Στις 2 Νοεμβρίου 1912, ελάχιστες ημέρες μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ο Ελληνικός στόλος, με επικεφαλής το θρυλικό θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ, κατευθύνεται προς το Άγιον Όρος.
Η παρουσία του αντιμετωπίζεται με χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες καμπάνων ενώ ο στόλος ανταποδίδει με 21 χαιρετιστήριες βολές!
Το Αντιτορπιλικό «Θύελλα» αγκυροβολεί στην Δάφνη, αποβιβάζει άγημα από 40 άνδρες και ο εκπρόσωπος του Σουλτάνου, που έδρευε στον Πύργο του Πρωτάτου παραδίνει το Άγιον Όρος στο Ελληνικό Βασίλειο. Το «Γ. Αβέρωφ» με τα ανιχνευτικά «Ιέραξ» και «Πάνθηρ» κατευθύνονται στον όρμο του Πρόβλακα, κοντα στα Νέα Ρόδα, όπου αποβιβάζουν 200 άνδρες, οι οποίοι καταλαμβάνουν την διώρυγα του Ξέρξη. Όλα αυτά μαρτυρούν ένα κλίμα αισιοδοξίας και συγκινητικών στιγμών, καθώς μετά από 488 χρόνια σκλαβιάς το Άγιον Όρος απελευθερώνεται.
Στις 4 Νοεμβρίου 1912 η Ιερά Κοινότητα αποστέλλει ευχαριστήριο τηλεγράφημα για την απελευθέρωση του Αγίου Όρους στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος και απάντησε ως εξής:
«Ὁ Πρόεδρος τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου
Ἐν Ἀθήναις τῇ 25ῃ Νοεμβρίου 1912
Πανοσιολογιώτατοι,
Μετά βαθυτάτης συγκινήσεως, ἀποδεχόμενος τόν φιλόστοργον ὑμῶν ἀσπασμόν, εὐχαριστῶ ἀπό μέσης καρδίας ἐπί ταῖς τιμητικαῖς ἐκφράσεσι, δι’ ὧν μέ περιβάλλουσι αἱ ὑμέτεραι Ἁγιότητες.
Ἀντισυγχαίρων δέ ἐπί ταῖς νίκαις, αἵτινες θείᾳ συνάρσει στέψασαι τά ἑλληνικά ὅπλα, ἀπελύτρωσαν καί τούς τῆς Ἀθωνιάδος τόπους, ἐπικαλοῦμαι τάς πρός τόν Ὕψιστον ὑμετέρας δεήσεις ὑπέρ τῆς κατά τούς κοινούς πόθους περατώσεως τοῦ Ἱεροῦ ἀγῶνος.
Ἐλευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Τα γεγονότα που ακολούθησαν με το Βουλγαρικό απόσπασμα να εγκαθίσταται στη Μονή Ζωγράφου προκάλεσαν ένοπλες αντιδράσεις. Ομάδα κελιωτών και λαϊκών με επί κεφαλής τον αστυνόμο, πολιόρκησε την οχυρωμένη μονή Ζωγράφου και έριξε μερικές εκφοβιστικές βολές. Η στενή πολιορκία και η πάροδος του χρόνου ανάγκασαν το βουλγαρικό τμήμα να παραδοθεί στις 21 Ιουνίου και να μεταφερθεί αιχμάλωτο στον Πειραιά.
Τα γεγονότα έχουν ιδιαίτερη ιστορική, εθνική, πολιτιστική και διορθόδοξη σημασία. Με αφορμή και την εκατονταετηρίδα για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης η Αγιορειτική Εστία σχεδιάζει σειρά εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν συνέδριο, ερευνητικό έργο, εκδόσεις, εκθέσεις. Θα γίνουν κυρίως στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε πόλεις του εξωτερικού και είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον επιστημόνων και όχι μόνο. Θα είμαστε εκεί λοιπόν, για να μάθουμε περισσότερα για τα γεγονότα την ιστορία και παράδοση του Αγίου Όρους κατά τα χρόνια της απελευθέρωσης του
