρχή ανταγωνισμού, η επεξεργασία των επίμαχων δεδομένων, η οποία δεν ήταν σύμφωνη με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ), συνιστούσε καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης της Meta Platforms στην αγορά των κοινωνικών δικτύων για τους ιδιώτες χρήστες στη Γερμανία.
Η Meta Platforms άσκησε προσφυγή ενώπιον του ανώτερου περιφερειακού δικαστηρίου Ντίσελντορφ, το οποίο ζητεί από το Δικαστήριο να διευκρινίσει αν οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού έχουν την εξουσία να εξετάζουν κατά πόσον η επεξεργασία δεδομένων είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του ΓΚΠΔ. Επιπροσθέτως, το γερμανικό δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή ορισμένων διατάξεων του ΓΚΠΔ.
Οι προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα
Με τις σημερινές προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας Α. Ράντος εκτιμά, πρώτον, ότι μια αρχή ανταγωνισμού, μολονότι δεν είναι αρμόδια να διαπιστώσει παράβαση του ΓΚΠΔ, εντούτοις δύναται, στο πλαίσιο ασκήσεως των αρμοδιοτήτων της, να λαμβάνει υπόψη κατά πόσον μια εμπορική πρακτική συνάδει με τον ΓΚΠΔ. Συναφώς, ο γενικός εισαγγελέας τονίζει ότι το αν μια εμπορική πρακτική συνάδει ή μη με τον ΓΚΠΔ μπορεί να αποτελεί, λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των πραγματικών περιστατικών της υποθέσεως, σημαντικό στοιχείο προκειμένου να διαπιστωθεί αν η πρακτική αυτή συνιστά παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού.
Πάντως, ο γενικός εισαγγελέας διευκρινίζει ότι μια αρχή ανταγωνισμού δύναται να εξετάζει το ζήτημα της συμμόρφωσης προς τον ΓΚΠΔ μόνον παρεμπιπτόντως και υπό την επιφύλαξη των εξουσιών της αρμόδιας βάσει του εν λόγω κανονισμού εποπτικής αρχής. Κατά συνέπεια, η αρχή ανταγωνισμού οφείλει να λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε απόφαση ή έρευνα της αρμόδιας εποπτικής αρχής, να ενημερώνει την αρχή αυτή για κάθε σχετικό στοιχείο και, ενδεχομένως, να διαβουλεύεται με αυτήν.
Δεύτερον, ο γενικός εισαγγελέας φρονεί ότι η περίσταση και μόνον ότι η επιχείρηση που εκμεταλλεύεται μέσο κοινωνικής δικτύωσης κατέχει δεσπόζουσα θέση στην εθνική αγορά των ηλεκτρονικών κοινωνικών δικτύων για ιδιώτες χρήστες δεν θίγει το κύρος της συγκατάθεσης του χρήστη του συγκεκριμένου δικτύου στην επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων. Εντούτοις, η περίσταση αυτή ασκεί επιρροή κατά την εκτίμηση του ελεύθερου χαρακτήρα της συγκατάθεσης, τον οποίο οφείλει να αποδείξει ο υπεύθυνος της επεξεργασίας.
Τρίτον, ο γενικός εισαγγελέας εκτιμά ότι η επίμαχη πρακτική της Meta Platforms ή ορισμένα στοιχεία της πρακτικής αυτής ενδέχεται να εμπίπτουν στους προβλεπόμενους από τον ΓΚΠΔ λόγους που δικαιολογούν την επεξεργασία δεδομένων χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων, εφόσον τα επίμαχα δεδομένα είναι πράγματι αναγκαία για την παροχή των υπηρεσιών που συνδέονται με τον λογαριασμό Facebook. Ωστόσο, ο γενικός εισαγγελέας εκτιμά ότι, μολονότι η εξατομίκευση του περιεχομένου και των διαφημίσεων, η συνεχής και απρόσκοπτη χρήση των υπηρεσιών του ομίλου Meta Platforms, η ασφάλεια του δικτύου ή ακόμη η βελτίωση του προϊόντος μπορούν ασφαλώς να είναι προς το συμφέρον του χρήστη ή του υπευθύνου επεξεργασίας δεδομένων, εντούτοις τα στοιχεία αυτά της επίμαχης πρακτικής δεν φαίνεται να είναι αναγκαία για την παροχή των ανωτέρω υπηρεσιών.
Τέταρτον, ο γενικός εισαγγελέας επισημαίνει ότι η απαγόρευση επεξεργασίας των ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που σχετίζονται, για παράδειγμα, με τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, την υγεία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό του υποκειμένου των δεδομένων είναι δυνατόν να καταλαμβάνει και την επεξεργασία των επίμαχων δεδομένων. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που οι υποβαλλόμενες σε επεξεργασία πληροφορίες, είτε μεμονωμένα είτε κατόπιν ομαδοποίησης, καθιστούν δυνατή την κατάρτιση προφίλ του χρήστη σε σχέση με τα ευαίσθητα χαρακτηριστικά που καλύπτει ο ΓΚΠΔ.
Στο πλαίσιο αυτό, ο γενικός εισαγγελέας υπογραμμίζει ότι, για να μπορεί να γίνει επίκληση της εξαίρεσης από την ως άνω απαγόρευση, όσον αφορά τα δεδομένα τα οποία προδήλως δημοσιοποιούνται από το υποκείμενο των δεδομένων, ο χρήστης πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση του ότι, με ρητή πράξη, δημοσιοποιεί δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Πάντως, κατά τον γενικό εισαγγελέα, συμπεριφορά η οποία συνίσταται στην επίσκεψη σε ιστότοπους και εφαρμογές, στην εισαγωγή δεδομένων στους εν λόγω ιστότοπους και εφαρμογές ή στην ενεργοποίηση ενσωματωμένων σε αυτές πλήκτρων επιλογής, κατ’ αρχήν, δεν μπορεί να εξομοιωθεί με συμπεριφορά διά της οποίας προδήλως δημοσιοποιούνται τα ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα του χρήστη.
To πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα CURIA
