Το ενεργειακό κόστος βαραίνει ήδη στην οικονομία, εκτιμά η Ευρ. Επιτροπή. Μικρή ανάπτυξη το 2023 και το 2024. Πού μπαίνει ο πήχης για τον πληθωρισμό και το χρέος. Η πρόβλεψη για τα πλεονάσματα.
Μετά από μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση το πρώτο εξάμηνο του 2022, το υψηλό ενεργειακό κόστος και η επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος υποδηλώνουν σημαντική επιβράδυνση για την Ελλάδα, επισημαίνει η Κομισιόν στις χειμερινές προβλέψεις της.
Ωστόσο, σημειώνει, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα παράσχει αξιοσημείωτη στήριξη στην οικονομία, ενώ τα ευρείας βάσης μέτρα κρατικής στήριξης για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας πρόκειται να αμβλύνουν εν μέρει τον αντίκτυπο του υψηλού πληθωρισμού στις επιχειρήσεις και στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Τα μέτρα αυτά θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος του 2023, χωρίς ωστόσο να παρεμποδίζονται τα πρωτογενή πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια.
Η οικονομία αποδείχθηκε εύρωστη
Παρά τις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις και την παρατεινόμενη ενεργειακή κρίση, η οικονομία σημείωσε σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 7,8% το πρώτο εξάμηνο του έτους, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η ανάπτυξη προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών, λόγω της καλής τουριστικής περιόδου, ενώ οι επενδύσεις άρχισαν να επιβραδύνονται ήδη από το δεύτερο τρίμηνο, εν μέσω ευνοϊκών ακόμη συνθηκών χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Οι εξαγωγές αγαθών συνέχισαν να αυξάνονται, παρά το δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Η αγορά εργασίας συνέχισε να δημιουργεί θέσεις εργασίας αλλά με βραδύτερο ρυθμό, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται στο 12,2% τον Αύγουστο.
Η επέκταση επιβραδύνεται λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού
Η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται να επιβραδυνθεί σημαντικά από το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, εν μέρει στηριζόμενη από τους υψηλότερους κατώτατους μισθούς και την κρατική στήριξη. Τα νοικοκυριά αναμένεται να προσαρμόσουν τις καταναλωτικές τους αποφάσεις στις υψηλότερες τιμές και στη σχετική διάβρωση των πραγματικών εισοδημάτων. Εν μέσω υψηλής αβεβαιότητας, αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης, αύξησης του κόστους εισροών και επιβράδυνσης της ζήτησης, η ανάπτυξη των επενδύσεων είναι πιθανό να χάσει ρυθμό, αλλά συνεχίζει να υποστηρίζεται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η ανάπτυξη των εξαγωγών αγαθών προβλέπεται να επιβραδυνθεί, σύμφωνα με την προβλεπόμενη επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας οικονομίας, το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και το 2023. Ο τουρισμός, ωστόσο, θα παραμείνει ισχυρός, καθώς ο κλάδος αναμένεται να συνεχίσει να καταγράφει σημαντικά κέρδη από χώρες υψηλού εισοδήματος. Συνολικά, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται σε 6% το 2022 και 1,0% το 2023.
Με το εξωτερικό περιβάλλον να βελτιώνεται αργά και τον πληθωρισμό να μειώνεται πιο έντονα από το δεύτερο εξάμηνο του 2023, η ανάπτυξη αναμένεται να σημειώσει ευρεία ανοδική πορεία προς το τέλος του ίδιου έτους και να παράσχει θετική επίδραση βάσης στο μέλλον. Για το 2024 συνολικά, η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί μέτρια στο 2%, λόγω της σταδιακής ανάκαμψης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της βελτίωσης της εξωτερικής ζήτησης.
