Τι δείχνει η έρευνα της Eurobank
Η παγκόσμια οικονομία, και δη οι ανεπτυγμένες αγορές, έχουν εισέλθει σε μία νέα περίοδο με χαρακτηριστικά ξεχασμένα για δεκαετίες: υψηλός πληθωρισμός με ταυτόχρονη επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, περιοριστικές νομισματικές πολιτικές και γεωπολιτικές εντάσεις που οδηγούν σε τάσεις αντιστροφής της οικονομικής παγκοσμιοποίησης που βιώναμε τα προηγούμενα χρόνια. Τα παραπάνω αναφέρει -μεταξύ άλλων- η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank εξέδωσε μελέτη με τίτλο «Η Έξαρση του Πληθωρισμού και μία Έρευνα Κόστους Επιχειρήσεων».
Η συγκυρία τονίζεται περαιτέρω από την πιο μακροχρόνια μετάβαση σε ένα πράσινο και αειφόρο μοντέλο ανάπτυξης προκειμένου να αντιμετωπισθεί το φαινομένο του θερμοκηπίου. Αυτό, ενισχύει, μεταξύ άλλων, περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις μέσω της αλλαγής του ενεργειακού μείγματος. Η μελέτη επιχειρεί να απαντήσει στα θεμελιώδη ερωτήματα για τα χαρακτηριστικά του πληθωριστικού κύματος, την αναμενόμενη διάρκεια, τις επιπτώσεις σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και τις διεθνείς χρηματαγορές, καθώς και το αν θα καταφέρουν οι αρχές άσκησης νομισματικής πολιτικής να ανασχέσουν τον πληθωρισμό χωρίς να κυλίσουν οι οικονομίες σε ύφεση. Επιπλέον, αναλύονται τα ειδικά χαρακτηριστικά του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία, η διασπορά του και το ύψος του σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Οι επιπτώσεις
Ο πληθωρισμός έχει σημαντικές επιπτώσεις, όχι μόνο στα νοικοκυριά, αλλά και στις επιχειρήσεις της χώρας και δη τις μικρομεσαίες στις οποίες βρίσκεται η πλειοψηφία των θέσεων εργασίας. Το δεύτερο μέρος αυτής της Έκθεσης επιχειρεί να καταγράψει και να αναλύσει την αποτίμηση που οι ίδιες οι επιχειρήσεις κάνουν. Οι στενές σχέσεις της Τράπεζας με τις επιχειρήσεις-πελάτες της επέτρεψε την συλλογή ενός μοναδικού δείγματος για την διεξαγωγή μίας τέτοιας έρευνας. Στελέχη της τράπεζας (RMs Δικτύου καταστημάτων, Account Managers, V-Banking RMs) έθεσαν 8 στοχευμένες ερωτήσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών έως €5εκ., σχετικά με τις επιπτώσεις της αύξησης του κόστους ενέργειας και πρώτων υλών, συνέλεξαν κι επεξεργάστηκαν τις απαντήσεις. Η έρευνα διεξήχθη στα τέλη της άνοιξης του 2022, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, όταν το πληθωριστικό φαινόμενο άρχισε να εμφανίζει έξαρση και στην Ελλάδα και κατέστη φανερό ότι θα διαρκέσει περισσότερο από όσο οι επίσημοι φορείς είχαν εκτιμήσει αρχικά. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 1.408 επιχειρήσεις από βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Οι απαντήσεις τους σκιαγραφούν την επίδραση του πληθωρισμού στην λειτουργία τους αλλά και τον σχεδιασμό δράσης τους. Η μελέτη καταλήγει με την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων αναφορικά με τις επιπτώσεις του πληθωρισμού για τις προοπτικές της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις.
Βασικά συμπεράσματα της Έκθεσης
Μέρος πρώτο, το μακροοικονομικό πλαίσιο του πληθωρισμού:
· Τα χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας του κορωνοϊού, η παγκόσμια οικονομία και ιδίως η οικονομία της Ευρωζώνης γνώρισε μια παρατεταμένη περίοδο πολύ χαμηλού πληθωρισμού για λόγους που αφορούσαν μία σχετική αδυναμία της ζήτησης, τις μειώσεις στο κόστος παραγωγής από την παγκοσμιοποίηση και τη διείσδυση νέων τεχνολογιών, τις αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις στις δυτικές κοινωνίες, καθώς και την αυξημένη αξιοπιστία που εδραίωσαν με τις πολιτικές τους οι Κεντρικές Τράπεζες.
· Ωστόσο, από τις αρχές του 2021 και με μεγαλύτερη ένταση εντός του 2022, ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατακόρυφα στις ανεπτυγμένες οικονομίες κι έφτασε σε επίπεδα που δεν είχαν παρουσιαστεί για δεκαετίες. Ιδιαίτερα έντονες είναι οι πιέσεις στην ενέργεια και στα βασικά εμπορεύματα (commodities, μέταλλα και τρόφιμα).
· Τα αίτια σχετίζονται με αλλεπάλληλα σοκ που γνώρισε η παγκόσμια οικονομία από το 2020: αρνητικό σοκ από την πανδημία στην προσφορά και στη ζήτηση υπηρεσιών, θετικό σοκ από την πλευρά της ζήτησης μετά το άνοιγμα των οικονομιών, σοκ από την πλευρά της προσφοράς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ένας παράγων, όμως εξίσου σημαντικός ήταν η επεκτατική νομισματική και δημοσιονομική πολιτική.
