Τρία φορολογικά μέτρα που ευνοούν χιλιάδες φορολογουμένους οι οποίοι σκοπεύουν να πωλήσουν ή να αγοράσουν ακίνητα ή να ανακαινίσουν και να αναβαθμίσουν τα σπίτια και τα λοιπά κτίσματα που κατέχουν σκοπεύει να παρατείνει η κυβέρνηση για τα επόμενα έτη, με νομοθετικές ρυθμίσεις που θα προωθήσει για ψήφιση στη Βουλή εντός του φθινοπώρου.
Τα μέτρα αυτά προβλέπουν την αναστολή της επιβολής φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων, την έκπτωση από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων του 40% των δαπανών για ενεργειακή και λειτουργική αναβάθμιση κτιρίων και την απαλλαγή των μεταβιβάσεων νεόδμητων κτισμάτων από την επιβολή ΦΠΑ 24%.
Στόχος της κυβέρνησης είναι τα μέτρα αυτά να λειτουργήσουν ως φορολογικά κίνητρα για την περαιτέρω ενίσχυση της αγοράς ακινήτων, την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας, αλλά και την ενεργειακή και λειτουργική αναβάθμιση των κατοικιών και των επαγγελματικών κτιρίων.
Προς παράταση
Αναλυτικά, τα μέτρα των οποίων η εφαρμογή θα παραταθεί και τα οφέλη που θα προκύψουν για τους φορολογουμένους:
1 Αναστολή της επιβολής φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Η έναρξη ισχύος των διατάξεων για την επιβολή φόρου 15% στην υπεραξία που προκύπτει από την πώληση ακινήτου σε τιμή ανώτερη της τιμής κτήσης θα αναβληθεί για ένα ή δύο ακόμη έτη. Με βάση την ισχύουσα αυτή τη στιγμή νομοθεσία, οι διατάξεις του άρθρου 41 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) που προβλέπουν την επιβολή φόρου 15% επί της θετικής διαφοράς (επί της υπεραξίας) που προκύπτει από την πώληση ακινήτου σε τιμή υψηλότερη από την τιμή στην οποία αποκτήθηκε έχουν ανασταλεί μέχρι τις 31-12-2022, δηλαδή θα τεθούν σε ισχύ από την 1η-1-2023. Με νεότερη διάταξη που προτίθεται να καταθέσει στη Βουλή η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών και αναμένεται να ψηφίσει η πλειοψηφία της Βουλής, η αναστολή της επιβολής φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων θα παραταθεί για άλλο ένα έτος ή για άλλα δύο έτη. Δηλαδή, η έναρξη ισχύος της διάταξης του άρθρου 41 του ΚΦΕ θα μετατεθεί για την 1η-1-2024 ή την 1η-1-2025. Ετσι, και οι φορολογούμενοι που θα πωλήσουν ακίνητα κατά τα επόμενα 1 με 2 έτη δεν θα πληρώσουν φόρο 15% επί της διαφοράς μεταξύ των τιμών στις οποίες απέκτησαν τα ακίνητα και των τιμών στις οποίες θα τα πωλήσουν. Ως εκ τούτου, οι τιμές πώλησης των ακινήτων δεν θα επηρεαστούν ανοδικά από την επιβολή αυτού του φόρου.
2 Εκπτωση του 40% των δαπανών ενεργειακής και λειτουργικής αναβάθμισης κτισμάτων από το φόρο εισοδήματος των επόμενων τεσσάρων ετών. Θα παραταθεί μέχρι τις 31-12-2023 η ισχύς της διάταξης του άρθρου 16 του φορολογικού νόμου 4646/2019 η οποία προβλέπει ότι το 40% των εξόδων που καταβάλλουν οι φορολογούμενοι μέσα σε ένα έτος για τις εργασίες ενεργειακής και λειτουργικής αναβάθμισης των ακινήτων τους εκπίπτει από τις οφειλές φόρου εισοδήματος των τεσσάρων ετών που έπονται του έτους καταβολής των δαπανών υπό ορισμένους κανόνες και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το ανώτατο συνολικό όριο δαπανών που αναγνωρίζεται είναι τα 16.000 ευρώ. Το μέγιστο ποσό έκπτωσης διαμορφώνεται, συνεπώς, συνολικά στα 6.400 ευρώ (40% των 16.000 ευρώ). Συνακόλουθα, το ανώτατο ποσό έκπτωσης φόρου που δικαιούται ο ιδιοκτήτης σε κάθε ένα από τα 4 έτη ισχύος της έκπτωσης φθάνει τα 1.600 ευρώ (το 1/4 των 6.400 ευρώ).
