Με το άρθρο 8 του ν. 4985/2022 “Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός Σωφρονιστικού Κώδικα – Τροποποιήσεις στον ν. 2776/1999 και άλλες διατάξεις” (Α’ 203) θεσπίστηκε εθνικό ένδικο βοήθημα (προσφυγή) για την προβολή αιτιάσεων από προσωρινά κρατούμενους και κρατούμενους που εκτίουν ποινή για τις συνθήκες κράτησής τους στα Σωφρονιστικά Καταστήματα και σε άλλους χώρους κράτησης, καθώς και για την παροχή σε αυτούς της ενδεδειγμένης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Η θέσπιση αυτού του ενδίκου βοηθήματος αποτέλεσε το επιστέγασμα μίας σειράς προσπαθειών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ.), το οποίο σύμφωνα με τις θεσμικές αρμοδιότητές του (ν. 3086/2002, Α΄ 324 και ν. 4831/2021, Α΄ 170) εισηγήθηκε προς τους αρμόδιους Υπουργούς την ανάληψη της σχετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο λήψης γενικών μέτρων εκτέλεσης των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), με τις οποίες το Δικαστήριο διαπίστωσε επανειλημμένως παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), λόγω της έλλειψης εθνικού ενδίκου βοηθήματος με το οποίο προσωρινά κρατούμενοι και κρατούμενοι σε Σωφρονιστικά Καταστήματα και άλλους χώρους κράτησης θα μπορούσαν να προβάλουν αιτιάσεις σχετικά με τις συνθήκες κράτησής τους (υπερπληθυσμός, κακές υλικές συνθήκες, παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, κράτηση σε χώρους ακατάλληλους για μακροχρόνια κράτηση), το Ν.Σ.Κ. επεξεργάστηκε σχέδιο διάταξης για τη θέσπιση του εν λόγω βοηθήματος, η οποία τον Ιούνιο του 2019, υποβλήθηκε από τον Πρόεδρο του Ν.Σ.Κ., ως εκπρόσωπο (Agent) της Ελληνικής Δημοκρατίας στο ΕΔΔΑ και ως τον κρατικό λειτουργό που παρέχει συνδρομή στις Εθνικές Αρχές για την αποτελεσματική εφαρμογή της ΕΣΔΑ στο εσωτερικό της Χώρας, στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Παρακολούθησης των Αποφάσεων του ΕΔΔΑ. Η αναγκαιότητα θέσπισης του ως άνω εθνικού ενδίκου βοηθήματος επαναφέρθηκε από την Πρόεδρο του Ν.Σ.Κ. με έγγραφα προς τους αρμόδιους Υπουργούς, αλλά και ενώπιον της ίδιας παραπάνω Μόνιμης Επιτροπής της Βουλής τον Δεκέμβριο του 2021.
Με το θεσπισθέν ένδικο βοήθημα αναμένεται:
α) να ενισχυθεί η προστασία των δικαιωμάτων των κρατουμένων,
β) να τερματισθεί η επιτήρηση εκτέλεσης μεγάλου αριθμού εκκρεμών αποφάσεων του ΕΔΔΑ από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία εποπτεύει τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ και
γ) να παύσει η κατάθεση σχετικών ατομικών προσφυγών στο ΕΔΔΑ, οι οποίες θα οδηγούσαν, δεδομένης της πάγιας νομολογίας του, σε διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της Σύμβασης λόγω έλλειψης εθνικού ενδίκου βοηθήματος για την προβολή αιτιάσεων για τις συνθήκες κράτησης, ενώ αποφεύχθηκε και η ενδεχόμενη έκδοση από το ΕΔΔΑ σχετικής πιλοτικής απόφασης σε βάρος της Χώρας μας, δηλαδή απόφασης με την οποία θα διαπιστωνόταν ο δομικός –συστημικός χαρακτήρας του προβλήματος (υπερπληθυσμός σωφρονιστικών καταστημάτων και άλλων χώρων κράτησης), ενδεχομένως δε θα υποχρεωνόταν η Χώρα μας στη θέσπιση του εν λόγω ένδικου βοηθήματος εντός ορισμένης προθεσμίας.