· Εάν οι πιέσεις παραμείνουν έντονες τους επόμενους μήνες και στο βαθμό που αυτές θα ενσωματωθούν στις προσδοκίες, θα μεταφραστούν σε πιέσεις στην αγορά εργασίας και θα αυξηθεί ο κίνδυνος για σπειροειδούς τύπου (δηλαδή αμοιβαία ανατροφοδοτούμενες) αυξήσεις μισθών και τιμών (wage-price spiral). Αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι πιέσεις στις τιμές βρίσκονται σχετικά κοντά στην κορύφωσή τους, οι πιέσεις στην παγκόσμια αλυσίδα τροφοδοσίας διατηρούνται σχετικά υψηλές. Ωστόσο, το κλειδί για την εξέλιξη του πληθωρισμού αποτελεί ο βαθμός στον οποίον οι πιέσεις θα μεταδοθούν στην αγορά εργασίας. Ως προς αυτό, τα μέχρι τώρα στοιχεία είναι σχετικώς καθησυχαστικά.
· Παρατηρείται αντιστροφή κάποιων διαρθρωτικών τάσεων η οποία απειλεί να διατηρήσει αυξημένο, αν και πολύ χαμηλότερο από τον σημερινό, τον πληθωρισμό σε πιο μακροπρόθεσμο διάστημα: η απο-παγκοσμιοποίηση και η πράσινη μετάβαση, η οποία απαιτεί τεράστιες δαπάνες για επενδύσεις σε έρευνα και υποδομές. Πάντως, η εμμονή του στασιμοπληθωρισμού μακροπρόθεσμα δεν είναι πολύ πιθανή λόγω της εμπειρίας και αξιοπιστίας που έχουν εδραιώσει οι Κεντρικές Τράπεζες στην καταπολέμηση του πληθωρισμού.
· Η Fed και η ΕΚΤ θα συνεχίσουν με εμπροσθοβαρείς αυξήσεις επιτοκίων για την έγκαιρη τιθάσευση του πληθωρισμού, ακόμη κι αν αυτό προκαλέσει επιβράδυνση των οικονομιών.
· Στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός τους τελευταίους μήνες «τρέχει» με ρυθμό σημαντικά ταχύτερο του μέσου όρου της Ευρωζώνης, με τις πιέσεις να καταγράφονται και στον λεγόμενο «πυρήνα» του πληθωρισμού. . Οι λόγοι περιλαμβάνουν την υψηλή εξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα, δυσλειτουργίες στις αγορές προϊόντων και ενέργειας, καθώς και την άνω του μέσου όρου της Eυρωζώνης τόνωση της εγχώριας ζήτησης με τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.
· Η θετική παρενέργεια του πληθωρισμού για την Ελλάδα είναι ότι διαβρώνει την αξία του δημόσιου χρέους και των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ως ποσοστά του ΑΕΠ, παρά τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείματα των προηγούμενων δύο ετών. Ωστόσο , εάν ο υψηλός πληθωρισμός γίνει επίμονος, μεσοπρόθεσμα η πτώση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί ή και θα αντιστραφεί λόγω της αρνητικής επίπτωσής του σε εισοδήματα, κατανάλωση κι επενδύσεις, της ανόδου των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες, καθώς και της επιβάρυνσης του προϋπολογισμού από περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.
Δεύτερο μέρος, Έρευνα κόστους επιχειρήσεων, Βασικά ευρήματα, ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά:
· Το 61% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το συνολικό κόστος της επιχείρησης αυξήθηκε > 10% εξαιτίας της αύξησης στο κόστος των πρώτων υλών, με μεγαλύτερη επίπτωση στη Μεταποίηση, τις Κατασκευές και το Χονδρικό Εμπόριο.
· Το 69% των επιχειρήσεων απάντησε ότι η αύξηση του κόστους α΄ υλών και ηλεκτρικής ενέργειας έχουν επηρεάσει τις πωλήσεις τους. Μικρότερη η επίπτωση στις υπηρεσίες τους πρώτους μήνες του 2022 λόγω της αυξημένης διάθεσης για κατανάλωση μετά την πανδημία.
· Το 50% των ερωτηθέντων απάντησε ότι η τελική τιμή του προϊόντος αυξήθηκε >10% από την αύξηση στο κόστος των πρώτων υλών και 43% απάντησε αντίστοιχο ποσοστό (>10%) από την ηλεκτρική ενέργεια. Συναφώς, το 28% απάντησε ότι το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας υπερβαίνει το 10% του συνολικού κόστους της επιχείρησης.
· Το 49% των πελατών που έλαβαν μέρος στην έρευνα απάντησε ότι θα προβεί συνδυαστικά σε αυξήσεις τιμών ενώ παράλληλα θα απορροφήσει μέρος του κόστους.
· Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρότι το μέγεθος της επίπτωσης στις επιχειρήσεις είναι μεγάλο, είναι μικρό το ποσοστό που σχεδιάζει να κάνει ενέργειες για τη διαχείρισή του, δεδομένου ότι το 63% απάντησε ότι δεν έχει πλάνα δράσης.
· 22% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα χρησιμοποιήσει Κεφάλαια Κίνησης ώστε να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό που έχει δημιουργηθεί, το 24% θα πιέσει τους προμηθευτές για εκπτώσεις μετρητοίς, το 19% ότι σχεδιάζει να μειώσει τις πιστώσεις στους πελάτες τους και το 17% απάντησε ότι σχεδιάζει να ασκήσει πίεση στους προμηθευτές για μεγαλύτερες πιστώσεις.
· Προκύπτει ότι για την αντιμετώπιση της κρίσης, παράλληλα με τα κρατικά μέτρα στήριξης, υπάρχει ανάγκη για επιπλέον κάλυψη των αναγκών πληρωμών και επενδύσεων μέσω νέου δανεισμού ή αύξησης χρήσης των υφιστάμενων Κεφαλαίων Κίνησης.
· Συνεπώς αναμένεται να παρατηρηθεί αύξηση στα υπόλοιπα των επιχειρηματικών δανείων.