Η ισχύς της διάταξης αυτής επρόκειτο να λήξει κανονικά στις 31-12-2022, καθώς η χρονική περίοδος εφαρμογής της ήταν τα φορολογικά έτη 2020-2022. Δηλαδή, το τρέχον φορολογικό έτος θα ήταν το τελευταίο για το οποίο θα ίσχυε η συγκεκριμένη ευνοϊκή διάταξη. Ομως, με νεότερη νομοθετική ρύθμιση, που θα κατατεθεί στη Βουλή το φθινόπωρο, θα προβλέπεται παράταση του χρόνου ισχύος της διάταξης αυτής έως τις 31-12-2023. Δηλαδή, η έκπτωση φόρου θα ισχύσει και για το 40% των δαπανών λειτουργικής αναβάθμισης ακινήτων που θα πραγματοποιήσουν οι φορολογούμενοι το 2023 και θα κατανεμηθεί στις φορολογικές δηλώσεις των επόμενων τεσσάρων ετών (2024-2027). Με απλά λόγια, ακόμη και όσοι φορολογούμενοι δαπανήσουν το 2023 χρήματα για ανακαινίσεις και βελτιώσεις στα σπίτια και τα λοιπά κτίσματα που κατέχουν θα έχουν το δικαίωμα να γλιτώσουν φόρο εισοδήματος έως 1.600 ευρώ το χρόνο στις φορολογικές δηλώσεις των ετών 2024-2027.
Για τον υπολογισμό της έκπτωσης λαμβάνονται υπόψη μόνο οι δαπάνες για τις εργασίες και όχι τα έξοδα για τις προμήθειες υλικών. Π.χ. για τις πλακοστρώσεις λαμβάνεται υπόψη η δαπάνη για την εργασία του επιτηδευματία και όχι τα έξοδα για να αγοραστούν τα πλακάκια, για το βάψιμο λαμβάνεται υπόψη μόνο η δαπάνη για την αμοιβή του ελαιοχρωματιστή και όχι τα ποσά που θα έχουν καταβληθεί για να αγοραστούν οι μπογιές.
Τα ψιλά γράμματα
Απαραίτητες προϋποθέσεις, εξάλλου, για να ισχύσει η έκπτωση είναι η απόδειξη των δαπανών με νόμιμα παραστατικά και η εξόφλησή τους με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (χρεωστικές, πιστωτικές ή προπληρωμένες κάρτες, υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής) ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών. Οι επιλέξιμες δαπάνες πρέπει να μην έχουν εκπέσει ως δαπάνη από τα ακαθάριστα έσοδα επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επιπλέον, το μέτρο καλύπτει κτίρια τα οποία δεν έχουν ήδη ενταχθεί ή δεν θα ενταχθούν σε πρόγραμμα αναβάθμισης κτιρίων ή άλλα προγράμματα ή δράσεις επιχορήγησης.
Δικαιούχοι της έκπτωσης από το φόρο εισοδήματος είναι τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας στο κτίριο στο οποίο πραγματοποιούνται οι επιλέξιμες δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης. Επίσης, δικαιούχοι είναι και τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ψιλής κυριότητας επί του ακινήτου, με την προϋπόθεση να το χρησιμοποιούν είτε ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία είτε ως έδρα ή υποκατάστημα για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς τους. Στις παραπάνω περιπτώσεις δικαιούχος της μείωσης είναι μόνο το πρόσωπο στο όνομα του οποίου εκδίδεται το σχετικό παραστατικό.
Εάν οι δαπάνες αφορούν κοινόχρηστους χώρους κτιρίου, ο διαχειριστής της πολυκατοικίας/συγκροτήματος ιδιοκτησιών εξοφλεί ηλεκτρονικά τις δαπάνες και αυτές λαμβάνονται υπόψη για τους δικαιούχους ανάλογα με τα χιλιοστά συνιδιοκτησίας τους, με βάση σχετική βεβαίωση που θα χορηγείται από τον διαχειριστή.
