Δυνάμει της υπ’ αρ. ΑΔ534/2022 απόφασης Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, ξεκινά πρώτυπη δίκη, λόγω σπουδαιότητας και ευρέως ενδιαφέροντος, ενώπιον του ΣτΕ με αντικείμενο τον έλεγχο συνταγματικότητας του α. 5 παρ. 7 ν. 4375/2016, όπως ισχύει μετά το ν. 4636/2019. Με τη συγκεκριμένη διάταξη προβλέπεται ότι αποφάσεις επί αιτήσεων διεθνούς προστασίας, με τις οποίες αυτές απορρίπτονται με την ταχύρρυθμη διαδικασία ή ως προδήλως αβάσιμες ή ως απαράδεκτες ή ως εκπρόθεσμες ή στα πλαίσια της “διαδικασίας στα σύνορα” ή στα νησιά, εξετάζονται από Επιτροπές Προσφυγών σε μονομελή σύνθεση, αποτελούμενες από έναν διοικητικό δικαστή. Με το προδικαστικό ερώτημα, η διάταξη αυτή ελέγχεται ως αντίθετη με το α. 89 παρ. 2 και 3 του Συντάγματος, ήτοι τα ασυμβίβαστα των δικαστών.
Με την έναρξη της συγκεκριμένης πιλοτικής δίκης αναβάλλεται η εκδίκαση εκκρεμών υποθέσεων στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα. Σε περίπτωση που η συγκεκριμένη διάταξη κριθεί αντισυνταγματική, το σύνολο των αποφάσεων που εκδίδονται από Επιτροπές Προσφυγών σε μονομελή σύνθεση, δύνανται να ακυρωθούν. Επισημαίνεται ότι η συγκεκριμένη σύνθεση, που είχε νομοθετηθεί για περιορισμένο αριθμό υποθέσεων από την προηγούμενη κυβέρνηση, απέκτησε διευρυμένες αρμοδιότητες το 2019, ως μια από τις πρώτες μεταρρυθμίσεις της νέας ηγεσίας του Υπ. Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου, με στόχο την ταχεία διεκπεραίωση υποθέσεων που, κατά την εκτίμηση της Υπ. Ασύλου, δεν πρόκειται να τελεσφορήσουν (απαράδεκτες, προδήλως αβάσιμες, εκπρόθεσμες κλπ). Συνεπώς, η ατυχής αυτή μεταρρύθμιση, εφόσον γίνει δεκτός ο ισχυρισμός περί αντισυνταγματικότητας, θα οδηγήσει σε παράταση της εκκρεμότητας αυτών των υποθέσεων.
Ο ισχυρισμός περί αντισυνταγματικότητας στη συγκεκριμένη νομική βάση, προτάθηκε από τον δικηγόρο Θεσσαλονίκης Μιχαήλ Μήττα και το προδικαστικό ερώτημα απευθύνθηκε αυτεπαγγέλτως από το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια εκκρεμούς δίκης αίτησης διεθνούς προστασίας πολίτη Τόγκο.