Η αύξηση των μισθών θα είναι μικρότερη από τον πληθωρισμό
Η αποδυνάμωση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με την προβλεπόμενη επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ, και η απουσία τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των δημόσιων μισθών και των κοινωνικών παροχών, αναμένεται να διατηρήσουν την αύξηση των ονομαστικών μισθών κάτω από τον πληθωρισμό. Ωστόσο, η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού και τα κυβερνητικά μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας, καθώς και οι φορολογικές μειώσεις που επηρεάζουν άμεσα το εισόδημα των νοικοκυριών αναμένεται να αντισταθμίσουν εν μέρει τη μείωση των πραγματικών μισθών.
Ο πληθωρισμός προβλέπεται να κορυφωθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και να υποχωρήσει μόνο σταδιακά στη συνέχεια. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας είναι ο κύριος μοχλός, αλλά η μεταβίβαση σε άλλες συνιστώσες αναμένεται να αυξηθεί. Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ προβλέπεται να φτάσει στο 10% το 2022 και να μειωθεί στο 6% το 2023, πριν υποχωρήσει στο 2,4% το 2024.
Αρνητικοί κίνδυνοι περιβάλλουν τις προοπτικές, επισημαίνει η Κομισιόν. Η πτώση των εισοδημάτων των νοικοκυριών σε πολλές χώρες προέλευσης ξένων τουριστών και οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τον τουρισμό.
Επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα παρά την κρίση
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί από 7,5% του ΑΕΠ το 2021 σε 4,1% το 2022, κυρίως λόγω της σταδιακής κατάργησης των μέτρων που σχετίζονται με την πανδημία και της οικονομικής ανάκαμψης. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν ακόμη καλύτερο, αν δεν είχαν εφαρμοστεί τα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας, που συνίστανται κυρίως σε επιδοτήσεις στους χρήστες ενέργειας. Από την άνοιξη του 2022, η κυβέρνηση έλαβε πρόσθετα μέτρα για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αυξάνοντας τον δημοσιονομικό αντίκτυπό τους το 2022 από το 1,1% του ΑΕΠ που εκτιμήθηκε την άνοιξη σε 2,3% του ΑΕΠ.
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 1,8% του ΑΕΠ το 2023, φέρνοντας το πρωτογενές ισοζύγιο σε πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ. Εκτός από τα μέτρα ενεργειακής στήριξης που έχουν προγραμματιστεί για το 2023, οι προβλέψεις συνιστούν ένα πακέτο νέων μόνιμων μέτρων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο, με εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος 0,4% του ΑΕΠ το 2023. Το πακέτο περιλαμβάνει μόνιμες φορολογικές περικοπές, κυρίως κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης σε μισθωτούς και συνταξιούχους του Δημοσίου, και μέτρα για τους μισθούς του δημόσιου τομέα. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος μπορεί να αποδοθεί κυρίως στη μείωση του δημοσιονομικού κόστους των μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ενέργειας (καθαρά από νέους φόρους στα απροσδόκητα κέρδη των παραγωγών ενέργειας) από 2,3% του ΑΕΠ το 2022 σε 0,5% το 2023 και στην οικονομική ανάπτυξη.
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω στο 0,8% του ΑΕΠ το 2024, που αντιστοιχεί σε πρωτογενές πλεόνασμα 2,2%. Καθώς η οικονομική ανάκαμψη συνεχίζεται και το αρνητικό παραγωγικό κενό μειώνεται, το πρωτογενές ισοζύγιο προβλέπεται να βελτιωθεί λόγω της κυκλικής συνιστώσας. Από εκεί και πέρα, η πρόβλεψη προϋποθέτει ότι τα ενεργειακά μέτρα θα καταργηθούν σταδιακά έως το 2024, γεγονός που συμβάλλει στη βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου.
Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 171,1% του ΑΕΠ το 2022, στο 161,9% το 2023 και στο 156,9% το 2024, υποστηριζόμενο από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ όλα τα έτη και τα χαμηλότερα ελλείμματα το 2023 και το 2024.
Παραμένουν οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι που απορρέουν από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις, με κυριότερο τις δικαστικές υποθέσεις κατά της ΕΤΑΔ (σ.σ. υπόθεση Μαντωνανάκη).
