Του Βασίλη Αγγελόπουλου
Την κρίσιμη χρονική περίοδο από το 2006 έως και το 2012 θέλει να καλύψει το υπουργείο Εργασίας επαρκώς, ώστε να προχωρήσει ομαλά η διαδικασία της 10ετούς παραγραφής οφειλών από μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
Το ανωτέρω χρονικό διάστημα έχει ήδη μπει στο στόχαστρο των εποπτικών και ελεγκτικών μηχανισμών και εκεί θα υπάρξει ο κύριος όγκος παραγραφής οφειλών, μετά την ψήφιση της σχετικής διάταξης, που θα ενσωματωθεί στο μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται από μέρα σε μέρα να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και εν συνεχεία να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Εκτιμήσεις αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων είναι ότι το τελικό ποσό της διαγραφής θα κινηθεί πέριξ του 1 δισ. ευρώ και όχι αισθητά περισσότερο, όπως ήταν οι αρχικές προβλέψεις. Αιτία είναι το γεγονός ότι μεγάλος όγκος χρεών έχουν ήδη παραγραφεί. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν χρέη που δεν πρέπει να παραγραφούν, καθώς συνιστούν ασφαλιστικό χρόνο, τον οποίο χρειάζονται οι ασφαλισμένοι ώστε να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν με τους ευνοϊκότερους όρους, όταν ολοκληρωθεί ο εργασιακός τους βίος.
Αυτό ακριβώς είναι ένα ξεχωριστό πεδίο της διαδικασίας παραγραφής, που θα κληθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα το υπουργείο Εργασίας να εξηγήσει με σαφήνεια. Αφού ψηφιστεί ο σχετικός νόμος, θα πρέπει το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) να εκδώσει τις απαραίτητες εφαρμοστικές εγκυκλίους. Εκεί θα αποσαφηνίζεται πλήρως το πλαίσιο που θα διέπει την παραγραφή, δηλαδή ποια χρέη μπορούν, ποια πρέπει και ποια δεν πρέπει να ενταχθούν στη διαδικασία. Με δεδομένο ότι το σκέλος της παραγραφής ξεκίνησε το 2016 με προηγούμενη νομοθεσία που προέβλεπε την 20ετία, αλλά η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) μείωσε το όριο στα 10 χρόνια, τότε θεωρείται κρίσιμο έτος «αφετηρίας» της παραγραφής το 2006. Αντίστοιχα καθοριστικό κρίνεται όλο το επόμενο χρονικό διάστημα έως και το 2012, καθώς αυτή είναι η χρονιά που απέχει 10 έτη από φέτος, άρα μπορεί να υπάρχει παραγραφή οφειλών. Εννοείται ότι μέχρι το 2027, όταν και θα θεσμοθετηθεί η πενταετία ως ανώτατο όριο, κατά τα πρότυπα της εφορίας, το ανωτέρω χρονικό διάστημα θα μετατοπίζεται προς τα πάνω, ένα έτος για κάθε νέα χρονιά.
Έξι συνέπειες
Σε κάθε περίπτωση, η διάταξη περί παραγραφής των οφειλών προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία στη δεκαετία αντί της εικοσαετίας έχει τα εξής αποτελέσματα, αλλά και συνέπειες:
1. Αφορά χρέη τα οποία δεν έχουν καταλογιστεί στον ασφαλισμένο και αναζητηθεί από το ΚΕΑΟ. Άρα πρόκειται για βεβαιωμένες οφειλές, που μπορεί να παραγραφούν στην περίπτωση που δεν έχει κινηθεί η διαδικασία αναζήτησής τους από τον αρμόδιο ελεγκτικό μηχανισμό.
