Αλεξάνδρα Κλειδαρά
Ευνοϊκά μέτρα υιοθετούνται για την καταβολή αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών, υιοθετούνται ευνοϊκά μέτρα εφόσον διαπιστωθεί δόλος.
Ειδικότερα προβλέπεται στη σχετική ρύθμιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας που τέθηκε σε διαβούλευση διάκριση μεταξύ αμέλειας και δόλου, όπως η πενταετής παραγραφή, η δυνατότητα εξόφλησής τους σε δόσεις (έως 72) ή συμψηφισμούς με μελλοντικές καταβολές, καθώς και η μη αναζήτηση χαμηλών οφειλών (κάτω των 100 ευρώ). Λαμβάνεται έτσι υπόψη η καθυστέρηση του κράτος στους ελέγχους και γίνεται σεβαστή η καλή πίστη των ατόμων με αναπηρία για τα επιδόματα.
Στο μεταξύ λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΟΠΕΚΑ στο πλαίσιο ελέγχων εντόπισε πολλές περιπτώσεις πολιτών που λάμβαναν επιδόματα – κυρίως αναπηρικά,– χωρίς να τα δικαιούνται, στη συντριπτική τους πλειοψηφία καλόπιστα και διέκοψε την καταβολή τους, αναζητώντας αναδρομικά τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά, ενισχύεται η προστασία των ιδιαίτερα ευάλωτων αυτών ομάδων με την παύση αναζήτησης εκκρεμών οφειλών από τα ποσά που έλαβαν χωρίς να τα δικαιούνται.
Ο καταλογισμός και η αναζήτηση των οφειλών -αν διακόπηκε – μπορεί να γίνει ή να προχωρήσει αν διαπιστωθεί ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις που αποδίδονται σε δόλο του δικαιούχου ή του νομίμου εκπροσώπου του.
Κάθε προνοιακή παροχή σε χρήμα, επίδομα, οικονομική ενίσχυση ή σύνταξη, που καταβάλλεται αχρεωστήτως από τον ΟΠΕΚΑ, καταλογίζεται στους λαβόντες και επιστρέφεται άτοκα, εφάπαξ ή σε μηνιαίες δόσεις, ο αριθμός των οποίων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις εβδομήντα δύο (72), ή συμψηφίζεται με οποιαδήποτε προνοιακή παροχή σε χρήμα που καταβάλλεται στον οφειλέτη από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α.
Η εκτέλεση των καταλογιστικών πράξεων για την είσπραξη των οφειλών αναστέλλεται με την καταβολή της πρώτης δόσης και υπό την προϋπόθεση ότι οι εντεύθεν οφειλόμενες δόσεις δεν καθίστανται ληξιπρόθεσμες.
Αν εντός εξαμήνου από την κοινοποίηση της καταλογιστικής πράξης που εκδίδεται μετά την έναρξη ισχύος της υπουργικής απόφασης της περ. ε), η οφειλή από αχρεώστητη καταβολή δεν υπαχθεί σε ρύθμιση για την εξόφλησή της μέσω δόσεων ή δεν εξοφληθεί εφάπαξ, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά αναζητούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ.
Αν δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτέλεσής τους, η προθεσμία έξι μηνών για την υπαγωγή των οφειλών από αχρεώστητη καταβολή σε ρύθμιση ή την εφάπαξ εξόφλησή τους, κινείται από την θέση σε ισχύ της ανωτέρω υπουργικής απόφασης. Κατά τη διάρκεια της εξάμηνης προθεσμίας του πρώτου και του δεύτερου εδαφίου κάθε διαδικασία εκτέλεσης αναστέλλεται.
Ο καταλογισμός των αχρεωστήτως καταβληθεισών προνοιακών παροχών δεν δύναται να ανατρέχει σε χρονικό διάστημα πέραν της τριετίας από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης. Το προηγούμενο εδάφιο εφαρμόζεται αυτεπαγγέλτως και σε εκκρεμείς σε οποιοδήποτε στάδιο διοικητικής ή ενδικοφανούς διαδικασίας υποθέσεις καταλογισμού.
Από την εφαρμογή του πρώτου και του δεύτερου εδαφίου εξαιρούνται προνοιακές παροχές που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως λόγω πλάνης του Ο.Π.Ε.Κ.Α. ως προς την πλήρωση των προϋποθέσεων χορήγησής τους και η πλάνη αυτή προκλήθηκε με δόλο του λήπτη τους. Στις περιπτώσεις αυτές το δικαίωμα του Ο.Π.Ε.Κ.Α. να εκδώσει πράξη καταλογισμού υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή.
Ο συμψηφισμός πραγματοποιείται σε μηνιαίες δόσεις, το ύψος καθεμιάς από τις οποίες δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έκτο (1/6) του μεικτού μηνιαίου ποσού των παροχών ή εφάπαξ στην περίπτωση αναδρομικά χορηγούμενων παροχών. Αν το δικαιούμενο μεικτό μηνιαίο ποσό των παροχών είναι μικρότερο των πενήντα (50) ευρώ, παρακρατείται πλήρως μέχρι την εξόφληση της οφειλής. Για την αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών εκδίδεται απόφαση καταλογισμού από τον Προϊστάμενο της αρμόδιας Διεύθυνσης του ΟΠΕΚΑ, στην οποία αναφέρονται τα στοιχεία ταυτότητας του οφειλέτη, η ακριβής χρονολογία και ο τόπος έκδοσης της απόφασης, ο αύξων αριθμός αυτής, τα έγγραφα στοιχεία που λήφθηκαν υπόψη, η αιτιολογία έκδοσης, το οφειλόμενο ποσό, η χρονική περίοδος κατά την οποία εισπράχθηκε αχρεωστήτως το καταλογιστέο ποσό, καθώς και ο τρόπος επιστροφής του.
Κατά της καταλογιστικής απόφασης επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής από τον οφειλέτη, σύμφωνα με το άρθρο 46. H προθεσμία για την άσκηση προσφυγής και η άσκησή της δεν αναστέλλουν την είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών μέσω συμψηφισμού.
Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου, οι αχρεωστήτως καταβληθείσες σε αυτόν παροχές αναζητούνται από τους νόμιμους κληρονόμους του ή συμψηφίζονται με οφειλόμενες στο θανόντα και στους νόμιμους κληρονόμους του αναδρομικές παροχές. Αν το δικαιούμενο ποσό δεν επαρκεί για την εξόφληση της οφειλής, το ποσό που υπολείπεται, αναζητείται από τους δικαιούχους, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, κατά την κληρονομική τους μερίδα.
Αν στον λογαριασμό πληρωμών του δικαιούχου παροχών από τον ΟΠΕΚΑ υπάρχει συνδικαιούχος και αναληφθούν ποσά που πιστώθηκαν αχρεωστήτως στο λογαριασμό μετά το θάνατο του δικαιούχου, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά, όταν το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού δεν αρκεί για την επιστροφή τους, μπορεί να αναζητούνται και από τους συνδικαιούχους του κοινού λογαριασμού. Η διάταξη της παρ. 9 του άρθρου 13 του ν. 2703/1999 (Α 72), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 2972/2001 (Α 291), εφαρμόζεται και για τον ΟΠΕΚΑ.
Αν το ποσό των παροχών που καταβλήθηκε αχρεωστήτως είναι μικρότερο από 100 ευρώ, δεν αναζητείται.
