Τι αναφέρει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας
ΣτΕ Α΄ 7μ. 2124/2022:
Άρθρ. 214 ν. 4512/2018.
Επίδομα παιδιού από το πρώτο παιδί και κατάργηση ειδικού επιδόματος πολυτέκνων. Κλιμακούμενα ποσά ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών. Εισοδηματικά κριτήρια. Οικονομικό κίνητρο στο πλαίσιο δημογραφικής – κοινωνικής πολιτικής. Η ρύθμιση είναι σύμφωνη με τα άρθρ. 21 παρ. 2 και 5, 4 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντ.
ΣτΕ Α΄ 7μ. 2124/2022
Πρόεδρος: Σπ. Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Εισηγήτρια: Χαρ. Χαραλαμπίδη, Πάρεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Ο νομοθέτης, με το άρθρο 214 του ν. 4512/2018, προκειμένου να αντιμετωπίσει το οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, πρόβλημα το οποίο επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο κατά την μακρά περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης, επέλεξε ως κατάλληλο μέτρο δημογραφικής πολιτικής να απευθυνθεί στο σύνολο του πληθυσμού της Ελλάδας παρέχοντας οικονομικά κίνητρα σε όλους για τεκνοποίηση από το πρώτο παιδί εξασφαλίζοντας ενίσχυση της οικογένειας από το πρώτο παιδί και συνδυάζοντας κατά τον τρόπο αυτό τη δημογραφική με την κοινωνική – προνοιακή πολιτική.
Ταυτοχρόνως, όμως, προς αποφυγή του δημοσιονομικού εκτροχιασμού λόγω της μη ορθολογικής διαχείρισης των περιορισμένων πόρων και προκειμένου να διασφαλίζεται αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο των ατόμων που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους συντήρησης, ο νομοθέτης προέβη στη μείωση της βάσης των δικαιούχων με τη θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων. Τ
ούτο δε αφού έλαβε υπόψη ότι, με βάση τις κρατούσες συνθήκες, ο αριθμός των πολύτεκνων οικογενειών στην Ελλάδα δεν είναι τόσο μεγάλος ώστε με μόνη την ενίσχυση των πολύτεκνων οικογενειών να καθίσταται εφικτή η ανατροπή των δυσμενών δημογραφικών δεδομένων, δηλαδή η μετατροπή του ισοζυγίου των γεννήσεων έναντι των θανάτων από αρνητικό σε θετικό. Παραλλήλως, με το άρθρ. 214 του ν. 4512/2018 (όπως άλλωστε και με το άρθρ. πρώτο παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ.2 ν. 4093/2012), ο νομοθέτης επέλεξε να θεσπίσει εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία ναι μεν είναι κοινά για όλες τις οικογένειες, όμως, κλιμακώνονται ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας, ούτως ώστε να ανέρχονται σε υψηλότερα επίπεδα για τις τρίτεκνες και τις πολύτεκνες οικογένειες σε σχέση με τις οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά.
Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του ν. 4512/2018, μέσω της θέσπισης των εισοδηματικών κριτηρίων, ο νομοθέτης απέβλεψε πρωτίστως στη διαμόρφωση μίας πιο στοχευμένης επιδοματικής δημογραφικής πολιτικής και όχι στη μείωση των κρατικών δαπανών στον τομέα αυτό, δεδομένου μάλιστα ότι στην πιο πάνω αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός για την καταβολή του επιδόματος παιδιού του νόμου αυτού ενισχύθηκε με επιπλέον 260.000.000 ευρώ. Η θέσπιση δε των πιο πάνω εισοδηματικών κριτηρίων καθιστά την επιδοματική πολιτική πιο στοχευμένη υπό την έννοια ότι η χρηματική παροχή και τα εισοδηματικά όρια του άρθρ. 214 του ν. 4512/2018 καθορίζονται σε ύψος τέτοιο ώστε η παροχή να αποτελεί για τους λήπτες της όσο το δυνατό πιο ισχυρό κίνητρο προς τεκνοποίηση, λαμβανομένων υπόψη και των περιορισμένων δημοσιονομικών δυνατοτήτων του Κράτους τη δεδομένη χρονική περίοδο.
Τούτο δε κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, επιτυγχάνεται όταν η παροχή ανέρχεται σε ύψος ικανό να επαυξήσει ουσιωδώς το εισόδημα του λήπτη, ενώ η ισχύς του κινήτρου αποδυναμώνεται όσο η χρηματική παροχή μειώνεται καθ’ ύψος προκειμένου να διανεμηθεί σε διευρυμένη βάση δικαιούχων ή όταν η συμβολή της παροχής στην αύξηση του οικογενειακού προϋπολογισμού του δικαιούχου είναι μειωμένη λόγω του ότι το εισόδημα του δικαιούχου είναι υψηλό.
Εξάλλου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου που απέστειλε η Διοίκηση προς το Δικαστήριο, τα όρια εισοδήματος που τίθενται με το άρθρ. 214 του ν. 4512/2018 δεν προσιδιάζουν σε εισοδήματα ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που αντιμετωπίζουν αυξημένα προβλήματα επιβίωσης. Και ναι μεν με το άρθρ. 214 του ν. 4512/2018 ο νομοθέτης δεν θέσπισε ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων (όπως είχε θεσπίσει με το άρθρ. 40 του ν. 4141/2013), όμως προέβλεψε τη χορήγηση στους τρίτεκνους και πολύτεκνους διπλάσιου ποσού επιδόματος για το τρίτο παιδί και κάθε παιδί πέραν αυτού, εξασφαλίζοντας έτσι στο πλαίσιο της προνοιακής αυτής πολιτικής (παροχή χρηματικών ενισχύσεων για την κάλυψη των αυξημένων οικογενειακών αναγκών) ενισχυμένη στήριξη στις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες σε σχέση με τις οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά. Και τούτο με δεδομένο ότι οι ανωτέρω νομοθετικές επιλογές έλαβαν χώρα, κατά τα κοινώς γνωστά, σε δυσμενή για την Ελλάδα συγκυρία, με κύρια χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, τη δημογραφική γήρανση, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, την υπερχρέωση και την εν γένει συρρίκνωση του οικογενειακού εισοδήματος καθώς και την περιορισμένη δημοσιονομική δυνατότητα του Κράτους προς άσκηση κοινωνικής – προνοιακής πολιτικής.
Ενόψει των ανωτέρω και δοθέντος ότι η εκτίμηση του νομοθέτη, κοινού ή κανονιστικού, ως προς τα ληπτέα αναγκαία κατά την άσκηση κοινωνικής πολιτικής μέτρα υπόκειται σε οριακό και μόνο δικαστικό έλεγχο, οι διατάξεις του άρθρου 214 του ν. 4512/2018 δεν αντίκεινται στα άρθρα 21 παρ. 2 και 5, 4 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος. [Απορρίπτει αίτηση ακύρωσης της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδας κατά της Γ.Π.οικ.Δ22/2705/58/2018 απόφασης Αναπληρωτών Υπ. Εργασίας, Κοιν. Ασφάλισης και Κοιν. Αλληλεγγύης και Οικονομικών, Β’ 57].