2. Οι μισθωτοί δεν χάνουν χρόνο ασφάλισης εφόσον αυτός δεν είναι αμφισβητούμενος. Άρα στο ενδεχόμενο που μία επιχείρηση προχωρήσει στη διαδικασία της παραγραφής, οι μισθωτοί που εργάζονται σε αυτήν δεν κινδυνεύουν να απολέσουν ασφαλιστικό χρόνο, που θα τους είναι απαραίτητος για τη σύνταξή τους. Όμως την ίδια στιγμή, τα Ασφαλιστικά Ταμεία, και εν προκειμένω ο ΕΦΚΑ, θα υποστούν την ανάλογη επιβάρυνση από την παραγραφή που θα προκύψει σε εισφορές που δεν καταβλήθηκαν (εργοδοτικές και των εργαζομένων). Μια επιβάρυνση, όμως, που εκτιμάται ότι θα είναι σε ανεκτά επίπεδα, δηλαδή κοντά στο 1 δισ. ευρώ ή έστω λίγο περισσότερο.
3. Αν ο ασφαλιστικός χρόνος αποτελεί αντικείμενο δικαστικής διεκδίκησης από τον εργοδότη, θα πρέπει να διευκρινιστεί αν τελικά διατηρείται υπέρ του εργαζόμενου. Εκτιμάται ότι θα υπάρχει σχετικό εδάφιο στη διάταξη που θα ενταχθεί στο σχέδιο νόμου, ώστε να μπορεί να αποσαφηνιστεί επαρκώς και αυτό το πεδίο.
4. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πρέπει να συνυπολογίσουν ότι με την παραγραφή χρεών θα έχουν και ανάλογη μείωση της σύνταξης. Για υψηλότερη σύνταξη θα πρέπει να καταβάλουν μέρος ή και το σύνολο της οφειλής. Είναι γνωστό ότι το ποσό των εισφορών που καταβάλλουν κατ’ έτος οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι επηρεάζει ανάλογα και το ποσό που θα λάβουν ως προς το ανταποδοτικό σκέλος της σύνταξής τους. Έτσι, ειδικά οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε.
5. Όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες ή αγρότες θα έχουν, μετά την παραγραφή, χρέος το οποίο δεν ξεπερνάει τις 20.000 ευρώ ή τις 6.000 αντιστοίχως, θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, εφόσον βέβαια πληρούν σωρευτικά τις προβλεπόμενες από την ασφαλιστική νομοθεσία προϋποθέσεις. Πρόκειται για διατήρηση ουσιαστικά παλαιότερης διάταξης από το 2015, που έχει θεσπίσει το συγκεκριμένο όριο.
6. Η διάταξη της παραγραφής αφορά όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών, εργοδότες, ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενους και αγρότες. Αφορά όμως και τον ΕΦΚΑ, ώστε να βεβαιώνει τις απαιτήσεις πιο κοντά στην ημερομηνία γένεσης των οφειλών, ενισχύοντας τα έσοδά του. Ουσιαστικά, η διάταξη θα επιδιώκει να βάλει φραγμό σε κακές πρακτικές υπερβολικών καθυστερήσεων που έχουν εντοπιστεί στον Φορέα.
Πώς ορίζεται το χρονικό περιθώριο
Σε κάθε περίπτωση, οι ενδιαφερόμενοι (επιχειρήσεις και μη μισθωτοί), που θα μπορούν να κάνουν χρήση της παραγραφής, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι θα τους δοθεί το χρονικό περιθώριο να υποβάλουν ηλεκτρονικές αιτήσεις. Όμως, θα είναι σαφές από τη νομοθεσία ότι ο χρόνος για τη 10ετία της παραγραφής θα ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί αυτό κατά το οποίο γεννήθηκε η οφειλή, όπως είναι καταχωρημένη στα μητρώα του ΚΕΑΟ. Αυτό σημαίνει ότι στο εξής εάν παρέλθει η 31η Δεκεμβρίου του δέκατου έτους μετά την χρονιά κατά την οποία παρασχέθηκε η εργασία ή η υπηρεσία, χωρίς ο ασφαλισμένος ή ο εργοδότης να έχει ειδοποιηθεί με κάποιον τρόπο για την οφειλή του, αυτή θα παραγράφεται.