Οι επιλέξιμες ενεργειακές δαπάνες αφορούν στη λήψη υπηρεσιών για τα ακόλουθα:
* Τοποθέτηση θερμομόνωσης
* Αντικατάσταση κουφωμάτων, υαλοπινάκων και εξωτερικών προστατευτικών φύλλων
* Εγκατάσταση ή αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης, καθώς και των αναγκαίων υποδομών και στοιχείων, ώστε το κτίριο να καθίσταται πλήρως λειτουργικό
* Εγκατάσταση διατάξεων αυτόματου ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης/ψύξης
* Εγκατάσταση συστήματος αυτοπαραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (με ενεργειακό συμψηφισμό), καθώς και συστημάτων ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταρίες) όταν συνδυάζονται με φωτοβολταϊκά συστήματα
* Εγκατάσταση συστήματος παραγωγής ζεστού νερού με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
* Εγκατάσταση συστήματος μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας
* Αναβάθμιση φωτισμού των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας
Οι επιλέξιμες λειτουργικές-αισθητικές δαπάνες αφορούν στη λήψη υπηρεσιών για τα ακόλουθα:
* Τοποθέτηση/αντικατάσταση υδραυλικής εγκατάστασης
* Τοποθέτηση/αντικατάσταση ηλεκτρολογικής εγκατάστασης
* Συντήρηση/επισκευή στέγης
* Επισκευή τοιχοποιίας/χρωματισμού εσωτερικά και εξωτερικά των κτιρίων
* Τοποθέτηση σταθερών ή κινητών συστημάτων σκίασης
* Αναβάθμιση ή εγκατάσταση ανελκυστήρα
* Εγκατάσταση οικιακών σημείων επαναφόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων
* Αλλαγή ή επισκευή δαπέδων
3 Αναστολή της επιβολής ΦΠΑ στις μεταβιβάσεις νεόδμητων κτισμάτων για άλλα δύο χρόνια. Κατά τη διάρκεια της τριετίας 2020-2022 όλα τα κτίσματα τα οποία είχαν άδειες ανέγερσης από την 1η-1-2006 και μετά αλλά βρίσκονταν ακόμη στα χέρια των οικοδομικών εταιριών που τα κατασκεύασαν ή τα είχαν αποπερατώσει δεν επιβαρύνονταν με ΦΠΑ 24% επί των αντικειμενικών τιμών τους τη στιγμή κατά την οποία μεταβιβάστηκαν για πρώτη φορά για χρήση, εφόσον οι κατασκευαστές είχαν υποβάλει αιτήσεις αναστολής της επιβολής ΦΠΑ. Τα ακίνητα αυτά επιβαρύνθηκαν με φόρο μεταβίβασης 3% επί των αντικειμενικών αξιών τους ή επί των πραγματικών τιμών πώλησης, όπως ακριβώς και τα παλαιά κτίσματα όταν μεταβιβάζονται για δεύτερη, τρίτη, τέταρτη φορά κ.ο.κ. Με νεότερη διάταξη που θα ψηφιστεί εντός του φθινοπώρου, η αναστολή του ΦΠΑ θα ισχύσει για άλλα δύο χρόνια, δηλαδή και για τις μεταβιβάσεις νεόδμητων κτισμάτων που θα πραγματοποιηθούν την περίοδο 2023-2024. Οι μεταβιβάσεις αυτές θα επιβαρύνονται με φόρο 3% επί των αντικειμενικών αξιών ή των πραγματικών αγοραίων τιμών των ακινήτων.
Σημειώνεται ότι ο ΦΠΑ δεν επιβαρύνει τις μεταβιβάσεις πρώτης κατοικίας, οπότε η ρύθμιση αυτή δεν αφορά αυτές τις μεταβιβάσεις.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Φορο-εκπτώσεις έως 6.400€ σε τέσσερις δόσεις
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το πώς ακριβώς εφαρμόζεται η έκπτωση του 40% των δαπανών ενεργειακής και λειτουργικής αναβάθμισης κτισμάτων από το φόρο εισοδήματος των επομένων τεσσάρων ετών (συνολικά έως 6.400 ευρώ), παραθέτουμε τα ακόλουθα παραδείγματα:
α) Iδιοκτήτης εκμισθούμενης κατοικίας προγραμματίζει να πραγματοποιήσει το 2023 δαπάνες συνολικού ύψους 5.000 ευρώ για την ανακαίνιση της συγκεκριμένης κατοικίας. Από τις δαπάνες αυτές 3.000 ευρώ είναι οι δαπάνες για τις εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο ακίνητο και 2.000 ευρώ είναι τα έξοδα για την αγορά των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν. Ως δαπάνη επί της οποίας θα υπολογιστεί το 40% θα ληφθεί υπόψη το ποσό των 3.000 ευρώ που αφορά στις αμοιβές για τις εργασίες. Συνεπώς, το συνολικό ποσό έκπτωσης φόρου το οποίο δικαιούται ο συγκεκριμένος ιδιοκτήτης ανέρχεται σε 1.200 ευρώ (στο 40% των 3.000 ευρώ). Το ποσό της έκπτωσης αυτής θα κατανεμηθεί ισόποσα στις φορολογικές δηλώσεις των ετών 2024, 2025, 2026 και 2027 (οι οποίες αφορούν στα εισοδήματα των ετών 2023, 2024, 2025 και 2026, αντίστοιχα) για να μειώσει τους φόρους εισοδήματος που θα βεβαιωθούν σε βάρος του ιδιοκτήτη κατά τα έτη αυτά. Δηλαδή, σε κάθε ένα από τα έτη της περιόδου 2024-2027 θα αφαιρείται ποσό 300 ευρώ (το ¼ της συνολικής έκπτωσης των 1.200 ευρώ) από το φόρο εισοδήματος ο οποίος θα βεβαιώνεται στον ιδιοκτήτη με βάση τη φορολογική δήλωση την οποία θα έχει υποβάλει κατά το έτος αυτό. Αν για παράδειγμα ο συνολικός φόρος εισοδήματος που πρέπει να πληρώσει ο ιδιοκτήτης το 2024 είναι 1.000 ευρώ, το τελικό ποσό που θα καλείται να καταβάλει θα περιορίζεται στα 700 ευρώ, καθώς θα εκπίπτει το ποσό των 300 ευρώ. Αν το συνολικό ποσό του φόρου εισοδήματος που πρέπει να πληρώσει το 2025 είναι 500 ευρώ, τότε το τελικό ποσό που θα καλείται να καταβάλει θα είναι 200 ευρώ, καθώς θα εκπίπτει και πάλι ποσό 300 ευρώ. Αν όμως το συνολικό ποσό φόρου εισοδήματος είναι κάτω από 300 ευρώ, π.χ. 200 ευρώ, η έκπτωση θα μηδενίζει απλώς το φόρο και το πλεονάζον ποσό αυτής θα χάνεται.
β) Φορολογούμενος με ιδιόκτητη κατοικία πρόκειται να πραγματοποιήσει το 2023 στην κατοικία του δαπάνες ανακαίνισης συνολικού ύψους 8.000 ευρώ. Από τις δαπάνες αυτές τα 4.000 ευρώ είναι οι πληρωμές για τις αμοιβές των επιτηδευματιών που θα εκτελέσουν τις εργασίες στο ακίνητο και τα υπόλοιπα 4.000 ευρώ είναι τα έξοδα για τα υλικά. Η δαπάνη που θα ληφθεί υπόψη για τον υπολογισμό της έκπτωσης θα είναι το ποσό των 4.000 ευρώ, οπότε το ποσό της έκπτωσης θα ανέλθει σε 1.600 ευρώ (στο 40% των 4.000 ευρώ). Το ποσό της έκπτωσης αυτής θα κατανεμηθεί ισόποσα στα έτη 2024, 2025, 2026 και 2027, για να μειώσει τους φόρους εισοδήματος που θα βεβαιωθούν σε βάρος του ιδιοκτήτη κατά τα έτη αυτά. Δηλαδή, σε κάθε ένα από τα έτη της περιόδου 2024-2027 θα αφαιρείται ποσό 400 ευρώ (το ¼ της συνολικής έκπτωσης των 1.600 ευρώ) από το φόρο εισοδήματος ο οποίος θα βεβαιώνεται στον ιδιοκτήτη με βάση τη φορολογική δήλωση την οποία θα έχει υποβάλει κατά το έτος αυτό. Αν για παράδειγμα ο συνολικός φόρος εισοδήματος που πρέπει να πληρώσει ο ιδιοκτήτης το 2024 είναι 3.000 ευρώ, το τελικό ποσό που θα καλείται να καταβάλει θα περιορίζεται στα 2.600 ευρώ, καθώς θα εκπίπτει το ποσό των 400 ευρώ. Αν το συνολικό ποσό του φόρου εισοδήματος που πρέπει να πληρώσει το 2025 είναι 1.500 ευρώ, τότε το τελικό ποσό που θα καλείται να καταβάλει θα είναι 1.100 ευρώ, καθώς θα εκπίπτει και πάλι ποσό 400 ευρώ. Αν όμως το συνολικό ποσό φόρου εισοδήματος είναι κάτω από 400 ευρώ, π.χ. 200 ευρώ, η έκπτωση θα μηδενίζει απλώς το φόρο και το πλεονάζον ποσό αυτής θα χάνεται.
